Agjencia e BE-së për të drejtat themelore: Nivele të turpshme racizmi ndaj njerëzve të racës së zezë në Evropë
“Njerëzit me ngjyrë lëkure më të errët” në disa vende që konsiderohen mjaft demokratike përballen me racizëm të paparë në Evropë. Nga bankat e shkollës e deri te tregu i punës, banimi dhe shëndetësia, “njerëzit e racës së zezë” përballen me diskriminim të përhapur dhe të pamëshirshëm, zbuloi raporti i Agjencisë së BE-së për të drejtat themelore (FRA). Raporti i ri ka nxjerrë në pah, siç shprehet kreu u Agjencisë, nivele “të turpshme” të racizmit në Evropë. Raporti zbuloi se njerëzit me origjinë afrikane në mënyrë rutinore përballen me diskriminim racor, ngacmim dhe dhunë në të gjitha aspektet e jetës së tyre kudo që jetojnë, njofton Portalb.mk.
“Imagjinoni se po aplikoni për punë, por kurrë nuk merrni përgjigje. Imagjinoni që kërkoni një shtëpi për familjen tuaj, por nuk jeni kurrë të suksesshëm. Imagjinoni që përjetoni ngacmim ose dhunë që ju lë thellësisht të traumatizuar,” shkroi drejtori i FRA Michael O’Flaherty në raport.
FRA zbuloi se pothuajse gjysma e “njerëzve të racës së zezë” në BE përjetuan diskriminim – një rritje që nga raporti i fundit në 2018. Megjithatë, Agjencia shtoi se një pjesë e madhe e racizmit nuk është i dukshëm dhe mbetet i pazbuluar.
Rreth 6,750 “njerëz të racës së zezë” u anketuan në 13 shtete anëtare, duke përfshirë Austrinë, Belgjikën, Danimarkën, Finlandën, Francën, Gjermaninë, Irlandën, Italinë, Luksemburgun, Poloninë, Portugalinë, Spanjën dhe Suedinë.
Rezultatet më të këqija u regjistruan në Austri dhe Gjermani, ku partitë e ekstremit të djathtë po rriten në sondazhe, megjithëse racizmi ishte “i përhapur dhe i pamëshirshëm” në të gjithë bllokun.
Nivelet më të larta të diskriminimit për çdo arsye në të dyja periudhat ishin në Austri (67 % në 12 muajt para sondazhit dhe 76 % në 5 vitet para anketës) dhe Gjermani (65 % dhe 77 %). Nivelet më të larta të radhës ishin në Finlandë (57 % dhe 66 %) dhe Danimarkë (47 % dhe 61 %). Të anketuarit në Portugali, Poloni dhe Suedi (13) përjetuan nivelet më të ulëta të diskriminimit për çdo arsye në të dyja periudhat.
Mesatarisht, më pak se një e treta e të anketuarve (29 %) janë në dijeni të ndonjë organizate që ofron mbështetje ose këshilla për viktimat e diskriminimit në vendin e tyre të banimit. Asnjë përparim nuk është bërë në këtë fushë që nga viti 2016. Vetëm në dy vende – Polonia dhe Suedia – janë më shumë se gjysma e të anketuarve me origjinë afrikane në dijeni të një organizate të specializuar mbështetëse (56 % dhe 51 %, respektivisht). Në 11 vendet e mbetura të BE-së, nivelet e ndërgjegjësimit janë më të ulëta, duke filluar nga 19% në Spanjë në 37% në Austri.
Mesatarisht, më shumë se gjysma e të anketuarve (56 %) në 13 vendet e BE-së nuk kanë dijeni për ndonjë organ barazie në vendin e tyre të banimit. Pjesa e mbetur prej 44% di të paktën një organ të barazisë, me variacione të konsiderueshme midis vendeve.
Ndërgjegjësimi për organet e barazisë ishte më i lartë në Danimarkë (67 %), Poloni (64 %), Francë (57 %), Austri (53 %) dhe Suedi (52 %); normat ishin më të ulëta në Luksemburg (19 %), Spanjë (20 %), Itali (23 %) dhe Gjermani (28 %). Megjithatë, nuk ka asnjë korrelacion të qartë midis ndërgjegjësimit të organeve të barazisë dhe normave të raportimit. Për shembull, ndërsa dy të tretat e të anketuarve me origjinë afrikane në Danimarkë (67 %) janë të vetëdijshëm për një organ të barazisë, vetëm një në 10 të anketuar (10 %) që ishin ndjerë të diskriminuar, raportuan incidente të tilla tek ndonjë autoritet.
- Ngacmimi – 30% thonë se kanë përjetuar ngacmime raciste, por pothuajse askush nuk e raporton atë. Të rejat, njerëzit me arsim të lartë dhe ato që veshin veshje fetare kanë më shumë gjasa të ngacmohen racialisht.
- Profili racor – 58% thonë se ndalesa e tyre më e fundit e policisë në vitin para sondazhit ishte rezultat i profilizimit racor. Ata që e perceptojnë ndalimin e tyre si profil racor, i besojnë policisë shumë më pak.
- Puna – 34% ndiheshin të diskriminuar racialisht kur kërkonin një punë dhe 31% në punë në 5 vitet para anketës. Krahasuar me njerëzit në përgjithësi, ata kanë më shumë gjasa të kenë vetëm kontrata të përkohshme dhe janë të mbikualifikuar për punën e tyre.
- Strehimi dhe varfëria – rritja e inflacionit dhe kostos së jetesës kanë vënë më shumë njerëz me origjinë afrikane në rrezik më të lartë të varfërisë, krahasuar me popullsinë e përgjithshme. Rreth 33% përballen me vështirësi për të përballuar jetesën dhe 14% nuk mund të përballojnë të mbajnë shtëpinë e tyre të ngrohtë, krahasuar me 18% dhe 7% të njerëzve në përgjithësi. Thjesht gjetja e një vendi për të jetuar është një luftë për shumë njerëz, me 31% që thonë se ishin të diskriminuar racialisht kur përpiqeshin të gjenin strehim.
- Arsimi – të rinjtë me origjinë afrikane kanë tre herë më shumë gjasa të lënë shkollën herët, krahasuar me të rinjtë në përgjithësi. Më shumë prindër në vitin 2022 thonë se fëmijët e tyre përjetuan racizëm në shkollë sesa në 2016.
Për të trajtuar në mënyrë efektive racizmin dhe diskriminimin, FRA u bën thirrje vendeve të BE-së që:
- të zbatojë siç duhet legjislacionin kundër diskriminimit si dhe sanksionet efektive, proporcionale dhe bindëse;
- identifikojnë dhe regjistrojnë krimet e urrejtjes dhe konsiderojnë motivimin e paragjykimit si një rrethanë rënduese gjatë përcaktimit të dënimeve;
- të mbledhin të dhëna për barazinë, duke përfshirë ‘origjinën etnike ose racore’ për të vlerësuar situatën dhe për të monitoruar progresin;
- të sigurojë që organet e barazisë të kenë mandatet dhe burimet e nevojshme për të trajtuar diskriminimin dhe për të mbështetur viktimat;
- të ndërmarrë hapa për të parandaluar dhe çrrënjosur praktikat dhe kulturën diskriminuese institucionale në polici, duke u mbështetur në udhëzuesin e FRA për parandalimin e profilizimit të paligjshëm;
- të zhvillojnë politika specifike për të trajtuar racizmin dhe diskriminimin racor në arsim, punësim, strehim dhe kujdes shëndetësor.
Ky raport është pjesë e sondazhit të tretë të FRA në mbarë BE-në që shikon përvojat e emigrantëve dhe pasardhësve të emigrantëve në të gjithë BE-në.
Raporti analizon përgjigjet e mbi 6700 njerëzve me origjinë afrikane që jetojnë në 13 vende të BE-së: Austri, Belgjikë, Danimarkë, Finlandë, Francë, Gjermani, Irlandë, Itali, Luksemburg, Poloni, Portugali, Spanjë dhe Suedi.
Ndërkohë, as i përket kësaj teme, as Maqedonia e Veriut nuk mbetet pas. Në raportin e tij më të ri, Komisioni Evropian kundër Racizmit dhe Intolerancës (ECRI) ka përshkruar në detaje përjashtimin socio-ekonomik të një pjese të madhe të komunitetit rom, veçanërisht në fushën e strehimit, shëndetësisë, arsimit dhe punësimit. Pavarësisht nga strategjitë e ndryshme kombëtare, planet e veprimit dhe të tjera nismat e ndërmarra nga autoritetet ndër vite për të adresuar këto probleme, progresi ka qenë shumë i kufizuar.
Prandaj, ECRI inkurajon fuqimisht autoritetet që të ndjekin një qasje proaktive drejt përfshirjes së komunitetit rom në planifikimin dhe zbatimin e Planeve Kombëtare të Veprimit në lidhje me SPR.
Në fushën e strehimit, ECRI vëren se rezultatet e arritura të Planit Kombëtar të Veprimit (PKV) 2016-2020 për strehimin e romëve tregojnë se në vitin e parë, 118 romë morën strehim social (rezultati 1). Thënë kështu, gjatë katër viteve të mëvonshme, nuk ndodhi asnjë shpërndarje e mëtejshme e banesave sociale për romët.