Personat autikë u përfshinë në ligj, kompanitë në RMV mund t’i punësojnë, shteti do t’i ndihmojë me hapësirë dhe pajisje të posaçme
Personat me autizëm janë përfshirë për herë të parë në Ligjin për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara dhe që tani e tutje, punëdhënësit dhe pronarët e kompanive do të jenë në gjendje të përdorin talentet e tyre specifike për profesione të caktuara dhe, në vend që të sigurojnë fonde për ambiente të veçanta, kushte pune, kufje për t’i izoluar nga zhurmat e jashtme, turmat dhe zhurma, do të mund të aplikojnë që t’iu ndihmojë shteti, transmeton Portalb.mk.
Ndryshimi në Ligjin për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara, i cili do të lejojë që personat me çrregullim të spektrit autik dhe personat me çrregullime të tjera të zhvillimit të përhapura të punësohen, u miratua nga Parlamenti në seancën plenare të mbajtur më 12.09.2025, para fushatës zgjedhore lokale.
Ky ndryshim legjislativ u kërkua nga Avokati i Popullit, duke iu drejtuar Qeverisë në pranverë me një Iniciativë për të ndryshuar këtë Ligj dhe për të përfshirë personat autikë në të.
“Iniciativa u pranua nga Qeveria dhe ajo ngarkoi Ministrinë kompetente të Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë që të përgatisë dhe t’i paraqesë Qeverisë një Projektligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara me qëllim që personat me çrregullime të spektrit të autizmit dhe personat me çrregullime të tjera të përhapura të zhvillimit të shtohen si persona me aftësi të kufizuara, dhe me qëllim që të ushtrohet e drejta për punësim dhe punë, në përputhje me këtë Ligj”, tha zyra e Avokatit të Popullit për SDK.mk.
Duke vepruar mbi një ankesë të paraqitur nga një person me çrregullim të spektrit të autizmit, në të cilën kërkohej ndërhyrje për të mundësuar punësimin në një shoqëri mbrojtëse, Avokati i Popullit, duke analizuar Ligjin për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara, i cili rregullon kushtet e veçanta për punësimin dhe punën e personave me aftësi të kufizuara, përcaktoi se Neni 2 i Ligjit, i cili përcakton “personin me aftësi të kufizuara”, nuk i njeh personat me çrregullim të spektrit të autizmit dhe personat me çrregullime të tjera të përhapura të zhvillimit si persona me aftësi të kufizuara.
Prandaj, ata nuk mund të ushtronin të drejtën e punësimit dhe të punonin si person me aftësi të kufizuara, as të përfitonin nga kushtet dhe përfitimet e veçanta për punë nga Ligji për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara.
Deri në shtator, neni 2, paragrafi 1 i Ligjit thoshte si vijon: “Person me aftësi të kufizuara është një person me dëmtime të shikimit, dëgjimit, zërit, të folurit dhe gjuhës, një person me aftësi të kufizuara fizike, person me aftësi të kufizuara intelektuale dhe person me aftësi të kufizuara të kombinuara i cili, për shkak të shkallës së aftësisë së kufizuar, ka nevoja specifike në punë.”
Duke pasur parasysh se një numër i madh i personave me autizëm dhe personave me aftësi të kufizuara janë të aftë të punojnë dhe mund të kontribuojnë për veten dhe për shoqërinë në tërësi, veçanërisht për shkak të faktit se gëzimi i të drejtës për punësim dhe punë është një parakusht për një standard të përshtatshëm jetese, jetesë të pavarur dhe të vetëmjaftueshme dhe përfshirje në komunitet, zgjidhja e vjetër ligjore, sipas Avokatit të Popullit, ishte në dëm të personave me çrregullime të spektrit të autizmit dhe personave me çrregullime të tjera të përhapura të zhvillimit dhe familjeve të tyre.
Sipas vlerësimit të ekspertëve të Shërbimit për Vlerësimin Funksional të Fëmijëve dhe të Rinjve në ISHP Qendrën Shëndetësore Shkup, numri i personave me çrregullime të spektrit të autizmit që i nënshtrohen vlerësimit funksional dhe që vlerësohen se kanë aftësi funksionale për t’u punësuar është në rritje, por ata nuk kanë mundur të gjejnë punë në përputhje me Ligjin për Punësimin e Personave me Aftësi të Kufizuara, sepse nuk janë klasifikuar/përfshirë në kategorinë e personave me aftësi të kufizuara, të përcaktuar saktësisht në nenin 2 të ligjit specifik, dhe për këtë arsye kanë mbetur të papunë.