Kapitulli 3: E Drejta e Vendosjes dhe Liria për të Ofruar Shërbime: Progresi dhe Sfidat për Shqipërinë dhe Maqedoninë

Të gjitha shtetet anëtare të Bashkimit Evropian (BE) nxiten të respektojnë lirinë për të krijuar një biznes dhe të drejtën për të ofruar shërbime kudo në tokën e BE-së në përputhje me Kapitullin 3 të Traktatit të Lisbonës. Ky kapitull u garanton qytetarëve dhe bizneseve të vendeve anëtare të BE-së lirinë për t’u vendosur dhe për të vepruar në çdo shtet tjetër anëtar pa iu nënshtruar kufizimeve të padrejta. Për ta bërë këtë, kufizimet tregtare duhet të hiqen dhe të krijohet një treg i vetëm evropian.

Në lidhje me zbatimin e Kapitullit 3 të Traktatit të Lisbonës, Shqipëria ka bërë hapa të rëndësishëm. Qeveria shqiptare ka zbatuar një sërë reformash ligjore dhe strukturore për të hapur tregun dhe për të hequr pengesat për ngritjen e biznesit dhe ofrimin e shërbimeve. Kjo kërkon rregullime në sistemin fiskal, uljen e barrierave për të huajt që kërkojnë të investojnë në Shqipëri dhe kontrollin e praktikave të pazakonta të biznesit.

Megjithatë, Shqipërisë i është dashur të përballet edhe me probleme të rëndësishme si korrupsioni dhe kapja e shtetit. Këto janë problemet që pengojnë zbatimin e plotë të Kapitullit 3 dhe zvogëlojnë iniciativat për të krijuar një treg të lirë dhe të barabartë. Për të adresuar këto çështje dhe për të garantuar respektimin e të drejtës së secilit për lirinë e vendosjes dhe ofrimit të shërbimeve, qeveria shqiptare duhet të ndërmarrë veprime të forta.

Për të mirën e qytetarëve dhe kompanive të BE-së dhe ka përmirësuar sistemin e saj ligjor. Megjithatë, Maqedonia përballet me çështje si korrupsioni, kapja e shtetit dhe vështirësitë në zbatimin e ligjeve, ashtu si Shqipëria.

Mungesa e transparencës dhe vështirësitë në nxitjen e një mjedisi konkurrues të biznesit janë dy nga problemet më të mëdha të Maqedonisë. Mungesa e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve të ndryshme shtetërore dhe sfidat me zbatimin e reformave e kanë përkeqësuar këtë problem. Qeveria e Maqedonisë duhet të punojë për të përmirësuar zbatimin e ligjit dhe koordinimin ndërinstitucional në mënyrë që të përballet me këto sfida.

Është thelbësore që të dy vendet të vazhdojnë të investojnë në zhvillimin e infrastrukturës dhe forcimin e kapaciteteve të biznesit dhe qytetarëve. Ekonomia e rajonit do të zhvillohet si rezultat i rritjes së konkurrencës dhe investimeve të huaja që do të vijnë nga kjo.

Është e rëndësishme të merret parasysh se Shqipëria dhe Maqedonia duhet të vazhdojnë të bashkëpunojnë ngushtë me Bashkimin Evropian dhe të kryejnë reforma të rëndësishme si një nga objektivat e kapitullit 3. Kjo do të çojë përpara integrimin e plotë të vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE dhe do të kontribuojë në zhvillimin e një tregu të përbashkët evropian.

1. Reforma ligjore: Të dy vendet kanë ndërmarrë reforma ligjore për të përmirësuar kornizën e tyre rregullatore dhe për të lehtësuar barrierat ndaj vendosjes së bizneseve dhe ofrimit të shërbimeve. Këto reforma përfshijnë ndryshime në sistemet fiskale, rregullimin e praktikave të pazakonta të korporatave dhe heqjen e kufizimeve të panevojshme për investitorët e huaj.
2. Reforma strukturore: Për të adresuar problemet e ndërlikuara që pengojnë zbatimin e Kapitullit 3, qeveritë e Shqipërisë dhe Maqedonisë po punojnë për të përmirësuar strukturat e tyre institucionale dhe për të rritur bashkëpunimin ndërinstitucional. Kjo përfshin ndihmën e BE-së për të ndihmuar në ndërtimin e kapaciteteve të institucioneve të ndryshme dhe për të forcuar zbatimin e ligjit.

Megjithatë, të dy vendet kanë hasur në probleme serioze që ndikojnë në zbatimin e këtij kapitulli. Këto probleme përfshijnë korrupsionin dhe kapjen e shtetit.

1. Korrupsioni: Në të dy vendet, korrupsioni është një temë prekëse që e pengon Kapitullin 3 të ecë përpara. Mjedisi i biznesit ndikohet negativisht nga korrupsioni sepse kufizon aftësinë e njerëzve dhe bizneseve për të prodhuar dhe ofruar shërbime në mënyrë të barabartë dhe të lirë. Qeveritë duhet të ndërmarrin veprime për të ndaluar korrupsionin dhe për t’i mbajtur përgjegjësit përgjegjës.
2. Kapja e shtetit: Zbatimi i Kapitullit 3 pengohet edhe nga çështja e kapjes së shtetit. Me fjalë të tjera, njerëzit dhe grupet e interesit të posaçëm drejtojnë institucionet dhe përdorin pozicionet e tyre ose për të përfituar ilegalisht ose për të ndryshuar politikën. Kapja e shtetit dobëson sundimin e ligjit, rrit korrupsionin dhe shpërndan në mënyrë të barabartë fondet publike. Si rezultat, ekziston një sasi e padrejtë e konkurrencës, e cila pengon rritjen e një mjedisi të lirë dhe të qëndrueshëm për organizatat dhe njerëzit që kërkojnë të ofrojnë shërbime.

Lufta kundër korrupsionit dhe kapjes së shtetit duhet të rritet në të dy vendet. Kjo mund të bëhet duke ndërmarrë hapa si krijimi i një kuadri solid institucional dhe ligjor kundër korrupsionit, rritja e mekanizmave të kontrollit dhe auditimit dhe ndëshkimi i përfaqësuesve të shtetit që keqpërdorin autoritetin e tyre.

Pavarësisht këtij progresi, Shqipëria dhe Maqedonia kanë ende një rrugë të gjatë për të bërë përpara se të bashkohen dhe të zbatojnë plotësisht Kapitullin 3 të Traktatit të Lisbonës. Për të garantuar që të dyja palët të mund të ndërmarrin veprime dhe të kenë fleksibilitetin për të ndërtuar dhe mbështetur shërbime, është e nevojshme të miratohen reforma të rëndësishme dhe të rritet beteja kundër korrupsionit dhe kapjes së shtetit.

Qeveritë e Shqipërisë dhe Maqedonisë kanë zbatuar një sërë reformash për ta bërë më të lehtë zgjidhjen e çështjeve të caktuara penale në kuadër të Kapitullit të Kërkesave të Traktatit të Lisbonës. E gjithë Europa po ecën më shpejt drejt bërjes së një tregu të vetëm si rezultat i këtyre reformave, të cilat përfshijnë rregulla dhe rregullore të reja, si dhe struktura të reja organizative.