RMV, duke keqpërdorur “buxhetin e mbrojtur” të përcaktuar nga gjykata, institucionet shtetërore zhvasin bizneset private dhe nuk paguajnë borxhet e tyre

Udhëheqësi i një kompanie për shitjen e produkteve farmaceutike, përkundër aktgjykimeve të marra, nuk mund t’i mbledhë arkëtimet e tij nga spitali i Shkupit sepse Gjykata e Apelit në Shkup mbron institucionet shtetërore në dëm të biznesit. Gjykata vendos një kufi për të ashtuquajturat buxhet i mbrojtur, sipas të cilit ekzekutuesit nuk mund të zbresin nga llogaritë e institucioneve shtetërore dhe komunale, gjegjësisht të mos paguajnë borxhet, nëse nuk kanë tepricë, shkruan Sdk.mk, transmeton Portalb.mk.

Sipas të dhënave nga odat e biznesit, me ndihmën e këtij mjeti, institucionet shtetërore dhe komunale aktualisht u kanë borxh kompanive private gjysmë miliardë euro.

Ata jo vetëm që nuk i paguajnë borxhet dhe sigurojnë jetesën nga biznesi privat, por kërkojnë edhe rryshfet prej 10 për qind nëse vendosin të kthejnë një pjesë të borxhit, sipas një denoncuesi që kontaktoi redaksinë e Sdk.mk në kuadër të Mjetit “Raporto korrupsionin”.

Ai thotë se mezi arkëton nga ajo që është mbi buxhetin e mbrojtur të spitalit dhe në një komunikim të drejtpërdrejtë direkt (jo me telefon) njëri nga drejtorët i ka kërkuar ryshfet prej 5 për qind për të dy drejtorët. Ose gjithsej 10 për qind e këstit që paguhet.

Pronari i shantazhuar i shitjes me shumicë të ilaçeve nuk mundej ta regjistronte atë bisedë. I thanë se kur të paguhej cash-i, kësti do t’i hidhej në llogari të nesërmen.

Sdk.mk është në dispozicion të PThP Shkup për të ofruar të dhënat për institucionin publik shëndetësor të cilat sinjalizuesi i ka vënë në dukje për sjellje korruptive, në rast se dëshiron të hapë parahetim.

“Ne marrim pjesë përmes prokurimit publik para të gjitha institucioneve publike shëndetësore në Maqedoni, në spitale dhe institucione të tjera publike në fushën e shëndetësisë, por korrupsioni ka marrë shumë vrull. Korrupsion për të paguar detyrimet tuaja! Spitali shkon deri aty sa i referohet nenit 218 të Ligjit për Përmbarim, pra buxhetin e mbrojtur, për rast. Unë kam marrë disa çështje ekzekutive ndaj spitalit që më ka borxh, sepse nuk jam dakord për pagesën e paradhënies (ryshfetit) prej 10 për qind të shumës”, thotë denoncuesi.

Fatkeqësisht, thotë bashkëbiseduesi, shumë nga tregtarët me shumicë paguajnë ryshfet, sepse varen nga paratë që duhet t’u paguajë furnizuesi. Përndryshe ata do të duhet që t’i vendosin çelësin derës. Kompanitë që kanë marrë kredi të mëdha japin edhe dhjetë për qind për të mbledhur borxhin e tyre.

“Ka nga ata që kanë nga 50-60 milionë denarë borxh dhe nuk mund t’i lënë ashtu borxhet e papaguara spitalit. Në bisedë, këta furnitorë të mëdhenj, gjegjësisht kreditorë, thonë se përdorin ryshfet për të mbledhur borxhet nga spitali, nga totali i shumës që më ka borxh spitali, unë kam gati gjysmën e papaguar prej vitesh e vitesh, por nuk u jap përqindje drejtorëve”, thotë denoncuesi.

Ndoshta ilustrimi më i mirë se pse shumë biznesmenë mbyllën bizneset e tyre ose i zhvendosën jashtë vendit tregon shembulli i denoncuesit.

“A e dini se si arritëm të mbledhim diçka me përmbaruesin? Paratë i kanë dhënë pas një procesi gjyqësor dhe i kanë fituar, me vendim ekzekutiv. Spitali do të marrë para mbi buxhetin e mbrojtur, ekzekutuesi po e kërkon. Ec ngadalë. Dhe kujt duhet t’ia kthejnë? Kemi paditur të gjithë tregtarët me shumicë”, tha bashkëbiseduesi.

E pyetëm drejtorin ekzekutiv të spitalit për pretendimet se ai dhe drejtori financiar dyshohet se merrnin 10 përqind për të rikuperuar vonesat.

“Ne hedhim poshtë me indinjatë pretendimet e përgjithshme dhe tendencioze të burimit tuaj, i cili, mbetet anonim për ne, ndaj është mosmirënjohje të debatoni përmes mediave tuaja të nderuara me raporte të tilla ‘anonime’. Megjithatë, në interes të publikut dhe praktikës së mirë të komunikimit, shtojmë se është për t’u habitur që raporti nuk ka shkuar në të vetmin vend ku zgjidhen probleme të tilla, pra tek organet kompetente hetimore. Kjo të çon se akuzat janë joserioze dhe ndoshta dashakeqe. Kjo na jep më tej të drejtën të dyshojmë për motivin e burimit tuaj”, thotë drejtori i spitalit.

Ai tregon se shërbimet profesionale të spitalit janë të hapura për bashkëpunim me të gjithë bashkëpunëtorët e biznesit.

“Është vendi i duhur për keqkuptime të mundshme në bashkëpunim, ndaj inkurajojmë ‘sinjalizuesin’ tuaj të na kontaktojë fillimisht. Të themi të vërtetën, në mjedisin e përgjithshëm ekonomik të vendit janë të pakta subjektet juridike që përmbushin rregullisht detyrimet e tyre, nuk është modeste që mund të mburremi me shpejtësinë dhe shlyerjen në kohë të detyrimeve të biznesit, si rezultat i të cilave nuk kemi pasur asnjë ankesë nga partnerët tanë të biznesit”, thotë drejtori i spitalit dhe pohon se menaxhmenti i ri i institucionit arrin të ulë ndjeshëm borxhin që është trashëguar nga menaxhmenti i mëparshëm.

Parashtruesi i ankesës thekson se sipas kompetencës territoriale, në rastin e tij kryetari i Gjykatës Themelore Civile Shkup e ka përcaktuar buxhetin mbrojtës të spitalit, ndërsa çuditet se si e ka caktuar shumën.

Si president dhe gjykatës civil prej shumë kohësh, e pyetëm gjyqtarin Ilir Sulejmani për mënyrën e përcaktimit të buxhetit mbrojtës të institucioneve publike të krijuara nga shteti dhe komunat dhe nëse mund të ketë ndonjë lidhje mes tyre dhe gjykatës, siç dyshon sinjalizuesi.

Kemi hasur në përgjigje se Sulejmani si kryetar ka 120 vendime të kthyera nga Gjykata e Apelit të Shkupit, sepse ka qëndruar në mbrojtje të ligjit dhe biznesit, i cili duhet të mbledhë borxhet nga këta debitorë që janë nën ombrellën e shtetit.

“Si kryetar i Gjykatës Themelore Civile Shkup, me aktvendime i kam refuzuar kërkesat për caktimin e kufirit në pajtim me nenin 218 të Ligjit për përmbarim. Megjithatë, duke vepruar sipas ankesës së debitorëve, Gjykata e Apelit në Shkup i pranoi ankesat e njëjta dhe e obligoi kryetarin e Gjykatës Themelore Civile që të caktojë mjetet minimale për funksionim, në pajtim me nenin 218 të Ligjit për përmbarim. Duke vepruar sipas udhëzimeve të gjykatës më të lartë, për herë të dytë kryetari i gjykatës më të ulët pranoi kërkesat”, thotë për Sdk.mk gjyqtari Sulejmani, i cili deri javën e kaluar ishte kryetar i Gjykatës Civile dhe është më kompetenti për të folur për tema të shmangies së pagesës së borxheve, për nga ndërmarrjet dhe institucionet shtetërore.

Ai mendon se ky nen 218 duhet të shfuqizohet menjëherë.

“Për sa i përket çështjes nëse neni 218 duhet të ndryshohet apo plotësohet, jam i mendimit që ai të shfuqizohet, për faktin se i njëjti nen vë në pozitë më të favorshme autoritetet shtetërore, gjegjësisht ndërmarrjet publike dhe krijon pasiguri në mesin e kreditorëve në lidhje me mbledhjen e kërkesave kur bëhet fjalë për organin shtetëror, komunën, ndërmarrjet publike të themeluara nga shteti, gjegjësisht nga komunat”, thotë Sulejmani dhe përkujton se praktika gjyqësore e Gjykatës së Apelit në Shkup është e mendimit dhe qëndrimit se kryetari duhet të miratojë kërkesat për përcaktimin e një minimumi të pasurisë të paraqitura nga debitorët, autoritetet shtetërore dhe ndërmarrjet publike të themeluara nga shteti dhe komunat.

Për dallim nga Apeli i Shkupit dhe i Shtipit, Apeli i Gostivarit dhe i Manastirit, sipas asaj që na thanë, nuk duan të dëgjojnë përcaktimin e të ashtuquajturit buxhetin i mbrojtur dhe t’u mundësojë institucioneve publike, të blejnë makina, të punësojnë kuadro partiake deri në pafundësi dhe kur t’u vijë radha të paguajnë borxhet e tyre, të fshihen pas atij buxheti të mbrojtur.

Për këtë arsye ndërmarrjet shtetërore dhe komunale, Qyteti i Shkupit, ministritë, agjencitë, spitalet, tashmë kanë një problem serioz për marrjen e furnizuesit të tenderit. Si thotë sinjalizuesi ynë – nuk ka më ilaçe për t’u shitur spitaleve. Mazut nuk do që t’u japë më njeri pasi edhe nuk do paguajnë, edhe ka mundësi korrupsioni kur të vendosin t’ju paguajnë me këste.

Mësojmë se biznesmenë të cilëve shteti u ka borxh dhe që nuk mund të mbledhin kërkesat e tyre, tashmë kanë bërë padi në Gjykatën Evropiane për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut në Strasburg. Padia është pranuar dhe është në fazë të avancuar.

Nga Ministria e Drejtësisë na konfirmuan se ka një padi të tillë dhe shteti po përgatitet t’i përgjigjet padisë.

Biznesmenët me të cilët biseduam thonë se çështja është në fazën përfundimtare, Strasburgu do të bëjë që shteti dhe komunat të paguajnë të gjithë borxhin mbi 450 milionë euro, edhe sikur të falimentonin.