Freedom House: Chatbote, video të montuara dhe dezinformata dominojnë internetin

Në një rekord 55 nga 70 vendet e mbuluara, njerëzit u përballën me pasoja ligjore për të shprehur një opinion në internet, dhe në 41 vende njerëzit u sulmuan fizikisht ose u vranë për shkak të komenteve të tyre në internet. Përvojat më të këqija vijnë nga Mianmari dhe Irani, regjimet autoritare të të cilëve kanë kryer dënime me vdekje kundër njerëzve të dënuar për krime që lidhen me shprehjen në internet, transmeton Portalb.mk.

Ky është vetëm një pjesë e raportit të fundit, të gjerë “Liria në internet”, realizuar nga organizata joqeveritare amerikane “Freedom House”. Ky është raporti i 13-të që vlerëson lirinë e internetit në 70 vende, që përfaqëson 88 përqind të përdoruesve të internetit në botë.

Raporti mbulon periudhën midis qershorit 2022 dhe majit 2023. Rezultati i lirisë së internetit të çdo vendi matet në një shkallë prej 100 pikësh, me 21 tregues të veçantë që adresojnë barrierat ndaj aksesit në internet, kufizimet e përmbajtjes dhe shkeljet e të drejtave të përdoruesve.

Maqedonia, si dhe vendet fqinje (përveç Serbisë, e cila është kategorizuar si “vend i lirë”), nuk janë përfshirë në raport.

Inteligjenca artificiale si mundësues i dezinformimit

Raporti vë në dukje se përparimet në inteligjencën artificiale (IA) kanë përkeqësuar krizën e të drejtave të njeriut në internet.

“Ndërsa teknologjia IA ofron përdorime emocionuese dhe të dobishme për shkencën, arsimin dhe shoqërinë në përgjithësi, miratimi i saj ka rritur gjithashtu shkallën, shpejtësinë dhe efektivitetin e represionit digjital”, thuhet në gjetjet.

Në mënyrë shtesë, zyrtarë qeveritarë nga të paktën 47 vende u zbuluan se kishin vendosur robotët e tyre për të manipuluar diskutimet në internet në favor të tyre, dyfishi i numrit të një dekade më parë.

“Ndërkohë, mjetet e bazuara në IA që mund të gjenerojnë tekst, audio dhe foto janë bërë me shpejtësi më të sofistikuara, të arritshme dhe të lehta për t’u përdorur, duke nxitur një përshkallëzim shqetësues të këtyre taktikave të dezinformimit. Gjatë vitit të kaluar, teknologjia e re është përdorur në të paktën 16 vende për të mbjellë dyshime, për të shpifur kundërshtarët ose për të ndikuar në debatin publik”, thuhet në raport.

Për më tepër, vihet re se sektori privat rus luan një rol të vazhdueshëm në përhapjen e dezinformatave në lidhje me pushtimin ushtarak të Ukrainës nga Kremlini. Kjo i referohet operacionit të përhapur dhe të sofistikuar të njohur si “Doppelgänger” (klone mediatike që i shërbejnë propagandës ruse), i cili imiton mediat gjermane, amerikane, italiane, britanike dhe franceze (Guardian, Bild, Ansa…) për të përhapur narrativa të rreme dhe konspirative. për sanksionet evropiane dhe refugjatët ukrainas. Doppelgänger, shkruan Freedom House, është i lidhur me një grup kompanish dhe organizatash jofitimprurëse që kanë marrëdhënie të ngushta me autoritetet ruse.

Një shembull tjetër janë zgjedhjet në Turqi, kur një numër i madh mediash pro-qeveritare dhe ushtri të boteve në Twitter bombarduan hapësirën e lajmeve me përmbajtje që favorizonte Presidentin Rexhep Tajip Erdogan dhe AKP.

“Një video e shpërndarë gjerësisht përbëhej nga klipe të bashkuara për të portretizuar në mënyrë të rreme një grup militantësh kurd të ndaluar si mbështetës i kandidatit presidencial të opozitës Kemal Kilicdaroglu. Erdogan e quajti të vërtetë videon, pavarësisht se ishte përpunuar. Ky incident e bëri të qartë se si përmbajtja e fabrikuar mund të shtrembërojë hapësirën e informacionit edhe kur dihet se është joautentike”, thekson Freedom House.

Kompanitë si OpenAI dhe Google, thotë raporti, kanë ofruar masa mbrojtëse për të reduktuar disa nga dëmet e dukshme të shkaktuara nga chatbot-et, por ato kanë qenë të pamjaftueshme.

Studiuesit kanë zbuluar teknika për të shkelur masat e sigurisë së chatbot-eve të njohura në mënyrë që ata të gjenerojnë tekst të dëmshëm, të rremë, diskriminues ose fyes, duke përfshirë dezinformimin në lidhje me pandeminë Covid-19 dhe deklarata që pasqyrojnë propagandën ruse për pushtimin e Ukrainës. Rreziqet e fushatave të dezinformimit të ndihmuara nga IA do të ngrihen, pasi aktorët keqdashës zhvillojnë mënyra shtesë për të anashkaluar masat mbrojtëse dhe për të shfrytëzuar modelet me burim të hapur, ndërkohë që kompanitë e tjera lëshojnë aplikacione konkurruese me më pak mbrojtje, studiues nga organizata joqeveritare amerikane.

Sipas Freedom House, shtypja digjitale është intensifikuar në Iran, i cili ka parë rënie të mprehtë të lirisë së internetit këtë vit, pasi autoritetet ndaluan shërbimet e internetit dhe bllokuan WhatsApp dhe Instagram (të vetmet në dispozicion në vend), në përpjekje për të shtypur anti- protestat e qeverisë. Freedom House vlerëson se Mianmari ishte afër zhvendosjes së Kinës si mjedisi më i keq në botë për lirinë e internetit, një titull që vendi e ka ruajtur për të nëntin vit radhazi.

Nga 70 vendet e mbuluara nga raporti, qeveritë në 41 vende bllokuan faqet e internetit që përmbanin fjalime politike, sociale dhe fetare. Roskomnadzor, rregullatori rus i medias dhe telekomunikacionit, u ka kërkuar ofruesve të shërbimeve të internetit të instalojnë një sistem të vetëm inspektimi të prodhuar nga qeveria që do të lejojë bllokimin e faqeve të internetit në të gjithë vendin.

Sipas raportit, liria më e lartë në hapësirën e internetit është në Islandë. Më pas janë SHBA, Britania e Madhe, Tajvani, Afrika e Jugut, Serbia, Japonia, Italia, Estonia, Gjermania, Franca…

Liria më e ulët në hapësirën e internetit është në Kinë, Mianmar dhe Iran. Pasohet nga Vietnami, Venezuela, Uzbekistani, Turqia, Rusia, Bjellorusia, Kuba.

Shtetet e mbetura vlerësohen si “pjesërisht të lira”.

“Liria e shprehjes në internet po sulmohet gjithnjë e më shumë pasi qeveritë vazhdojnë të kufizojnë lidhjen dhe të bllokojnë platformat e mediave sociale dhe faqet e internetit që përmbajnë fjalime politike, sociale dhe fetare. Mbrojtja e lirisë së shprehjes do të kërkojë garanci të forta ligjore dhe rregullatore për komunikimet digjitale dhe aksesin në informacion”, thuhet në raport.

Freedom House ofron rekomandime të detajuara për të gjithë aktorët e përfshirë në këtë proces për të rritur lirinë në hapësirën e internetit.