A po i dëgjon dikush zërat e pensionistëve?

Pothuajse 75 përqind e pensionistëve në Maqedoni jetojnë në varfëri ose janë në prag të varfërisë. Nga mënyra se si trajtohen pensionistët mund të mësohet shumë për shtetin dhe sistemin e tij.

“Kjo është një rritje historike dhe rekord – pensionistët me pension mesatar, i cili aktualisht është 16.300 denarë, kurse me futjen e metodologjisë së re nga shtatori e tutje, do të kenë mesatarisht 900 denarë plus në llogarinë e tyre çdo muaj.

Kjo është deklarata e kryeministrit Dimitar Kovaçevski të datës 7 mars 2022. Në të njëjtën deklaratë ai shtoi me të njëjtin entuziazëm se sipas projeksioneve në fund të vitit 2022 pritet rritje e pensionit mesatar mujor në rreth 17.300 denarë, në krahasim me fundin e vitit 2021, kur pensioni mesatar ishte 15.876 denarë. “Kjo po ndodh në një vit kur kemi pasur një nga rritjet më të mëdha të pensioneve ndonjëherë. Me rregullimin e fundit prej 2,9 për qind, në janar të këtij viti, pensionistët kanë pasur një rritje prej së paku 460 denarë, që do të thotë se kjo Qeveri ka dëshmuar se çdoherë dhe në vazhdimësi kujdeset për të gjithë pensionistët”, u tha ai.

Mirëpo ky “rekord” nuk zgjati shumë sepse pas vetëm një viti erdhi rekordi i vërtetë. Pagat e të gjithë të funksionarëve të zgjedhur dhe emëruar u rritën për 78 për qind, duke lënë shumë prapa pensionet e atyre që me mundin e tyre u mundësuan zyrtarëve të kenë një shtet për t’u shërbyer, dhe duke gjykuar nga pagat astronomike edhe shteti do t’u shërbejë atyre.

Pensionet në çdo vend janë në përputhje me pagat. Por ndërsa në shumicën e vendeve kihet parasysh që pensionistët të kenë të paktën një jetë dinjitoze, në Maqedoni nuk është kështu. Të dhënat janë shkatërruese: në prill të vitit 2023 pensioni mesatar në vend ishte 19.052 denarë. Në muajin shtator do të ketë rritje prej 6 për qind, e cila llogaritur në të holla shkon nga 588 deri në 1620 denarë.

A duhet t’i krahasojmë këto shuma zhgënjyese me pagën e kryeministrit, e cila me rritjen prej 78 për qind është 156 mijë denarë, apo presidentit të shtetit që merr pagë prej 164 mijë denarë, ministrat nga 125 mijë deri në 153 mijë denarë? Dhe për çfarë që u rritën pagat me 78 për qind kur pensionistëve u ofrohen 6 për qind, dhe këtë e quajnë rritje rekord të pensioneve?

Një jetë në varfëri

Golgota e pensionistëve është një histori e gjatë në Maqedoni. Është po aq e vjetër sa edhe vetë vendi. Sipas të dhënave zyrtare të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale, në vend numërohen 333.882 pensionistë. Prej tyre, 94.117 në muajin prill kanë marrë pension deri në 13.300 denarë, pothuajse po aq kanë marrë mbi 22.000 denarë, 78.627 pensionistë kanë marrë pension nga 16.000 deri në 22.000 denarë, dhe 67.013 pensionistë kanë marrë 13.300 denarë deri në16.000 denarë. Pensioni më i lartë në vend është rreth 70.000 denarë dhe e marrin vetëm 74 pensionistë.

Pension prej 48.000 deri në 70.000 denarë marrin vetëm 1.526 pensionistë. Kjo do të thotë se gjysma e pensionistëve jetojnë në varfëri me pensione që nuk i kalojnë 16 mijë denarë, kurse “fatlumët” e vërtetë janë ata 78.627 pensionistë që marrin mbi 16.000 denarë dhe ata me mbi 22.000 denarë.

Krahasimi mes pensioneve dhe pagave zyrtare për disa mund të duket i njëanshëm, por nënvizimi i tij është i rëndësishëm sepse në mesin e zyrtarëve që kanë marrë një rritje fantastike pagash prej 78 për qind, ka edhe nga ata që marrin vendime dhe që ndikojnë drejtpërdrejt në standardin e jetesës së qytetarëve. pensionistët. Nuk do të jetë ekzagjerim nëse themi se standardi i jetesës në të ashtuquajturën mosha e tretë ka një ndikim të madh në jetëgjatësinë e tyre.

Statusi ekonomik i pensionistëve është një temë në shumë vende, sepse edhe atje pensionimi nënkupton një ulje drastike të të ardhurave. Mes trazirave në Francë lidhur me propozimin e presidentit Macron për të rritur moshën e pensionit nga 62 në 64 vjeç, një grup parlamentar i ekstremit të majtë ka reaguar duke thënë se do të rrisë më tej varfërinë e pensionistëve. Euroactiv ka publikuar të dhënat e Eurostat për vitin 2021 se sa përqind e popullsisë së vendeve të BE-së mbi 65 vjeç mund të varfërohet.

Parashikimi më i zymtë ishte për Letoninë, Estoninë, Lituaninë, Bullgarinë dhe Kroacinë, ku vlerësohet se midis 33 dhe 45 për qind e pensionistëve në këto vende janë në rrezik të jetojnë në varfëri. Rumania, Gjermania, Spanja, Portugalia, Polonia dhe Sllovenia janë gjithashtu në rrezik, por disi më pak, ku vlerësohet se midis 17 dhe 20 për qind e pensionistëve do të jetojnë në varfëri. Nëse Maqedonia do të ishte në atë tabelë, rezultati i shifrave të mësipërme do të ishte se 75 përqind e pensionistëve janë të varfër ose lëvizin drejt kufirit të varfërisë.

Ky krahasim më së miri e tregon gjendjen ekonomike të pensionistëve në Maqedoni dhe mund t’i përgjigjet pyetjes – a është e arsyeshme revolta e tyre, e cila është aktuale në ditët e sotme. Por është tronditëse të shohësh se si akuzohen për motive politike, e cila është të paktën e pahijshme, duke ditur se sa të margjinalizuar janë nga shteti.

Pesë probleme me daljen në pension

Vetë akti i daljes në pension dhe kalimi nga punonjës aktiv në pensionist dihet se sjell shumë stres tek njerëzit. Pasiguria financiare, problemet shëndetësore dhe izolimi social janë shoqëruesit më të zakonshëm të pensionistëve, duke i bërë ata një kategori vulnerabël në çdo kuptim. Referuar kësaj teme gjithnjë e më të pranishme në botë, revista Forbes thotë se njerëzit përballen me pesë probleme të mëdha gjatë daljes në pension.

Njëra është si të organizojnë financat e tyre sepse pensionet janë dukshëm më të ulëta se pagat, tjetra është kalimi në një stil të ri jetese, problemi i tretë është inflacioni apo rënia e vlerës së pensioneve, i katërti është pasiguria financiare dhe i pesti dhe ndoshta problemi më i vështirë është humbja e qëllimit në jetë dhe rënia në mërzi dhe letargji.

Secili nga këto pesë probleme është arsye e mjaftueshme që kjo dhe çdo qeveri e ardhshme në Maqedoni të rrisë kujdesin për pensionistët dhe të zvogëlojë atë përqindje fatale (75) të pensionistëve që jetojnë në varfëri ose janë në prag të varfërisë. Në fund të fundit, 330 mijë pensionistë janë gjithashtu një hallkë e rëndësishme në proceset politike, si shifër e pjesëmarrjes së votuesve, ashtu edhe si vota në zgjedhje, prandaj çdo kryeministër apo kryetar partie kërkon t’i ketë në krah. Ata janë një forcë politike e padukshme.

Qeveria aktuale e udhëhequr nga LSDM-ja e qendrës së majtë i ka të gjitha parakushtet për të qenë partner i pensionistëve për shkak të filozofisë socialdemokrate për të ndihmuar të dobëtit. Por duket se këtë herë nuk është kështu sepse ndarjen më të madhe sociale në shoqëri e bënë socialdemokratët nëpërmjet rritjes prej 78 për qind të pagave të zyrtarëve, gjë që thelloi hendekun ekonomik në përmasa të papara.

Kjo prodhoi drejtpërdrejt trazira sociale që do të intensifikohen në muajt në vijim. Pakënaqësia e pensionistëve është pjesë e atij ambienti dhe tentativat për t’u vendosur etiketa partiake janë vetëm një goditje tjetër për popullatën më vulnerabël në vend.

Një indikator civilizimi

Qëndrimi ndaj pensionistëve është gjithashtu një indikator civilizimi për një shoqëri. Nga mënyra se si trajtohen pensionistët mund të mësohet shumë për shtetin, sistemin e tij, kulturën sociale dhe vlerat që u mësohen brezave të rinj. Fatkeqësisht, Maqedonia, si i gjithë Ballkani, i sheh pensionistët si problem – njerëzit që lëvizin ngadalë në zonat e këmbësorëve dhe shqetësojnë ata që janë me nxitim, njerëz që zënë vend në mënyrë të panevojshme në transportin e qytetit ose njerëz që mbushin dhomat e pritjes në spitale duke krijuar turma dhe duke uzurpuar vendin më të rinjve.

Dhe ky nuk është një përgjithësim, por një model i një sjelljeje që e ndeshim shpesh në rrugë dhe në përgjithësi në hapësirën publike pa qenë të vetëdijshëm se po u bëjmë padrejtësi dhe po bëjmë diskriminimin më të keq në bazë të moshës. Fakti që Maqedonia është një vend që ka bërë tranzicion nga një rend shoqëror në tjetrin, e përkeqësoi edhe më shumë këtë çështje sepse gjatë tranzicionit shumë norma shoqërore lidhur me pensionistët u zhdukën ose humbën prioritetin e tyre.

Hapja e klubeve të pensionistëve po merr sërish vrull, gjë që është mirë që bashkëqytetarët tanë të dalin nga shtëpia dhe të shoqërohen pa barrierat sociale që u vendos shoqëria me egoizmin e saj, por shteti duhet të kujdeset dhe të ruajë standardin e tyre ekonomik. për të qenë në gjendje të përdorin ato klube.

Zëri i pensionistëve duhet t’u kujtojë të gjithëve se koha po ikën dhe se çfarëdo vlerash të futim në komunitet ndaj kësaj kategorie bashkëqytetarësh, vlera të tilla do të zbatohen për të gjithë ata që do të jenë pensionistë të ardhshëm. Thonë se njeriu nuk vajton për asgjë tjetër, ashtu siç vajton për dinjitetin e humbur.

Pasiguria financiare e moshës së daljes në pension, nga njëra anë dhe mosinteresimi i shtetit për të investuar në standardin e pensionistëve nga ana tjetër, është shembulli më i keq i mizorisë së një njeriu ndaj tjetrit.

Mungesa e solidaritetit është hapi i parë drejt dehumanizimit të një komuniteti. Është koha e fundit që politika t’u japë pensionistëve vendin e tyre që meritojnë në shoqëri.

Burimi: Respublica