RMV, konfiskimi i mjeteve të fituara me “korrupsion të lartë” i rëndësishëm për uljen e korrupsionit, por vazhdon të jetë pak i zbatuar
Hetimet financiare të kryera në mënyrë cilësore janë të nevojshme për të përcaktuar të ardhurat e fshehura, të fituara si rezultat i krimeve më së shpeshti të lidhura me “korrupsionin e lartë” dhe zbatimin e konfiskimit të zgjeruar me qëllim të uljes së shkallës së korrupsionit nga njëra anë dhe alokimit të mjeteve nga konfiskimi i kryer në Buxhetin kryesor të shtetit, me qëllim rritjen e pagave dhe në drejtim të ruajtjes së kapitalit njerëzor cilësor, vlerësohet në dokumentin e Institutit për Demokraci Societas Civilis “Rekomandime nga organizatat e shoqërisë civile për luftën kundër korrupsionit dhe qeverisjes së mirë”, transmeton Portalb.mk.
Për parandalimin dhe sanksionimin e autorëve të krimeve që lidhen me “korrupsionin e lartë”, është i nevojshëm zbatimi i procedurave cilësore për ekzaminimin e origjinës së pasurisë së bartësve të funksioneve publike, për të cilin deri tani nuk është miratuar ligji.
Për sa i përket konfiskimit të pronës, organizatat e shoqërisë civile rekomandojnë harmonizimin e terminologjisë së përdorur, si dhe bërjen e dallimit të duhur midis konfiskimit dhe sekuestrimit të objekteve të destinuara për kryerjen e një vepre penale ose vepra që rrjedhin nga vepra penale.
Gjithashtu, është konstatuar nevoja për rritjen e zbatimit të masës së konfiskimit, kryesisht në procedurën e mëparshme, me qëllim zbulimin dhe sigurimin e të ardhurave nga vepra penale. Sqarimet shtesë të dispozitave në të gjitha ligjet janë të nevojshme për të përmirësuar situatën me zbatimin e konfiskimit të pasurisë dhe përfitimit të pasurisë.
Është gjithashtu e nevojshme të përmirësohen përkufizimet në Kodin penal (KP) në lidhje me konfiskimin e ndërmjetëm dhe të vlerës, veçanërisht në drejtim të përcaktimit të parimeve për konfiskimin e pasurisë që investohet në veprimtari kriminale, si dhe pasurinë e paligjshme që shumëfishohet dhe vlera e së cilës rritet pas kryerjes së veprës penale, si dhe për përcaktimin e saktë të shumës që mund të zbritet nga prona që do të konfiskohet, transmeton Portalb.mk.
Dispozitat e Kodit Penal në lidhje me konfiskimin nga personat juridikë që nuk ekzistojnë më, nuk ofrojnë zgjidhje për të gjitha situatat e mundshme që mund të hasen në praktikë, prandaj është e nevojshme të ndërmerren hapa për promovimin e këtyre dispozitave me qëllim që të mundësohet konfiskimi i përfitimit të pasurisë që është fituar për këto subjekte juridike.
Dispozitat që lidhen me procedurat e sekuestrimit të përkohshëm të pronës me qëllim sigurimin, sipas organizatave të shoqërisë civile, duhet të avancohet për të lejuar kohëzgjatjen e këtyre masave edhe pas vendimit të shkallës së parë. Ngjashëm me propozimin e masave për ngrirjen e përkohshme të pronës, është e nevojshme të vendosen dispozita të qarta që do të përcaktonin mënyrat e fillimit të procedurës së konfiskimit, përkatësisht të vendoset detyrimi që prokurori publik të paraqesë një propozim për konfiskimin e pasurisë sa herë që ai beson se duhet të shqiptohet.
Është e nevojshme të harmonizohen dispozitat për konfiskimin me modelin e ri kundërshtues të procedurës penale të prezantuar me ndryshimet në Ligjin për procedurën penale (LPP) të vitit 2010, i cili hyri në fuqi në vitin 2013, veçanërisht në lidhje me konfiskimin e pronës nga palët e treta. Në këtë drejtim, është e nevojshme të rregullohet dhe harmonizohet më tej procedura për konfiskimin e zgjeruar ndaj të pandehurit dhe ndaj palëve të treta, veçanërisht në funksion të afatit të caktuar që kanë për provën i pandehuri dhe palët e treta. Është e nevojshme të vendosen dispozita të qarta që do të rregullonin mënyrën e pjesëmarrjes së palëve të treta në procedurat e konfiskimit, përfshirë pjesëmarrjen e tyre në procedurën e hetimit, si dhe mundësinë e mbledhjes së provave dhe paraqitjes së tyre në seancën kryesore, përfshirë hedhjen poshtë të provave të paraqitura nga prokurori publik ose pjesëmarrësit e tjerë në procedurë.
Në këtë kontekst, rekomandohet që LPP të prezantojë dispozita që do të parashikonin edhe pasoja përkatëse për mosveprim të plotë të gjykatës për të thirrur palët e treta në seancë dhe kështu të zvogëlojë në mënyrë efektive të drejtën e tyre për të marrë pjesë në procedime, si dhe për të shkaktuar konfiskimin jo përkatës të pronës.
Konfiskimi i zgjeruar të vendoset për më shumë vepra krimi
Kur bëhet fjalë për konfiskimin e zgjeruar, është e nevojshme të vendosen dispozita sipas të cilave konfiskimi i zgjeruar mund të vendoset edhe për forma të tjera të krimit të rëndë të organizuar dhe korrupsionit, siç është trafikimi i paligjshëm i drogës, armëve ose njerëzve, shpërdorimi i detyrës dhe autorizimit, evazioni fiskal dhe të ngjashme. Është e nevojshme të gjenden mundësi alternative për të kundërshtuar vendimet përfundimtare për konfiskimin e pronës, në vend që e njëjta të bëhet në procedurat civile. Këto procedura duhet të ndjekin parimin e hierarkisë së gjykatave, sipas të cilit vendimi i një gjykate mund të ndryshohet vetëm nga një gjykatë më e lartë, ndërsa jo nga një gjykatë e së njëjtës shkallë.
Sa i përket kësaj teme, edhe Komisioni Evropian në raportin e fundit të progresit deklaroi se është bërë përdorim i kufizuar i mekanizmave të ngrirjes dhe konfiskimit.
“Për të rritur numrin e hetimeve financiare, prokurorisë duhet t’i caktohet e duhura financiare dhe njerëzore
burimet, institucionet përkatëse duhet të koordinohen më shumë me njëra-tjetrën dhe të kenë akses më të mirë në bazat e të dhënave të integruara”, thuhet në raportin e KE-së.
Konfiskimi i pronës është një mjet i rëndësishëm në luftën kundër korrupsionit. Në rastet e korrupsionit të lartë, mjetet e fituara në mënyrë të paligjshme më së shpeshti përdoren për rritjen e fitimit, për arritjen e ndikimit politik, për vendosjen e kontrollin mbi sistemin juridik dhe për evitimin e dënimeve për vepra penale të kryera.