Nga Onkologjia te Këshilli Gjyqësor: Muaji maj i ngarkuar me skandale që tronditën besimin publik në RMV

LajmeLajme kryesoreMaqedoni
By Naile Dauti
Gjyqësor, gjykata, reforma, drejtësi,
Gjyqësor, foto ilustrim nga Portalb.mk

Ngjarje serioze që zbulojnë një dështim sistematik në mbikëqyrjen, integritetin dhe llogaridhënien në institucione kyçe si shëndetësia, drejtësia, administrata publike dhe vetëqeverisja lokale, shënuan muajin maj, tregon raporti i Transparency International-Maqedoni. Maji u karakterizua nga një varg rastesh që, sipas raportit, jo vetëm zbulojnë përmasat e korrupsionit të institucionalizuar, por edhe heshtjen ose reagime gjysmake të organeve përgjegjëse. Një nga çështjet më të rënda ishte ajo në Klinikën e Onkologjisë, ku u zbuluan mashtrime në trajtimin e pacientëve me kancer dhe keqpërdorime të rënda financiare – një dëm prej mbi 2.2 miliardë denarë ndaj sistemit publik shëndetësor, transmeton Portalb.mk.

Raporti mujor i Transparency International-Maqedoni për majin 2025 përfshin raste të rëndësishme që ndërlidhen me korrupsionin institucional dhe reagimet e organeve shtetërore ndaj këtij fenomeni. Ky monitorim synon të forcojë ndërgjegjësimin publik dhe presionin ndaj autoriteteve për të përmirësuar sundimin e ligjit dhe transparencën. Ngjarjet e përfshira janë ndarë në dy kategori: ato që përfaqësojnë regres institucional dhe korrupsion të rëndë (“të turbullta”) dhe ato që sinjalizojnë hapa pozitivë drejt luftës kundër korrupsionit dhe përmirësimit të sistemit (“të ndritshme”).

Ngjarjet e “Turbullta” për Maj 2025:

  • Skandali në Klinikën e Onkologjisë: Drejtorët e Klinikës akuzohen për shpërdorim detyre dhe mashtrime që kanë dëmtuar shtetin me mbi 2.2 miliardë denarë dhe përkeqësuar gjendjen e pacientëve me kancer.

“Dhanë terapi që përkeqësoi gjendjen e pacientëve me kancer – detaje të akuzave kundër drejtorëve dhe mjekëve të Klinikës së Onkologjisë – Prokuroria Themelore Publike në Shkup ka përfunduar hetimin dhe ka ngritur dy akuza në Gjykatën Themelore Penale në Shkup në rastin “Onkologjia”. Akuza e parë, e cila lidhet me operacionet ekonomike të Klinikës, përfshin dy persona. I pandehuri i parë, në cilësinë e tij si person zyrtar – drejtor mjekësor, dhe i pandehuri i dytë, në cilësinë e tij si drejtor organizativ i Klinikës, akuzohen për vepra penale të vazhdueshme – Shpërdorim i pozitës dhe autoritetit zyrtar, Mashtrim në detyrë dhe Përvetësim në detyrë. Shumica e veprave janë kryer në bashkëkryerje dhe në periudhën nga viti 2018 deri në vitin 2022. Të pandehurit kanë kryer veprën penale Shpërdorim i pozitës zyrtare duke tejkaluar kufijtë e autoritetit të tyre zyrtar dhe duke mos e kryer detyrën e tyre zyrtare në procedurat për furnizimin e barnave, duke vepruar në kundërshtim me Ligjin për Kujdesin Shëndetësor, Ligjin për Sigurimin Shëndetësor, Statutin e Klinikës, Ligjin për Buxhetet dhe Ligjin për Furnizime Publike. Me këto veprime, ata kanë përfituar dobi të konsiderueshme pasurore për tjetrin dhe kanë shkaktuar dëme në Buxhetin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në një shumë totale prej mbi 2.2 miliardë denarësh”, thuhet në raport.

“Gjykata Administrative anuloi vendimin për zgjedhjen e Dukovskës si gjyqtare kushtetuese – Një procedurë përzgjedhjeje e zhvilluar në mënyrë të papërshtatshme, në të cilën Këshilli Gjyqësor nuk i mori në konsideratë të gjithë kandidatët në mënyrë të barabartë dhe nuk i respektoi kriteret e Ligjit për Këshillin Gjyqësor, është arsyeja pse Gjykata Administrative anuloi vendimin për zgjedhjen e Elizabeta Dukovskës si gjyqtare e Gjykatës Kushtetuese. Sipas vendimit, në rastin konkret, Këshilli Gjyqësor mori vendim për zgjedhjen e një gjyqtareje të Gjykatës Kushtetuese pa i marrë në konsideratë plotësisht të gjithë kandidatët e propozuar. Për shkak të mungesës së materialeve dhe të dhënave mbi kandidatët, anëtarët e Këshillit nuk ishin në gjendje të kryenin një analizë të plotë të ekspertizës dhe kontributit të tyre në teorinë ligjore. Edhe pse Ligji për Këshillin Gjyqësor kërkon përmbushjen e kritereve specifike të përzgjedhjes, ato nuk u kontrolluan zyrtarisht para votimit”, thuhet në raport.

“Mungesa e transparencës në procesin e negociatave – reagimi i Platformës së Organizatave të Shoqërisë Civile për Luftën kundër Korrupsionit ndaj marrëveshjes midis Maqedonisë dhe Britanisë së Madhe – Platforma e Organizatave të Shoqërisë Civile për Luftën kundër Korrupsionit reagon ndaj mungesës së transparencës në procesin e negociatave të marrëveshjes midis Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar në lidhje me një partneritet për zbatimin e projekteve infrastrukturore, ose siç e quan Qeveria, “Marrëveshja Qeveri-me-Qeveri”. Kjo është tashmë marrëveshja e dytë e këtij lloji, dhe ashtu si marrëveshja me Republikën e Hungarisë, po nënshkruhet pa informuar paraprakisht dhe në kohë publikun për detajet dhe kushtet që po pranohen. Platforma beson se ashtu siç ka transparencë të plotë në shpenzimin e parave nga kjo kornizë krediti, Qeveria duhet të kishte siguruar transparencë në procesin e negociatave dhe kushtet e përfshira në marrëveshjen që Qeveria e pranoi në seancën e saj më 20 maj 2025 dhe e nënshkruar më 22 maj në Londër”, thuhet në raport.

“Personat e ekspozuar politikisht nuk deklaruan pronësinë në kompani në deklaratat e tyre të interesave në KSHPK – hulumtim nga QKC – Qendra për Komunikime Qytetare (KKQ) me një analizë të hulumtimit për të zbuluar konflikte të mundshme interesi dhe abuzim të pushtetit në prokurimin publik midis personave të ekspozuar politikisht. Analiza thotë se përmes regjistrit të pronarëve përfitues, u zbulua pronësia në kompani të personave të ekspozuar politikisht (kryetarë komunash dhe ministra) që nuk ishin deklaruar në deklaratat e tyre të interesave të paraqitura te Anti-korrupsioni. Dyzet e një nga 360 zyrtarët e analizuar ish-dhe aktualë raportohen si pronarë përfitues në një kompani; 23 prej këtyre zyrtarëve fshehën plotësisht ose pjesërisht aksionet e tyre në kompani nga KSHPK. Kompanitë në pronësi të kryetarëve të komunave dhe ish-ministrave morën kontrata prokurimi publik, koncesione dhe licenca të dhëna nga institucionet shtetërore”, thuhet më tej në raport.

“Vitin e kaluar, shkeljet më të mëdha të të drejtave të njeriut kishin të bënin me marrjen e dokumenteve të udhëtimit dhe gjyqësorin – sipas raportit vjetor, shkeljet më të mëdha të të drejtave të njeriut vitin e kaluar ishin në fushën e gjendjes civile, kryesisht të lidhura me pamundësinë për të marrë dokumente personale, konkretisht dokumente udhëtimi. Gjyqësori është një fushë problematike me më shumë shkelje dhe ankesa nga qytetarët, dhe ka edhe ankesa në lidhje me punën e zyrtarëve të zbatimit të ligjit. Çështjet që lidhen me të drejtat e konsumatorëve janë gjithashtu problematike, theksoi Avokati i Popullit Naser Ziberi. Ai informoi se vitin e kaluar, mbi 2,700 ankesa u paraqitën nga qytetarët. Vitin e kaluar, Avokati i Popullit veproi për 3,120 ankesa, duke pasur parasysh faktin se një sasi e caktuar ankesash është bartur nga viti i kaluar”, thekson raporti.

“8.5 milionë euro për digjitalizimin e librave amë, ndërsa disa qytetarë marrin certifikata të shtypura me daktilografë -Enti Shtetëror i Revizionit tregon se digjitalizimi i librave amë ende nuk është përfunduar, pavarësisht faktit se filloi më shumë se një dekadë më parë dhe mbi 520 milionë denarë janë investuar në të. Sipas ESHR-së, mungesa e një strategjie të qartë, mekanizmave të kontrollit dhe burimeve njerëzore të kualifikuara pengon seriozisht përmirësimin e shërbimeve për qytetarët dhe rrit rrezikun e keqpërdorimit të të dhënave personale dhe humbjes së materialit arkivor me vlerë të qëndrueshme. ESHR zbuloi raporte dhe prokurime të dyshimta financiare në Klinikën e Hematologjisë – Revizioni shprehu një mendim të pafavorshëm mbi vërtetësinë dhe objektivitetin e raporteve financiare të Klinikës së Hematologjisë dhe mendim të kualifikuar mbi përputhshmërinë e transaksioneve financiare me rregulloret ligjore përkatëse për vitin 2023. “Është përcaktuar se ilaçet e marra dhe të konsumuara për sëmundje të rralla dhe ilaçet e dhuruara nuk janë regjistruar në regjistrat kontabël; në disa nga procedurat e prokurimit publik të kryera, u gjet zbatim jo i duhur i Ligjit për Prokurimin Publik dhe pagesa jo kronologjike e detyrimeve të marra përsipër.” ESHR: Asnjë komunë me seli në qytet nuk përmbush standardin për gjelbërim – Nga 34 komuna me seli në qytet, PGJU-të e 22 komunave nuk përmbushin standardin e rekomanduar për gjelbërim prej 25 metrash katrorë për frymë, sipas raportit të fundit të ESHR-së”, thuhet në raport.

“Certifikata për të huajt në qendër të Shkupit u “lëshuan” për ryshfet prej njëqind eurosh – Disa zyrtarë nga Departamenti për të Huajt në Shërbimet Administrative të Ministrisë së Punëve të Brendshme janë përfshirë në hetimin për abuzime dhe lëshimin e dokumenteve për qëndrim të rregulluar në Maqedoni për shtetas të huaj. “Shërbimet” e paligjshme u kryen në zyrat e Shërbimeve Administrative të Ministrisë së Punëve të Brendshme, ku u ndaluan disa persona – punonjës të shërbimeve policore. Sipas informacioneve fillestare, të dyshuarit lëshuan certifikata dhe dokumente qëndrimi pa kryer kontrollet e përcaktuara me ligj, dhe për këtë ata morën ryshfet prej qindra eurosh. Për të shmangur procedurat ligjore, u formua një skemë për lëshimin e dokumenteve të falsifikuara që lëshoheshin për një çmim të përshtatshëm”, thuhet në raport.

Përkundër kësaj panorame të zymtë, Transparency evidenton edhe disa zhvillime pozitive që mund të shërbejnë si precedentë për përmirësime sistemore. Ndër to, spikat shkarkimi i gjyqtarit Enver Bexheti nga Këshilli Gjyqësor – një rast që për shumë kohë ishte simbol i pandëshkueshmërisë në sistemin gjyqësor. Gjykata Kushtetuese gjithashtu mori një vendim të rëndësishëm duke shfuqizuar dispozitat e Kodit Zgjedhor që pengonin kandidatët e pavarur, duke hapur rrugë për garë më të drejtë dhe të barabartë në zgjedhje.

Ngjarjet e “ndritshme” për Maj 2025:

“Enver Bexheti, gjyqtari i cili, së bashku me Artan Grubin, përfunduan në listën e zezë të SHBA-së për shkak të dyshimeve për ryshfet në rastin Sasho Mijalkov, u shkarkua – Këshilli Gjyqësor shkarkoi gjyqtarin e apelit Enver Bexheti, vendimi u mor në pjesën e mbyllur të seancës. Këshilli Gjyqësor e gjobiti dikur Bexhetin, i cili e kishte fshehur në sirtar rastin Target Fortresa për 9 muaj. Pasi gjyqtari u fut në listën e zezë edhe nga SHBA vitin e kaluar, Këshilli Gjyqësor rihapi procedurat kundër Bexhetit. Ai ka të drejtë ankese, por është i pezulluar derisa vendimi të bëhet i formës së prerë. Bexheti u fut në listën e zezë nga SHBA-ja së bashku me ish-zëvendëskryeministrin Artan Grubi, i cili tani është në arrati. Ata u përmendën për ryshfet në vendimin e Bexhetit në rastin Sasho Mijalkov, pra për përgjimin masiv të paligjshëm. Çështja u vjetërua pasi qëndroi në duart e Bexhetit për një kohë shumë të gjatë”, thuhet në raport.

  • Vendim i rëndësishëm për incizimet e fshehta në rastin “Onkologjia”: Gjykata Supreme pranoi incizimin e një pacienteje si provë për dënimin e një farmacisti për ryshfet.

“Gjykata Supreme e pranoi si të ligjshëm incizimin sekret me të cilin farmacistja nga Klinika e Onkologjisë u dënua për pranim ryshfeti nga pacientja e ndjerë Minka Veizovska – Pacientja nga Klinika e Onkologjisë Minka Veizovska, e cila kishte kancer në mushkëri, e denoncoi farmacistin nga farmacia spitalore e Klinikës se i kishte kërkuar para për t’i dhënë terapinë biologjike “Kejtruda”, të cilën përndryshe e merrte me raport specialistik pa para. Veizovska vdiq gjatë gjyqit, por Prokuroria Publike sipas detyrës zyrtare e vazhdoi procedurën kundër teknikut farmaceutik, e cila përfundoi me dënim përfundimtar në të cilin ai u dënua për pranim ryshfeti dhe duhet të vuajë dy vjet burg. Ndër provat me të cilat ai u dënua, në sallën e gjyqit u paraqit një incizim sekret që vetë Veizovska e regjistroi, fshehurazi nga telefoni i saj celular, në të cilin dëgjohen zëra dhe dikush dëgjohet duke kërkuar para për terapinë”, thuhet në raport.

“Gjykata Kushtetuese shfuqizon nenet nga Kodi Zgjedhor që rritën pragun për mbledhjen e nënshkrimeve për kandidatët e pavarur – Gjykata Kushtetuese shfuqizoi nenet nga Kodi Zgjedhor që rritën kuotat e nënshkrimeve të qytetarëve që kandidatët dhe listat e pavarura që planifikonin të merrnin pjesë në zgjedhje duhej të mblidhnin. Korpusi i ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, përfshirë këto, u miratua në mars të vitit të kaluar, në pritje të zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare të vitit të kaluar, dhe supozohej të zbatoheshin edhe për zgjedhjet lokale të këtij viti. Gjyqtari raportues për këtë çështje shprehu dyshime në lidhje me ndryshime të tilla nga pikëpamja kushtetuese, gjegjësisht se ato shkelin vlerat themelore të Kushtetutës, sigurinë juridike dhe parashikueshmërinë, parimin e sundimit të ligjit, dhe se ekziston gjithashtu dyshimi për shkelje të pluralizmit politik”, thuhet në raport.

  • Padi penale në M-NAV: Drejtori dhe udhëheqësi i prokurimit publik u paditën për keqpërdorim të detyrës që i kushtoi kompanisë gati 1.5 milion denarë.

“Padi penale kundër drejtorit dhe udhëheqësit të departamentit në M-NAV – dëmtuan buxhetin e kompanisë me gati 1.5 milion denarë – Drejtoria e Policisë Financiare ngriti padi penale në Prokurorinë Themelore Publike Shkup kundër një të dyshuari në cilësinë e ish-drejtorit ekzekutiv të Departamentit të Inxhinierisë Hapësinore në Shoqërinë Aksionare shtetërore për ofrimin e shërbimeve të navigacionit ajror M-NAV ShA Shkup për shkak të dyshimit të bazuar për kryerjen e veprës penale, Keqpërdorim i pozitës dhe autoritetit zyrtar neni 353 paragrafi 2 i Kodit Penal dhe kundër një të dyshuari tjetër në cilësinë e Ushtruesit të Detyrës Kryesore të Departamentit të Prokurimit Publik në Shoqërinë Aksionare shtetërore për ofrimin e shërbimeve të navigacionit ajror M-NAV ShA Shkup për shkak të dyshimit të bazuar për kryerjen e veprës penale, Punë e papërgjegjshme në shërbim neni 353-c paragrafi 2 i Kodit Penal”, thuhet në raport.

Ndryshe, ky raport reflekton përpjekjet në rritje për të ndëshkuar abuzimet dhe rrit ndjeshmërinë e publikut ndaj korrupsionit dhe sundimit të ligjit.

Kujtojmë se në raportin e ri të Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit Republika e Maqedonisë së Veriut ka 40 pikë, dy pikë më pak se vitin e kaluar dhe ka shënuar një rënie prej 12 pozitash në tabelë, duke zënë vendin e 88-të.

Sipas kryetarit të Transparency International-Maqedoni, Bllagoja Pandovski, këto rezultate negative janë pasojë e numrit të madh të skandaleve që ndodhën vitin e kaluar, veçanërisht në fushën e gjyqësorit, Këshillit Gjyqësor dhe Akademisë për Gjyqtarë dhe Prokurorë Publikë. Siç thotë ai, mosndëshkimi i korrupsionit të nivelit të lartë në lidhje me personat në poste publike, indikacionet për ndikim politik në gjyqësor, kontrolli i dobët që ushtron Këshilli Gjyqësor ndaj gjyqtarëve dhe 40 rekomandimet e misionit vlerësues të Bashkimit Evropian, shkelja e ligjit me përzgjedhjen e kandidatëve për Akademinë e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë kanë lëkundur disa nga gjyqtarët gjatë zgjedhjeve.

Lajme të ngjashme Më shumë nga ky autor