Intervistë me Tamila Velkovska: Propaganda pro-ruse keqpërdor me mjeshtëri “pikat e dhimbshme” të qytetarëve maqedonas

“Është fakt se rrjeti i propagandës ruse është i zhvilluar mirë në vend, duke përfshirë përfaqësues të institucioneve zyrtare ruse, të diasporës dhe partive politike të paguara. Është fakt edhe se një kohë të gjatë operojnë në këto fusha, kështu që për disa dekada është krijuar dhe funksionon një rrjet, i cili ndër të tjera është edhe i paguar mirë”, thotë Velkovska, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruar nga: Ilinka Iljoska

Edhe pse Shoqata e Ukrainasve në Maqedoni ekziston për më shumë se një dekadë, publiku mësoi për “Lesya Ukrainka” përmes ngjarjeve të lidhura me luftën në Ukrainë, të cilën Rusia e filloi vitin e kaluar. Pas një proteste që u mbajt në Shkup në mbështetje të Ukrainës në shkurt të vitit 2022, Shoqata filloi organizimin e aksioneve dhe ngjarjeve humanitare për të informuar publikun për terrorin ushtarak dhe vuajtjet e banorëve të pafajshëm, përfshirë fëmijët, që po ndodhin në Ukrainë.

Megjithatë, kjo shoqatë përballet edhe me sfida dhe beteja të tjera kundër informacioneve të rreme dhe ndikimeve të dëmshme të huaja që ndikojnë në opinionin publik përmes metodave të ndryshme. Meta.mk ka biseduar me nënkryetaren e Asociacionit, Tamila Velkovska, se si kjo dukuri ndikon në punën e “Lesya Ukrainka”, si dhe në komunitetin ukrainas në vend në përgjithësi, dhe çfarë duhet bërë.

Propaganda ruse mund të vërtetohet duke përdorur teknologji moderne

“Është fakt se rrjeti i propagandës ruse është i zhvilluar mirë në vend, duke përfshirë përfaqësues të institucioneve zyrtare ruse, të diasporës dhe partive politike me pagesë. Po ashtu është fakt që kanë kohë që veprojnë në këto fusha, kështu që për disa dekada është krijuar dhe funksionon një rrjet, i cili ndër të tjera është edhe i paguar mirë”, tha Velkovska.

Ajo thekson se propaganda ruse dhe agresioni rus mund të vërtetohen duke përdorur teknologji dhe prova moderne, duke përfshirë video dhe raporte nga gazetarë të pavarur. Ndikimi dhe krimet e Rusisë, thotë Velkovska, ekzistojnë jo vetëm në rastin e Ukrainës, por edhe në rastet e mëparshme të pushtimit të territoreve të huaja (Gjeorgji, Çeçeni, Finlandë, Poloni, vendet baltike).

“Është më se e dukshme dhe mund të vërtetohet lehtësisht”. Këtu nuk e kam fjalën vetëm për Ukrainën, por edhe për “angazhimet” e mëparshme të Moskës që synonin pushtimin e territoreve të huaja. “Sot, kur të gjithë kanë një telefon në dorë dhe ka prova dhe materiale të panumërta me video, ne nuk menduam se ishte e nevojshme t’i vërtetojmë askujt se Rusia është agresori dhe ushtarët e saj po vrasin popullatën paqësore në Ukrainë dhe po rrafshojnë zonat e banuara”, tha Velkovska.

Ukrainasit nuk kërkojnë azil në Maqedoninë e Veriut

Kur është fjala për statusin e ukrainasve në Maqedoni, Velkovska thekson se është e rëndësishme të sqarohen termat për të shmangur keqkuptimet.

“Ukrainasit që erdhën në Maqedoni për shkak të luftës nuk e kanë statusin e refugjatit, i cili mbart edhe të drejta të veçanta, siç është, mbi të gjitha, e drejta për punësim dhe kujdes shëndetësor. Këtu marrin leje qëndrimi për arsye humanitare për një vit me të drejtë zgjatjeje, që lejon vetëm qëndrim, ndihmë simbolike nga Kryqi i Kuq dhe asgjë tjetër. Edhe pse për shprehje më të lehtë quhen refugjatë, nga aspekti juridik në Republikën e Maqedonisë së Veriut nuk kanë status të tillë”, tha Velkovska.

Ajo shpjegoi se këta persona nuk kërkojnë azil, por janë të interesuar të kthehen në shtëpi ose të shkojnë në vende me më shumë mbrojtje sociale. Velkovska shtoi se një numër i vogël i ukrainasve mbeten në Maqedoni, dhe këta janë kryesisht ata që punojnë online ose kanë të afërm këtu. Ajo është e bindur se Maqedonia e Veriut ka bërë gjithçka që mundi për këta njerëz.

Jeta në Ukrainë nën pushtimin rus

Velkovska dhe anëtarët e tjerë të “Lesya Ukrainka” përdorin internetin për të komunikuar me ukrainasit që kanë mbetur në territorin e pushtuar nga Rusia, për t’u informuar realisht për situatën. Ajo thotë se përmes këtyre bisedave mësohet se pushtuesit kanë vendosur rregullat dhe masat e tyre në territoret e pushtuara, duke përfshirë edhe lëshimin me forcë të dokumenteve ruse të identitetit. Dhe ukrainasit që nuk duan të marrin nënshtetësinë ruse trajtohen si të huaj dhe mund të deportohen me forcë.

“Në çdo vendbanim ka të ashtuquajturat “dhoma torture” ku mbahen aktivistët dhe ata që kundërshtojnë në mënyrë aktive okupimin. Këto dëshmi, siç e përmenda, nuk janë nga lajmet televizive apo kanalet në Telegram, por të marra personalisht nga persona që kanë mbetur në okupim dhe me të cilët kemi lidhje nëpërmjet internetit. Janë të shumta rastet e rrëmbimit të aktivistëve dhe anëtarëve të administratës së Ukrainës, kryetarëve të komunave, administratorëve dhe anëtarët e familjeve të tyre. Mësimi i gjuhës ruse është i detyrueshëm në shkolla dhe fëmijët janë të ekspozuar ndaj ‘shpëlarjes së trurit’. Prindërit që nuk duan t’i dërgojnë fëmijët në shkollë në rrethana të tilla janë nën kërcënimin se do t’ua marrin fëmijët e tyre”, tha Velkovska, duke shtuar se përveç përçarjes së imponuar në familje, personave pa dokumente ruse u privohet edhe mundësia e një burim jetese, pasi nuk mund të marrin pension ukrainas ose të gjejnë punë.

Sipas njohurive të deritanishme të saj, autoritetet ruse po i bëjnë thirrje popullatës që të evakuohet, por nuk dihet se ku do të përfundojë ky evakuim.

Një nga temat më të dhimbshme për shoqërinë ukrainase, siç tha Velkovska, është deportimi i fëmijëve. Ajo vuri në dukje statistikat zyrtare të Avakotatit të popullit ukrainas, të cilat thonë se vetëm në Krimenë e pushtuar dhe territorin rus në kufi me Ukrainën, gjatë pushtimit ushtarak deri në prill 2023, janë zhvendosur 11.337 fëmijë.

Velkovska gjithashtu tregoi se fëmijët deportohen nën pretekstin e trajtimit, rekreacionit, rehabilitimit social dhe psikologjik dhe pjesëmarrjes në aktivitete kulturore dhe edukative.

“Ata vendosen qëllimisht në grupe më të vogla, gjë që e vështirëson gjetjen e tyre dhe kthimin në vendlindje. Birësimi ose kujdestaria e paligjshme e jetimëve ukrainas, të cilët më parë u larguan me forcë nga territori ukrainas në Rusi, vazhdon. Fëmijët i nënshtrohen propagandës anti-ukrainase, vëmendja më e madhe i kushtohet studimit të gjuhës dhe historisë ruse, nga një këndvështrim që i përshtatet agresorëve rusë”, tha Velkovska.

Media maqedonase dhe propaganda pro-ruse: Perceptim i shtrembëruar

Velkovska beson se mediat maqedonase në masë të madhe përcjellin informacione të vërteta për luftën në Ukrainë, megjithatë, ajo vë në dukje një rritje të artikujve me pagesë me orientim pro-rus. Ajo vlerëson se mediat dhe redaktorët janë përgjegjës për këtë, por edhe problemi shfaqet në publikimet në internet që lejojnë propagandë dhe komente proruse, gjë që, sipas saj, hap hapësirë ​​të gjerë për botet për të vepruar dhe krijon një perceptimi të gabuar dhe opinion të shtrembëruar publik.

“Para disa kohësh ne si shoqatë i kemi bërë thirrje të gjitha mediave në vend që të mbyllin komentet nën materialet që kanë të bëjnë me luftën në Ukrainë. Nuk ka të bëjë me lirinë e fjalës, por përkundrazi, në një mënyrë të tillë, mijëra robotë prorusë do të humbnin një fushë të madhe të veprimit të tyre të dëmshëm për publikun maqedonas dhe do t’i lejonin ata të formonin një opinion të vërtetë për luftë”, tha Velkovska.

Sipas saj, elementët pro-rusë keqpërdorin me mjeshtëri “pikat e dhimbjes” të qytetarëve maqedonas – çështjet etnike, marrëdhëniet me fqinjët, ngjarjet historike dhe të ardhmen e paqartë evropiane.

Velkovska theksoi se ideja e Rusisë si një “vend vëllazëror” është skalitur në nënndërgjegjen e njerëzve dhe beson se pikërisht për këtë ndoshta duhet të kujtojmë historinë që tregon se sa herë Rusia ka sulmuar fqinjët e saj, me pretekstin e “mbrojtjes së popullsisë ruse”.

“Dhe më lejoni t’ju kujtoj gjithashtu se në vitin 1939, justifikimi bazë për sulmin e Gjermanisë ndaj Polonisë së Adolf Hitlerit ishte “mbrojtja e gjermanëve në Poloni”. Të kujton diçka, apo jo?”, pyeti Velkovska dhe shtoi se propaganda ruse është e lyer me para, mbi të cilat është derdhur gjaku ukrainas.

“Vëllazëria ruse” ka ndikim edhe për shkak të financave, të cilat nuk do të doja t’i përmendja se nga vijnë dhe për këtë arsye formohet një opinion i gabuar publik që i përgjigjet Moskës. “Vendi është i vogël dhe ne e dimë se ku përfundojnë ato para, të lyera me gjakun e ukrainasve”, tha Velkovska.

Propaganda ruse në Maqedoni dhe Ukrainë – nevoja për një strategji shtetërore

Sipas saj, Maqedonia, ashtu si Ukraina, përballet me sfida për shkak të propagandës ruse, e cila dëmton si Asociacionin “Lesya Ukrainska” dhe Republikën e Maqedonisë së Veriut. Por ajo beson se ballafaqimi me ndikimet duhet të jetë në nivel shtetëror, me strategji dhe burime specifike, sepse mendjet e reja janë veçanërisht të ekspozuara ndaj luftës hibride dhe propagandës.

“Duhet mbi të gjitha strategji, fonde dhe vullnet. Sepse ky problem në vend është i nënvlerësuar dhe ne ukrainasit e kemi përjetuar më së shumti se çfarë do të thotë të nënvlerësosh armikun”, tha Velkovska dhe tha se duhet të kemi kujdes për pasojat e “paqes ruse”, mesazhe që janë transmetuar përmes qendrave kulturore ruse dhe studimit në rusisht, të cilat promovojnë muzikën dhe kulturën ruse, veçanërisht në mesin e të rinjve.

Shkrimet dhe deklaratat e ambasadorit rus në vend, sipas Velkovskës, nuk janë befasuese, sepse ai përfaqëson interesat e vendit të tij. Por ajo tha se beson në drejtësi, duke vënë në dukje se sulmi ndaj Ukrainës nuk mund të mohohet në një epokë informacioni dhe provave të hapura.

“Kushdo që i shërben një qeverie kriminale bëhet vetë kriminel, i cili besoj se do të marrë një dënim të merituar, si dhe kushdo që ndihmon dhe bën thirrje për vrasjen e ukrainasve dhe justifikon agresionin ushtarak kundër popullit ukrainas,” tha ajo.

Velkovska thekson se ambasadori rus në ngjarje të tilla si Dita e Fitores përdori thirrjen ushtarake “Armiku do të mposhtet”. Fitorja do të jetë e jona!”, që është vepër penale sipas ligjeve maqedonase.

Ajo shton se shoqatat e miqësisë maqedono-ruse, qendrat arsimore dhe kulturore ruse funksionojnë dhe vazhdojnë të promovojnë kulturën e vendit agresor përmes mësimit të gjuhës ruse, koncerteve, garave dhe investimeve në partitë politike maqedonase. Velkovska e quan këtë “shpëlarje truri të të rinjve maqedonas” me propagandë ruse dhe thekson se makina e propagandës ruse nuk kursen mjete për të tërhequr mbështetës të rinj.

Vullneti për veprim i “Lesya Ukrainka” vazhdon

Velkovska theksoi se Shoqata “Lesya Ukrainka” do të vazhdojë ta kryejë detyrën e saj pa marrë parasysh provokimet dhe presionet dhe do të vazhdojë me organizimin e demonstratave, paraqitjes në media dhe mënyrave tjera për mbrojtjen e atdheut.

Ndonëse shprehin mirënjohje të madhe për ndihmën e deritanishme të Ukrainës në forma të ndryshme, Velkovska, si një nga përfaqësueset e shoqatës, nga Maqedonia thotë se dëshirojnë të shohin veprime më të forta kundër propagandës proruse, e cila duhet të jetë në interes të interesave shtetërore maqedonase.

Disklejmer i ri, baner, NED