Kandidatët e pavarur kundër ndryshimeve në Kodin Zgjedhor në RMV: Sulm i përbashkët ndaj demokracisë
Kandidatët e pavarur kundërshtojnë ashpër ndryshimet e propozuara në Kodin Zgjedhor, të cilat rrisin në mënyrë drastike numrin e nënshkrimeve për pjesëmarrje në zgjedhje. Ata i bëjnë thirrje presidentes Siljanovska-Davkova të mos nënshkruajë dekretin, duke e cilësuar ligjin si antikushtetues, jodemokratik dhe diskriminues. Sipas tyre, kjo është një përpjekje e koordinuar e partive për të penguar pjesëmarrjen e të pavarurve në zgjedhje dhe për të minuar pluralizmin politik. Ata kërkojnë debat publik, përfshirjen e ekspertëve dhe rishikim të ligjit në përputhje me Kushtetutën dhe standardet ndërkombëtare, transmeton Portalb.mk.
“Ne, Këshilltarë të Pavarur, Kryetarë Bashkish dhe Aktivistë nga e gjithë vendi, sot i drejtohemi presidentes, znj. Gordana Siljanovska-Davkova, me kërkesë urgjente për të mos nënshkruar Dekretin për Shpalljen e Ndryshimeve Antikushtetuese në Kodin Zgjedhor, të cilat po shtyhen përsëri përmes një procedure të shkurtër dhe jotransparente. Ligji aktualisht nuk është votuar në Parlament vetëm për shkak të mungesës së shumicës Badinter – një situatë që mund të ndryshojë në çdo moment”, thonë ata.
Ata kërkojnë që Siljanovska-Davkova të veprojë në përputhje me kompetencat e saj ligjore si presidente e Republikës së Maqedonisë, por edhe në përputhje me integritetin e saj profesional dhe vlerat etike si ish-profesoreshë e së drejtës kushtetuese.
“Ligji rrit numrin e nënshkrimeve të kërkuara për listat e kandidatëve të pavarur për të marrë pjesë në zgjedhje — në disa vende deri në tre herë e gjysmë më shumë se dispozitat që ishin në fuqi gjatë zgjedhjeve lokale të vitit 2021. Kjo eliminon drejtpërdrejt mundësinë e pjesëmarrjes së kandidatëve të pavarur, gjë që është shkelje flagrante e të drejtës së votës të garantuar me kushtetutë dhe një manipulim zgjedhor i paskrupullt. Le të kujtojmë se 56,000 qytetarë votuan për të pavarurit në zgjedhjet e fundit në vitin 2021, duke sjellë kështu përfaqësuesit e tyre të pavarur në 33 komuna dhe në Qytetin e Shkupit”, thonë ata.
Ata thonë se ky nuk është ndryshim teknik apo përputhje me rekomandimet — “ky është një sulm i përbashkët ndaj demokracisë nga të gjitha partitë parlamentare dhe rivendosje e ndryshimeve jokushtetuese që Gjykata Kushtetuese i shfuqizoi më pak se 30 ditë më parë”.
“Ligji po votohet përsëri në procedurë të shkurtuar, pa debat publik, pa konsultim me palët e interesuara, pa shpjegim pse po bëhet një ndryshim kaq drastik në rregullat zgjedhore pas dy dekadash. Më 20 maj 2025, Gjykata Kushtetuese tashmë shfuqizoi një ndryshim jokushtetues dhe tani partitë politike, të bashkuara, po e sjellin përsëri atë — në një version edhe më ekstrem. Me këtë procedurë, Parlamenti po i jep një shuplakë në fytyrë jo vetëm demokracisë dhe qytetarëve, por edhe Gjykatës Kushtetuese si institucion dhe Kushtetutës si akti më i lartë në Maqedoni mbi të cilin bazohet rendi juridik dhe që tërheq vijën që asnjë qeveri nuk mund ta kalojë”, thonë kandidatët e pavarur.
Ata shtojnë se organet ndërkombëtare si OSBE/ODIHR dhe Komisioni i Venedikut rekomandojnë një maksimum prej 1% nënshkrimesh, së bashku me lehtësimin e metodave të mbledhjes së këtyre nënshkrimeve, pra, lirimin e mekanizmave të rreptë burokratikë, dhe me kusht që rregullat për mbledhjen e nënshkrimeve të mos përdoren për të penguar kandidatët të kandidojnë për poste, siç është rasti me ndryshimet e propozuara në Kodin Zgjedhor.
“Partitë nuk e morën fare parasysh rekomandimin për një eliminim të konsiderueshëm të procedurave burokratike, dhe e shtrembëruan rekomandimin për një maksimum prej 1% në avantazhin e tyre dhe në komunat me numrin më të madh të votuesve rritën pragun për qasje në zgjedhje për të gjithë kandidatët e pavarur – gjë që është në kundërshtim me të gjitha praktikat demokratike në Evropë dhe në kundërshtim me dispozitat thelbësore të Kushtetutës së Maqedonisë, të cilat përcaktojnë se e drejta për të votuar dhe për t’u zgjedhur si një nga vlerat themelore të rendit kushtetues nuk duhet të kufizohet. Kjo nuk është një luftë për privilegje, kjo është luftë për shans të drejtë. Për të drejtën e çdo qytetari – për të kandiduar dhe për të votuar. Për të drejtën e çdo qytetari për t’u përfshirë në mënyrë efektive në proceset e vendimmarrjes që i prekin ata”, thuhet në reagim.
Ata kërkojnë:
- Të mos nënshkruhet dekreti për shpalljen e këtij ligji
- Të hartohet një propozim i ri që përfshin kërkesat e kandidatëve të pavarur
- Të organizohet debat publik me praninë e ekspertëve dhe publikut të gjerë
- Të miratohet zgjidhje që është në favor të demokracisë dhe në përputhje me të drejtat e garantuara kushtetuese të çdo qytetari të Maqedonisë
“Ne nuk dorëzohemi. Do të vazhdojmë të luftojmë për zgjedhje të drejta, për vota të pavarura dhe për pluralizëm të vërtetë. Pas kësaj deklarate qëndrojnë përfaqësues të pavarur aktualë dhe të mëparshëm nga gjithsej 8 komuna dhe Qyteti i Shkupit”, thuhet më tej.
Ndaj këtyre ndryshimeve kanë reaguar:
- Këshilltarë të pavarur nga Shans për Qendrën në Komunën Qendër
- Këshilltarë të pavarur nga Të pavarur për Karposhin – Për Mbrojtjen e Karposhit në Komunën Karposh
- Këshilltarë të pavarur nga Qyteti i Gjelbër Human në Qytetin e Shkupit
- Këshilltarë të pavarur nga Më ndryshe në Komunën e Manastirit
- Këshilltarë të pavarur nga STIGA E në Komunën e Strumicës
- Këshilltarë të pavarur nga STIGA E në Komunën e Bosilovës
- Këshilltarë të pavarur nga STIGA E në Komunën e Novo Sellës
- Kryetar i pavarur i Komunës së Koçanit
- Ish-Këshilltarë të pavarur nga Më mirë për Tetovën në Komunën e Tetovës
- Iniciativa Qytetare e të Gjelbërit e Gazi Babës
Kujtojmë se Parlamenti i Republikës së Maqedonisë së Veriut nuk e miratoi propozimin e Partisë Liberale Demokratike (PLD) për ndryshimin e Kodit Zgjedhor, i cili parashikonte futjen e një njësie të vetme zgjedhore dhe listave të hapura. Propozimi, i paraqitur nga deputetja Monika Zajkova, mori mbështetjen e vetëm 19 deputetëve.
Ndryshe, Gjykata Kushtetuese më 20 maj njoftoi se ka shfuqizuar nenet e Kodit Zgjedhor që rrisnin kuotat e nënshkrimeve të qytetarëve që kandidatët dhe listat e pavarura që planifikonin të merrnin pjesë në zgjedhje duhej të mblidhnin. Korpusi i ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, përfshirë këto, u miratua në mars të vitit të kaluar, në pritje të zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare të vitit të kaluar, dhe supozohej të zbatohej edhe për zgjedhjet lokale të këtij viti.