Ligji për mbrojtjen e Matkës prej dhjetë muajsh pret votimin në Kuvend
Dhjetë muaj pasi Qeveria miratoi Propozimin për Ligjin për shpalljen e Kanionit të Matkës zonë e mbrojtur në kategorinë III – monument natyre, procedura ende nuk ka përfunduar. Miratimi i ligjit në Kuvend duhet të jetë hapi i fundit që një nga thesaret më të vlefshme të natyrës të rishpallet monument i natyrës dhe të marrë mbrojtjen që meriton, por edhe pas gjithë kësaj kohe ligji nuk është vënë ende në rendin e ditës para deputetëve, transmeton Portalb.mk.
“Ligji për shpalljen e kanionit të Matkës zonë e mbrojtur është një akt ligjor që përcakton zonën e mbrojtur dhe kategorinë e mbrojtjes sipas zonave, si dhe organin e ardhshëm menaxhues. Është në procedurë parlamentare të miratimit për të cilin nuk është përcaktuar data e përfundimit”, njofton Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor.
Matka, që është një rezervat natyror unik, nuk mbrohet prej gati dy dekadash. Mungesa e mbrojtjes është vërejtur edhe në Raportin e fundit të Komisionit Evropian për vitin 2023 për progresin e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në seksionin për mbrojtjen e natyrës, ku theksohet se procesi për shpalljen e Studençisko Blato, Kanion Matka, Liqenin e Ohrit dhe Belçisko Blato si zona të mbrojtura ende nuk janë përfunduar.
Matka u shpall monument i natyrës në vitin 1973, por Ligji për Mbrojtjen e Natyrës i vitit 2004 parashikonte që të gjitha zonat e mbrojtura të krijuara në bazë të ligjeve të vjetra të rishpalleshin. Procedura për zonën ka filluar në vitin 2010 dhe në vitin 2014 është hartuar Projektligji, por për shumë vite procesi ka hasur në pengesa. Kufijtë e zonave u kontestuan, siç ishte modeli dhe organi drejtues.
Ministria e Mjedisit bën me dije se pas miratimit të ligjit do të duhet të miratohet Plani i Menaxhimit, i cili do të rregullojë dhe aktivizojë të gjithë mekanizmat për mbrojtjen dhe menaxhimin e zonës. Nga aty theksojnë se deri në hyrjen në fuqi të ligjit me këtë zonë menaxhon Qyteti i Shkupit, por nuk e përcaktojnë se si rregullohet ai aktivitet.
Sipas projektligjit, Matka është e ndarë në disa zona, zonë për mbrojtje strikte, zonë për menaxhim aktiv, zonë për përdorim të qëndrueshëm dhe brez mbrojtës. Zona e mbrojtjes së rreptë mbulon pothuajse 39 për qind të sipërfaqes, e cila përfshin katër rrethe më të mëdha, Kozjak, Dobrashija, Matka – Vrelo dhe Ploça.
Në këtë seksion ndalohet kryerja e veprimtarive që kërcënojnë origjinalitetin e natyrës dhe prishjen e ekuilibrit natyror, si dhe lejohen veprimtaritë kërkimore-shkencore në zonën e mbrojtjes strikte, nëse nuk bien ndesh me qëllimet parësore të mbrojtjes së zonës.
Ndërkohë, ndërsa zonimi, mbrojtja dhe menaxhimi janë të paqarta, Matka është përballur me pushtimin e strukturave dhe platformave të ndërtuara në mënyrë të egër, uzurpimin e hapësirës dhe rrezikimin e gjërave të rralla natyrore, specieve të rralla dhe endemike të bimëve dhe kafshëve, duke përfshirë shkaba egjiptiane dhe shkaba grifon, të cilat janë në listat e kuqe të specieve të rrezikuara.
Kanioni i Matkës përfshihet në Rrjetin Kombëtar Emerald të Zonave me Interes të Veçantë për Ruajtjen e Bashkimit Evropian dhe specie të shumta nga kanioni i Matkës përfshihen në Anekset e Direktivës për Ruajtjen e Habitateve Natyrore të Florës dhe Faunës së Egër.