RMV, nuk ka korrupsion, por as nikoqirllëk në marrjen me qira të veturave për Qeverinë

Qeveria do të vazhdojë praktikën e marrjes me qira të automjeteve luksoze për zyrtarët e lartë dhe kthimin e tyre pas tre vitesh, megjithëse Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit ka konstatuar se mungon një analizë e gjerë se ky model prokurimi, i ashtuquajtur lizing operativ, është më kosto-efektiv në krahasim me blerjen e makinave, shkruan Prizma, transmeton Portalb.mk.

Më 26 shkurt, Shërbimi për çështjet e përgjithshme dhe të përbashkëta (ShÇPP) publikoi njoftimin për blerjen e re të 45 automjeteve të klasit të lartë me lizing operativ, me afat për dorëzimin e ofertave deri më 27 mars. Kjo ishte e pritshme, sepse kontrata e vitit 2021 për përdorimin e automjeteve Skoda Superb, të cilat tani transportohen ministra, delegacione të huaja dhe zyrtarë të tjerë, skadon këtë vit.

Sipas praktikës aktuale, e cila vazhdon që nga viti 2012 dhe përsëritet çdo tre vjet, marrja me qira e automjeteve përmes lizing-ut operativ kushton pothuajse po aq sa blerja e një makine të re e të njëjtit model. Çmimet e paguara nga Qeveria deri më tani për të përdorur një makinë dhe për ta kthyer atë pas 36 muajsh (për aq kohë sa kontrata është e vlefshme) ishin ndërmjet 37,400 dhe 40,200 euro.

Në marrëveshjet e nënshkruara deri më tani, parashikohej që për ato çmime një automjet mund të përshkojë maksimumi 120 mijë kilometra, ose përndryshe shteti do të duhet të paguajë ekstra për çdo kilometër të përshkuar mbi atë prag. Dhe në njoftimin aktual, ShÇPP vendosi të njëjtat kushte – të dorëzojë oferta për lizing operativ për 36 muaj, me një kilometrazhë të paraparë prej 120 mijë kilometrash.

Nga garazhet qeveritare te reklamuesit

Me tre tenderët e parë u blenë automjetet “Volkswagen Passat” dhe me të katërtin e vitit 2021, që është ende në fuqi, ministrat morën një “Skoda Superb”. Në katalogët që gjenden në faqen e kompanisë importuese të këtyre markave, çmimet e shitjes së automjeteve të reja të modeleve të njëjta, me të njëjtat karakteristika, ishin një deri në dy mijë euro më të shtrenjta se shuma totale që ka paguar qeveria në 36 këste.

Dallimi kryesor është se me blerjen, veturat do të mbeten në pronësi të shtetit, ndërsa me lizing operative, ato kthehen dhe më pas u shiten reklamuesve për automjete të përdorura, për gjysmën e çmimit origjinal, pra rreth 20 mijë euro.

“Duke pasur parasysh se bëhet fjalë për automjete të klasit të lartë, të cilat edhe pas tre vitesh prodhimi do të ishin atraktive për blerje, shitja e të njëjtave pas periudhës trevjeçare do të rezultonte me gjenerim të ardhurash”, thuhet në vendimin e Antikorrupsionit nga qershori i vitit 2022, i cili ka analizuar blerjen e makinave me lizing operativ nga viti 2021.

Në vendim shpjegohet se me blerje të tilla nuk është shkelur asnjë ligj, pra nuk ka korrupsion dhe nuk ka bazë për veprime të mëtejshme nga komisioni, por se mungon një përllogaritje e saktë që do të tregojë se ato janë më fitimprurëse se blerja. KShPK theksoi se në vitin 2021, SÇPP i ka dorëzuar Qeverisë një llogaritje të thjeshtë për implikimet financiare të blerjes së automjeteve përmes qirasë financiare dhe operative. Por nuk është paraqitur asnjë përllogaritje për mundësinë e blerjes së makinave.

“Në bazë të arsyeve të dhëna, ShÇPP arriti në përfundimin se, duke marrë parasysh detyrimet që vijnë me secilën nga mënyrat e mundshme, si dhe duke marrë parasysh përvojën e mëparshme të lizingut operativ, alternativa më e mirë do të ishte realizimi i një prokurimi publik shumëvjeçar me anë të një qiraje operative”, shtohet në dokumentin e Komisionit Kundër Korrupsionit.

Autoritetet të bindur në përfitimin

Në fund të vendimit të KShPK-së thuhet se materialet nga analizat e kryera do t’i kalojnë zëvendëskryeministres përgjegjës për politikat e mirëqeverisjes, për rregullimin dhe eliminimin e dobësive të konstatuara. Zëvendëskryeministrja për qeverisje të mirë, Slavica Grkovska , nuk iu përgjigj thirrjeve të BIRN-it nëse i ka marrë analizat dhe nëse ka vepruar sipas tyre.

E kryetarja e përbërjes së re të KShPK-së, Tatjana Dimitrovska , nuk ishte e gatshme të përgjigjet nëse ky rast do të rishqyrtohet, duke pasur parasysh se ka tender të ri.

Pavarësisht se cila parti ka qenë në pushtet gjatë 12 viteve të fundit, autoritetet kanë dhënë vazhdimisht të njëjtin arsyetim se lizingu operacional është më fitimprurëse.

Zëvendëskryeministri Fatmir Bytyqi , duke iu përgjigjur pyetjes gazetareske për blerjen e re, tha se lizingu operativ dhe funksional është mekanizmi më i përdorur për automjetet zyrtare në të gjithë botën, sepse në terma afatgjatë shpenzimet e mirëmbajtjes ishin shumë më të ulëta në atë mënyrë.

“Nëse shkon në ndonjë vend të BE-së, mbi 90 për qind e automjeteve zyrtare janë me lizing të caktuar që ata përdorin. Është ende e huaj për ne, por mendoj se është një mënyrë për të shpenzuar burimet në mënyrë efikase”, shtoi ai.

Në një përgjigje për BIRN-in në vitin 2022, ShÇPP tha se lizingu operativ shmang rrezikun e “kostove të paplanifikuara, të paparashikueshme, por në të njëjtën kohë me siguri ekzistuese”.

Nga aty shtuan se me lizingun, detyrimet e shtetit përfundojnë me pagesën e shumës së rënë dakord dhe se për tre vjet i mbetet vetëm të shqetësohet për mbushjen e karburantit, ndërsa gjithçka tjetër mbulohet nga kompania fituese e tenderit. Kështu sipas shërbimit kurseni në sigurimin gjithëpërfshirës, përgjegjësinë e veturës, shpenzimet për kontroll teknik dhe regjistrim, kartonin jeshil, blerjen e gomave të dimrit, ndërrimin e gomave dimërore dhe verore me ruajtje, shpenzimet për përpunimin e dokumentacionit etj. Kjo kursen, sipas çmimeve të tregut të atyre mallrave dhe shërbimeve, rreth 3000 euro për automjet.

Argumentet e tjera që theksoi ShÇPP janë se në rast avarie, kompania është e detyruar të dërgojë menjëherë një automjet rezervë me të njëjtat karakteristika dhe të kujdeset për transportin dhe riparimin e atij të prishuri, që është edhe një kursim për shtetin.

Në periudhën nga viti 2018 deri në vitin 2021, gjithsej gjashtë herë ka ndodhur që një nga 45 makinat e marra me qira të prishej dhe të sigurohej zëvendësim.

Tenderë pa konkurrencë

Një nga rreziqet e vërejtura nga antikorrupsioni, por edhe nga ekspertët që monitorojnë prokurimet publike, është se deri vonë në vend kishte vetëm një kompani që ofronte automjete me lizing operativ dhe në dy tenderat paraprak ishte ofertuesi i vetëm. Bëhet fjalë për “Porsche Leasing”, kompani e ndërlidhur me “Porsche Macedonia”, importues i automjeteve “Volkswagen”, “Skoda”, “Seat” dhe markave të tjera në vend.

Komisioni kundër korrupsionit llogariti se pasi qeveria filloi të përdorte lizingun operacional, ai u bë i njohur edhe ndër institucionet e tjera shtetërore. Nga viti 2018 deri në vitin 2021, institucione të ndryshme kanë lidhur kontrata të tilla, me vlerë totale prej rreth pesë milionë euro. Si blerës dolën kompani të ndryshme, por “Porsche Leasing” kishte 89 për qind të vlerës së kontratave.

Sot mund të gjeni reklama nga shumë shitës makinash dhe nga shumë banka për leasing operacional. Kur të hapen ofertat e tenderit, do të shihet se cila prej tyre i plotëson kriteret e shpaljes së ShÇPP-së për karakteristikat e automjeteve, ku përshkruhet sa duhet të jetë gjatësia e tyre, gjerësia, lartësia, çfarë motori duhet të kenë, çfarë marshi, çfarë ngjyrash dhe çfarë aksesorësh.