Me gjithë kritikat, ndryshimet në Kodin Penal hyjnë në fuqi në Maqedoninë e Veriut

Ndryshimet në Kodin Penal të Maqedonisë së Veriut, të cilat mundësojnë uljen e dënimit me burgim për zyrtarët shtetërorë, kanë hyrë në fuqi më 14 shtator, megjithëse u kritikuan dukshëm nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara, raporton REL.

Në bazë të këtyre ndryshimeve – të cilat u miratuan nga Kuvendi maqedonas më 6 shtator – personat që keqpërdorin pozitën dhe autoritetin zyrtar gjatë prokurimit publik, apo dëmtojnë fondet buxhetore, do të dënohen deri me pesë vjet burgim.

Me ligjin e deritanishëm, dënimet për vepra të tilla penale fillonin nga pesë e mund të shkonin deri në më shumë se 10 vjet burgim.

Shefi i zyrës së delegacionit evropian në Shkup, David Geer, më 14 shtator e kritikoi mënyrën sesi Maqedonia e Veriut i bëri këto ndryshime në kodin penal.

“Komisioni Evropian shpreh brengosje se disa nga ndryshimet që janë bërë në Kodin Penal bartin rrezikun e reduktimit të pandëshkueshmërisë. Komisioni Evropian, gjithashtu, thekson rëndësinë e sundimit të ligjit, sa i përket gjykimit të rasteve penale që duhet të adresohen dhe procedohen në mënyrë adekuate”, tha Geer.

Bashkimi Evropian vlerëson se Maqedonia e Veriut “duhet të jetë e përkushtuar, efikase dhe bindëse në promovimin e sundimit të ligjit përmes luftimit të veprimeve kriminale”.

Lidhur me ndryshimet e bëra, Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Shkup tha se një ekip i saj ligjor po i shqyrton përmbajtjet e Kodit, ndërsa Departamenti Amerikan i Shtetit ka rikujtuar autoritetet se “korrupsioni ka potencial të minojë ambiciet strategjike të Maqedonisë së Veriut”.

Ulje më drastike të dënimit me burgim parashihen në Nenin 394, që ka të bëjë me veprën penale “bashkim kriminal”.

Në vend të maksimumit prej 10 vjetëve burgim, që parashikohej më parë për personat që krijojnë grup kriminal, tani me ndryshimet që janë bërë, dënimi maksimal mund të arrijë deri në tri vjet burgim.

Ndryshimet janë kundërshtuar edhe nga opozita shqiptare, e cila vlerëson se “pushteti po përgatitet për mbrojtjen e zyrtarëve të saj pas kalimit në opozitë”.

“Ndryshimet në Kodin Penal, realisht janë një amnisti e fshehur për funksionarët e lartë të cilët duart i kanë në krim dhe korrupsion. Këto ndryshime prekin zyrtarë aktual të qeverisë të cilët po përgatiten për në opozitë andaj edhe po bëjnë gjithçka që krimin dhe korrupsionin e bërë gjatë qeverisjes së tyre ti mbulojnë me aspektet ligjore. Sistemin gjyqësor nuk i duhet amnisti për zyrtarët e zhytur në krim dhe korrupsion, por i duhet luftë e organizuar institucionale kundër krimit dhe korrupsionit që të mund këtë sistem dhe shoqëri ta vendosim në rrugën e drejtë të integrimeve evropiane”, ka deklaruar deputeti Fadil Zendeli në emër të Frontit Opozitar Shqiptar.

Por, pavarësisht reagimeve, kryeministri Dimitar Kovaçevski tha më 13 shtator se “ndryshimet janë bërë në përputhje me legjislacionet e vlefshme në Bashkimin Evropian.”

“Nëse i shihni nivelet e dënimeve dhe nëse i krahasoni me Slloveninë, atëherë do të shihni se janë në të njëjtin nivel. Ne më parë kishim një ligj në të cilin dënimet ishin të kohës së komunizmit”, tha Kovaçevski.

Kujtojmë se ndryshimet në Kodin Penal, të cilat Qeveria i përcaktoi “fshehurazi” dhe Kuvendi i miratoi  në mënyrë eksprese pas procedurës së shkurtuar (me flamur evropian), dhe i nënshkroi presidenti Stevo Pendarovski, u botuan në “Gazetën Zyrtare” të datës 7 shtator 2023.

Ndryshimet lidhen me 38 nene të Kodit Penal, nga të cilët qeveria tha se 35 janë për përputhje me direktivat e BE. Ajo që shkaktoi një stuhi reagimesh negative në opinion është se ndryshimet përfshinin ndryshime në nenet që kanë të bëjnë me shpërdorimin e pozitës dhe kompetencave zyrtare (neni 353) dhe bashkim kriminal (neni 394). Me votimin, deputetët ulën dënimet e parashikuara për të dyja veprat, vendosën kufirin maksimal të dënimit dhe shfuqizuan një paragraf nga neni për shpërdorimin e pozitës dhe kompetencave zyrtare. Duke vepruar kështu, ata parashikuan vjetërsimin e mëhershëm të veprave kriminale.

Ndryshime të tilla ligjore VMRO-DPMNE-ja i kishte kërkuar në vitin 2018 në takimet e atëhershme të kryesisë së Zoran Zaevit dhe Hristijan Mickoskit, me qëllim të vjetërsimit të veprave të ish-funksionarëve të akuzuar nga Qeveria e Nikolla Gruevskit.

• LEXO: RMV, as Gjykata Supreme nuk është konsultuar për ndryshimet në Kodin Penal
• LEXO: KE e shqetësuar për ndryshimet në Kodin Penal të RMV-së
• LEXO: Mbi 1.220 persona vitin e kaluar u denoncuan në prokurori në bazë të nenit 353 të Kodit Penal, i cili i pengonte pushtetit
• LEXO: Kacarska: Mbi dy vite presim zgjedhjen e gjyqtarëve kushtetues, jam e tronditur nga ndryshimet në Kodin Penal