RMV në përgjithësi ka shënuar rritje në performancat e inovacionit, por ka rënie në financa dhe TI

Performanca e inovacionit në Evropë është rritur me rreth 8.5% rritje midis 2016 dhe 2023. Gjatë kësaj periudhe, performanca e inovacionit të shumicës së shteteve anëtare të BE-së është përmirësuar, duke konfirmuar se BE-ja është një mjedis i favorshëm për inovacion. Megjithatë, vendet me sisteme më pak të forta inovacioni po përparojnë me një ritëm më të ngadaltë se mesatarja e BE-së. Sidoqoftë, Maqedonia e Veriut është një inovator në zhvillim me performancë në 46.3% të mesatares së BE-së. Performanca po rritet me një normë më të lartë se ajo e BE-së (8,5% pikë). Hendeku i performancës së vendit ndaj BE-së po bëhet më i vogël, njoftoi Komisioni Evropian, transmeton Portalb.mk.

Grafiku më poshtë tregon evolucionin e performancës së inovacionit me kalimin e kohës kundrejt performancës së vendit në vitin 2016. Performanca e inovacionit filloi të rritet në vitin 2017 me një përshpejtim në 2022 dhe 2023, duke çuar në një përmirësim të përgjithshëm prej 40% midis 2016 dhe 2023.

 

Shqipëria , Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Serbia, Turqia dhe Ukraina janë inovatorë në zhvillim. Tre vende tregojnë performancën më të lartë në të gjitha vendet për të paktën një tregues: Shqipëria për shitjet e produkteve inovative dhe teknologjitë e lidhura me mjedisin, Bosnja dhe Hercegovina për teknologjitë e lidhura me mjedisin dhe Serbia për shpenzimet për inovacionin JoR&D.

Krahasuar me vitin 2016, performanca e tre vendeve është përmirësuar më shpejt se BE-ja (8,5% pikë). Për Norvegjinë, rritja e fortë është për shkak të rritjes së performancës së lartë në (në rend në rënie) bashkë-publikimet shkencore ndërkombëtare, bashkëpublikimet publike-private, NVM-të inovative që bashkëpunojnë me të tjerët dhe shpenzimet e kapitalit sipërmarrës. Për Maqedoninë e Veriut, rritja e fortë është për shkak të rritjes së performancës së lartë të studentëve të huaj të doktoraturës, lëvizshmërisë në punë të burimeve njerëzore në shkencë dhe teknologji dhe teknologjive të lidhura me mjedisin. Për Serbinë, rritja e fortë është për shkak të rritjes së performancës së lartë të NVM-ve me inovacione produkti, penetrim me brez të gjerë dhe punësim në ndërmarrjet inovative

Dallimet strukturore me BE-në:
• Maqedonia e Veriut ka të ardhura më të ulëta për kokë banori. Prodhimi zë një pjesë më të madhe të ekonomisë, me Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme (NVM-të) që përbëjnë një pjesë më të madhe të qarkullimit.
• Flukset neto të Investimeve të huaja direkte (IHD-ve) shtojnë pozitivisht klimën e inovacionit, Aktiviteti Sipërmarrës, shpenzuesit kryesorë të kërkimit dhe zhvillimit dhe sofistikimi i blerësve shtojnë negativisht.
• Informacioni mbi profilet e Inovacionit nuk është i disponueshëm.
• Trajnimi për sipërmarrje është më i lartë dhe prokurimi qeveritar është nën mesataren e BE-së si nxitës i kërkimit dhe inovacionit.
• Informacioni mbi treguesit e ndryshimeve klimatike nuk është i disponueshëm

Grafikët e mëposhtëm tregojnë evolucionin e performancës së inovacionit në dimensione të ndryshme të inovacionit kundrejt performancës së vendit në vitin 2016. Performanca u rrit më së shumti për sistemet e kërkimit, lidhjet, asetet intelektuale dhe qëndrueshmërinë mjedisore. Performanca ka rënë për financat dhe mbështetjen dhe teknologjinë e informacionit.

Asetet intelektuale nga viti 2016 deri në vitin 2017 kanë shënuar rritje të madhe të performancës. Ndërkohë ka shënuar rënie në vitet 2019-2020, dhe prapë rritje nga viti 2020-2021 ndërsa në vitin 2023, krahasuar me vitin 2022 ka shnuar përsëri rënie.

Ndikimet në punësim – kanë performanca e inovacionit, ka pasur vazhdimisht rritje deri në vitin 2022, kur dhe ka mbetur e njëjtë edhe në vitin 2023.

Ndikimet e shitjeve po ashtu kanë shënuar rritje deri në vitin 2022, për të shënuar më pas rënie në vitin 2023.

Qendrueshmeria mjedisore ka pasur ulje-ngritje nga viti 2016, deri në vitin 2021, kur dhe ka filluar të ketë rritje të mëdha deri në vitin 2023.

 

 

Investimet e kompanive – performanca e investimeve të kompanive ka mbetur në vend numëro, me disa ngritje të parëndësishme.

Teknologjia e Informacionit – performanca e TI-së ka shënuar rënie të madhe gjatë tre viteve të fundit (2021, 2022, 2023), ndërsa rritjen më të madhe e ka pasur në vitin 2020.

Inovatorët– performanca e inovatorëve ka shnuar rritje vetëm nga viti 2017-2018, ndërsa në pesë vitet pasuese, nuk ka shënuar as ulje as ngritje.

 

 

Burimet njerëzore kanë pasur ngritje në vitet 2016-2017, si dhe një rritje në vitet 2019-20 dhe 2021, ndërsa në tre vitet pasuese ka mbetur e njëjtë, pa ulje dhe pa ngritje.

Sistemet e kërkimit –  performanca e sistemeve të kërkimit ka pasur rritje të vazhdueshme, me përjashtim të tre viteve 2020, 2021, 2022, për të shënuar sërish rritje në vitin 2023.

Digjitalizimi vetëm në dy vitet e fundit ka shënuar rënie, ndërsa në vitet paraprake, nga viti 2016 deri në vitin 2021 ka mbetur në status-quo.

Financa dhe mbështetja nga ana tjetër kanë shënuar vazhdimisht rënie nga viti 2016 e deri në vitin 2020, pas çka ka filluar të ketë rritje të lehtë deri në vitin 2021, ndërsa në vitin 2022 dhe 2023 kanë qëndruan në linjë të njëjtë.

 

 

 

Agjenda e re Evropiane e Inovacionit, e miratuar në korrik 2022 dhe aktualisht në zbatim, synon të pozicionojë Evropën si një lider të valës së re të inovacionit të teknologjisë së thellë dhe bizneseve fillestare. Gjatë vitit të kaluar, është bërë përparim i dukshëm në zbatimin e veprimeve sipas pesë prioriteteve të Agjendës. Këto përfshijnë zbatimin e një Kornize të rishikuar të kërkimit dhe inovacionit dhe zhvillimit të ndihmës shtetërore, një projekt që synon reduktimin e kostove dhe rritjen e sigurisë ligjore për lloje të caktuara kompanish, krijimin e një iniciative të talenteve të teknologjisë së thellë që synon një milion talente të teknologjisë së thellë në të gjithë Evropën deri në vitin 2025 dhe krijimi i një platforme për talentet e inovacionit për të ndihmuar bizneset evropiane të tërheqin talente nga jashtë BE-së.

“Ne ju inkurajojmë – bizneset, studiuesit, novatorët, investitorët dhe politikëbërësit – që të bashkoni forcat në një përpjekje kolektive për të ndërtuar një ekonomi dhe shoqëri të bazuar në njohuri dhe të drejtuar nga inovacioni që nuk lë askënd pas. Me inovacionin në ballë, ne mund të hapim rrugën për një të ardhme më të ndritshme”, thuhet në Tabelën e inovacionit të BE-së.

Tabela evropiane e inovacionit ofron një analizë krahasuese të performancës së inovacionit në vendet e BE-së, vendet e tjera evropiane dhe fqinjët rajonalë. Me të vlerësohen pikat e forta dhe të dobëta relative të sistemeve kombëtare të inovacionit dhe i ndihmon vendet të identifikojnë fushat që duhet të adresojnë.

Tabela e rezultateve evropiane të inovacionit demonstron përkushtimin e BE-së dhe Shteteve Anëtare të saj për kërkimin dhe inovacionin që bazohet në përsosmërinë dhe që është konkurrues, i hapur dhe i drejtuar nga talentet. Ai gjithashtu mbështet zhvillimin e politikave për të rritur inovacionin në Evropë dhe për të informuar politikëbërësit në kontekstin global që po zhvillohet me shpejtësi.

Për më tepër, kërkimi dhe inovacioni është një pjesë thelbësore e përgjigjes së koordinuar të BE-së ndaj kkrizave globale, duke mbështetur gjithashtu rimëkëmbjen e qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse të Evropës. Matja e performancës së inovacionit është një element kyç në arritjen e këtij qëllimi.