Plani i rritjes për Ballkanin Perëndimor: Liderët në rajon të kënaqur që po diskutohet ekonomia, jo politika

By N. D. On 22/01/2024 15:30

Takimi i liderëve të rajonit të Ballkanit Perëndimor në Shkup. Foto: Qeveria e RMV-së

Vendet nga Ballkani Perëndimor kanë njoftuar bashkëpunim dhe reforma për të përdorur paratë e siguruara nga Plani i Rritjes i Komisionit Evropian. Liderët nga rajoni, në fillim të takimit, folën për ekonomitë dhe bashkëpunimin rajonal, por jo për çështje politike, transmeton Portalb.mk.

Liderët e vendeve të Ballkanit e mirëpritën planin sepse, siç thanë ata, ai përmban hapa konkretë që do të ndihmonin vendet e rajonit në të ardhmen e afërt dhe nuk konsiston vetëm në premtime për përfitimet që do të pasonte rrjedha e anëtarësimit në BE-së. Ata besojnë se nisma të tilla paraqesin një mekanizëm të mirë për të hapur rrugën drejt BE-së.

Kryeministri Dimitar Kovaçevskit tha se planin e rritjes së BE-së e sheh si një lehtësues që hap portat për tregun e vetëm evropian dhe për qarkullimin e lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe njerëzve. Ky kuadër i strukturuar, i përforcuar nga mbështetja financiare bëhet çelësi i integrimit të pandërprerë, shtoi Kovaçevski,

Plani sipas kryeministrit, inkurajon miratimin e rregulloreve dhe standardeve evropiane, duke promovuar integrimin si në rajon ashtu edhe në BE.

“Kjo strategji e dyfishtë e integrimit jo vetëm që përshpejton procesin e anëtarësimit në BE, por gjithashtu sjell përfitime të shpejta – rritje të tregtisë dhe investimeve, përmirësim të konkurrencës dhe lidhjes rajonale”, tha kryeministri Dimitar Kovaçevski në fjalimin e tij në takimin e liderëve kushtuar Planit për Zhvillimin e Ballkanit Perëndimor

Gjithashtu, disa nga liderët komentuan cilësinë e komunikimit të deritanishëm në procesin e hartimit të këtij plani, duke theksuar se është një shenjë e mirë që problemet janë diskutuar nga një këndvështrim ekonomik dhe jo politik.

“Ka të bëjë me shpresën. Me pak punë, gjërat mund të përmirësohen – këtë përfaqëson ky takim”, tha James O’Brien, zëvendësdrejtor i përgjithshëm për Ballkanin Perëndimor në Shërbimin Evropian të Veprimit të Jashtëm.

Masat kanë të bëjnë kryesisht me hapjen e tregut rajonal dhe tregtisë lokale ndërmjet gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor që nuk janë anëtare të BE-së, pra Maqedonisë së Veriut, Shqipërisë, Serbisë, Malit të Zi, Kosovës dhe Bosnjë-Hercegovinës. Kjo do të arrihej përmes respektimit të rregullave të tregut të përbashkët të BE-së, si dhe përmes të ashtuquajturës “korsi të gjelbra” që do të reduktonin në mënyrë drastike kohën e pritjes për kamionët e shpedicionit ndërmjet kufijve të vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Në takimin e liderëve në rajon u diskutua edhe për zonën e vetme evropiane të pagesave (SEPA). Sipas O’Brien, me anëtarësimin në SEPA, investitorët e huaj do të kursenin 5 për qind në çdo transferim parash.

Ndoshta masa më tërheqëse që u diskutua është mbështetja financiare e planifikuar prej 6 miliardë eurosh (dy miliardë grante dhe katër miliardë në formë kredie) për rajonin.

O’Brien gjithashtu theksoi veçantinë e këtij plani në krahasim me ofertat e tjera të mëparshme nga Bashkimi Evropian pikërisht për shkak të prakticitetit të hapave të planifikuar që janë planifikuar në të ardhmen e afërt.

“Ka shumë iniciativa ku njerëz si unë flasin në mikrofona, por ne duhet të shohim se çfarë ndodh midis atyre fjalimeve,” tha O’Brien.

Presidenti i Serbisë Aleksnadar Vuçiq, duke iu përgjigjur përshëndetjes së O’Brien drejtuar liderëve rajonalë për këtë hap të rrezikshëm, tha se në këtë plan nuk sheh rrezik politik, por thjesht përmirësim të atmosferës së biznesit në rajon.

Edhe kryeministri i Shqipërisë Edi Rama e përshëndeti planin, veçanërisht në krahasim me atë që ai thotë se ka qenë mbështetja e pamjaftueshme e BE-së për vendet e rajonit.

“Deri më tani procesi ishte gjithçka do të merrni kur të jeni në BE, deri atëherë asgjë. Hendeku midis asaj që ne dhe asaj që anëtarët marrin nga Unioni është marramendës. Rreth 4000 euro për person investohen në vit në BE dhe 123 euro në vendet e Ballkanit Perëndimor”, tha Rama.

Rama përshëndeti komunikimin e hapur të deritanishëm gjatë përgatitjes së këtij plani dhe u tha ministrave të integrimit në BE të vendeve të rajonit që të jenë “daltonikë” në lidhje me ngjyrat e flamujve të vendeve, pra të lënë pas mosmarrëveshjet politike dhe të punojnë për një politikë që do të ndihmonte të gjithë rajonin.

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama komentoi se ndihet i energjizuar nga plani dhe se është një ngjarje historike që është një person i energjizuar nga procesi i integrimit europian.

Plani sipas tij është një urë që lidh aspiratat me realitetin.

Kovaçevski, i cili ishte nikoqir i takimit, përmendi se Plani i Rritjes shkon përtej strategjive ekonomike dhe është një forcë e vërtetë lëvizëse drejt një të ardhmeje të begatë në Ballkanin Perëndimor.

“Plani është një simbol i fuqishëm i angazhimit të palëkundur ndaj reformave, një hap vendimtar për transformimin dhe përafrimin e ekonomive kombëtare me standardet e larta evropiane. Ky instrument është një moment përparimi për ne. Me të, vendet e Ballkanit Perëndimor do të përshpejtojnë reformat themelore, duke krijuar një lidhje midis tregut të përbashkët rajonal. Në këtë proces, qasja në ndihmë financiare shtesë bëhet një element kyç. Instrumenti për reforma dhe rritje vepron si shtyllë financiare që i mbështet reformat”, nënvizoi Kovaçevski.

Më herët, në deklaratën para fillimit të takimit, kryeministri tha se Plani i Rritjes është një veprim konkret i BE-së për rritjen e bashkëpunimit rajonal dhe përfshirjen e vendeve të Ballkanit Perëndimor në tregun e përbashkët evropian.

Ai përkujtoi se bisedimet filluan me darkën e mbrëmshme të liderëve dhe paralajmëroi miratimin e një deklarate të përbashkët si zotim për realizimin e aktiviteteve nga Plani të cilat, para së gjithash, theksoi, i referohen reformave dhe avancimit të bashkëpunimit.

Në nisje të takimit në kuadër të “Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor”, Kurti është shprehur se Bashkimi Evropian, Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të mundësojnë sa më shumë bashkëpunim rajonal dhe “ecje më të përshpejtuar drejt BE-së që është qëllimi e fati ynë”.

Sipas Kurtit, Brukseli e Washingtoni janë të angazhuara me Ballkanin Perëndimor për rritje ekonomike.

“Brukseli dhe Washtingoni bashkë me Ballkanin Perëndimor në Shkup për rritjen ekonomike dhe jo vetëm të rajonit tonë. Vlerat e BE-së duhet të bëhen reforma tek ne, ndërkaq mbështetja e BE-së duhet të jetë edhe financiare”, tha Kurti.

Kurti shtoi se plani i rritjes nënkupton 6 miliardë euro për rajonin tonë, me ç’rast sasia e mjeteve që merret varet nga punët e mira që bëjmë.

“Kosova sot do të dorëzoj listën e reformave të diskutuara e në ditët në vijim do të dorëzojmë listën e projekteve indikative. Sa i përket reformave në qendër kemi reformën e administratës publike dhe të menaxhimit të financave publike, kurse të projekteve kemi ato për agjendën e gjelbër, digjitalizimin, investimin në sektorin privat dhe ngushtimin e hendekut infrastrukturore”, tha Kurti.

Në takimin në Shkup marrin pjesë presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq, kryeministrat e Shqipërisë, Malit të Zi dhe Kosovës, Edi Rama, Milojko Spaic dhe Albin Kurti, ministri aktual i Financave dhe Thesarit në Këshillin e Ministrave të BeH, Srgjan Amidziq si dhe Gert Jan Kopman, Drejtor i Përgjithshëm për Fqinjësinë dhe Negociatat e Zgjerimit në Komisionin Evropian dhe James O’Brien, Ndihmës Sekretar i Shtetit i SHBA për Çështjet Evropiane dhe Euroaziatike.

Të pranishëm janë edhe zëvendëskryeministri për çështje evropiane Bojan Mariçiq dhe ministri i Financave Fatmir Besimi, si dhe kolegë të tyre nga vendet e Ballkanit Perëndimor, përfaqësues nga Këshilli për Bashkëpunim Rajonal, CEFTA, Forumi i Investimeve Comorian, USAID, Fondacioni i Shoqërisë së Hapur, Qendra për Evropën, Këshilli Atlantik, si dhe përfaqësues nga disa institucione financiare ndërkombëtare si Banka Evropiane e Investimeve, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe Banka Botërore.

Në nëntor të vitit të kaluar, Komisioni Evropian prezantoi një plan të ri të rritjes për Ballkanin Perëndimor, i cili përfshin gjashtë miliardë euro grante dhe kredi për të përshpejtuar konvergjencën socio-ekonomike me Bashkimin Evropian.

Sipas planit të përgatitur me qëllimin për të përshpejtuar procesin e zgjerimit dhe për të mbështetur reformat dhe investimet që do stimulojnë rritjen ekonomike, do të krijohet një fond i ri i Reformës dhe Rritjes prej 6 miliard eurosh për Ballkanin Perëndimor për periudhën 2024-2027.

Nga këto, 2 miliardë euro do të përbëhen nga grantet dhe 4 miliardë euro nga kredi të privilegjuara.

Me këtë burim, do të synohet përputhshmëria e Ballkanit Perëndimor me Tregun e Vetëm dhe rritja e integrimit ekonomik.

Në plan, fushat prioritare do të jenë lëvizja e lirë e produkteve, shërbimeve dhe punëtorëve, qasja në zonën Evropiane të pagesave, lehtësimi i transportit rrugor, integrimi i tregjeve të energjisë dhe zinxhirëve të furnizimit.

Përmes Tregut të Përbashkët Rajonal të bazuar në rregullat dhe standardet e BE-së, do të zgjerohet më tej integrimi ekonomik në Ballkanin Perëndimor.

Plani synon të rrisë marrëdhëniet ekonomike të BE-së me Shqipërinë, Kosovën, Bosnje e Hercegovinën, Serbinë, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi.

Në procesin e zgjerimit, Komisioni Evropian bën vlerësime dhe jep rekomandime, ndërkaq vendimet formale miratohen në Këshillin Evropian nga liderët e vendeve anëtare që vendosin me unanimitet.