Lamtumirë ballkoneve dhe pishinave franceze në pjesën e vjetër të Ohrit
Qendra e vjetër e qytetit në Ohër merr një nivel të lartë mbrojtjeje dhe një numër të madh kufizimesh dhe rregullash për ndërtim me ndryshimet ligjore të propozuara nga Ministria e Kulturës. Me ta, banorët në pjesën e vjetër të qytetit do të duhet t’u thonë lamtumirë ballkoneve franceze, pishinave, tabelave, reklamave me ndriçim dhe pllakave bekaton. Në këtë pjesë të qytetit, e cila është më tërheqëse për tu vizituar për shumë turistë, nuk lejohen as objektet për lojërat e fatit dhe lojërat zbavitëse, raporton DW, transmeton Portalb.mk.
Me Ligjin për shpalljen e qendrës së vjetër të qytetit të Ohrit si trashëgimi kulturore e një rëndësie të veçantë, i cili është në procedurë parlamentare, tentohet të mbrohen vlerat e pasura kulturo-historike, arkitektonike, arkeologjike, artistike dhe etnologjike që kësaj pjese të qytetit i japin veçanti të rrallë, përfaqësim, autenticitet, ruajtje, shumëllojshmëri dhe integritet.
Rregulla strikte
Me ndryshimet nga viti 2015, Qendra e Vjetër e Qytetit të Ohrit ndahet në 19 komplekse urbane. Secili prej komplekseve urbane përmban një mënyrë të veçantë mbrojtjeje. Plani i detajuar urban është planifikuar për çdo kompleks urban. Planet detale urbanistike do të përmbajnë baza mbrojtëse-konservuese, të cilat përgatiten nga institucioni publik kompetent për mbrojtje – NU Instituti për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës dhe Muzeu – Ohër, dhe të miratuara nga Administrata për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore.
Qyteti i Ohrit, i cili është në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që nga viti 1979/80, prej vitesh po përballet me kritika dhe rrezikun e humbjes së statusit për shkak të mbrojtjes së pamjaftueshme të liqenit dhe urbanizimit të tepruar.
Kërcënimet
Në qytetin e vjetër të Ohrit janë regjistruar disa kërcënime që ndikojnë negativisht në vlerën e jashtëzakonshme universale të tij. Gjëja më e rëndësishme është urbanizimi intensiv me të cilin prishen ndërtesat ekzistuese dhe në vend të tyre ndërtohen të reja me përmasa të rritura dhe pamje fasade që nuk pasqyron karakteristikat tradicionale të bërthamës urbane. Më pas, objektet zmadhohen në mënyrë drastike dhe ndërtohen papafingo jo karakteristike. Legalizohen ndërtimet pa leje, ndryshohet fytyra e pazarit me ndryshimin e fasadave, rrugët shtrohen me bekatone dhe kalldrëmi zëvendësohen me materiale të tjera mbulimi. Dukuritë e tilla janë vërejtur edhe në raportet e UNESCO-s, për shkak të të cilave është imponuar nevoja për mbrojtje më të madhe të qytetit dhe veçanërisht qendrës së vjetër të qytetit.
Ndaj, me ndryshime ligjore, urdhërohet të mos kryhen zhvillime të mëdha urbane, të mos ndryshohet lartësia, përmasat dhe pamja e fasadës së shtëpive, ndalohet ndërtimi i galerive apo papafingo, pa ose me strehë, apo tarraca të sheshta të mbuluara dhe të bëhen ballkone franceze.
Çfarë është e ndaluar?
Plani përfshin gjithashtu ndalimin e ndërtimit të garazheve dhe pishinave si objekte të veçanta në parcelën ndërtimore, nuk lejohet futja e përdorimeve të reja të objekteve që shkaktojnë zhurmë dhe ndotje mjedisore, si dhe përdorimi i asfaltit, çimentos apo bekatonit në rrugë për këmbësorë dhe makina. Banorët e shtëpive mund të instalojnë vetëm dritare dhe dyer PVC ngjyrë kafe, por nuk mund të instalojnë antena televizive, panele të mëdha reklamash, tabela, drita neoni, pajisje fotovoltaike dhe kolektorë diellorë.
Ndalimi përfshihen edhe lojërat e fatit. Ndaj ndalohet dhënia e qëllimeve të objekteve në të cilat do të zhvillohet veprimtaria e organizatorëve të lojërave të fatit dhe lojërave zbavitëse, si dhe dëmtimi dhe degradimi i qytetit të vjetër të Ohrit, veçanërisht me përdorim të papërshtatshëm dhe mirëmbajtje të pamjaftueshme.
Banorët e qytetit të vjetër të Ohrit do të duhet të rikthejnë zanatet e vjetra dhe pamjen autentike të fasadës së objekteve. Ndërtesat e ndërtuara midis dy luftërave botërore duhet të mbajnë çatitë me tjegulla të kuqe, dhe ndërtesat nga arkitektura tradicionale e qytetit të vjetër duhet të ruajnë fasadën e kateve përdhese dhe katet e sipërme përdhese prej guri gjysmë të gatshëm. Dyshemetë duhet të suvatohen dhe të lyhen me ngjyrë të bardhë, kurse strehat duhet të jetë prej druri.
Kondicionerët duhet të jenë të fshehura
Ka rregulla të veçanta në lidhje me instalimin e kondicionerëve. Ato duhet të fshihen siç duhet, në mënyrë që të mos duken nga zona e qytetit të vjetër të Ohrit apo nga liqeni, si dhe nga fasadat e rrugëve.
Në qendrën e vjetër të qytetit të Ohrit mund të ndërtohen objekte të reja, shtesa dhe përmirësime nëse kjo është e përcaktuar me regjimin e mbrojtjes në terrenet mbrojtëse-konservuese të inkorporuara në planet detale urbanistike.
Qendra e vjetër e qytetit të Ohrit është një ent kompleks monumental, formimi i të cilit, sipas objekteve të vërtetuara dhe mbi të gjitha, sipas objekteve të ruajtura, ka jetuar pa ndërprerje që në kohërat parahistorike, në periudhën antike dhe të vonë antike, mesjetën e hershme dhe të zhvilluar, periudhën osmane dhe të rilindjes, deri më sot, duke përfshirë periudhën nga shekulli IV para erës sonë, deri në shekullin XXI.
Ndryshe, Komiteti për trashëgimin botërore në UNESKO në sesionin e 45-të që e mbajti në kryeqytetin e Arabisë Saudite, Riad, vendosi që rajoni i Ohrit të mbetet në listën e vendeve të trashëgimisë botërore në UNESKO.
Liqeni i Ohrit e fitoi statusin e Trashëgimisë natyrore botërore të mbrojtur nga UNESCO në vitin 1979. Një vit më vonë edhe Qyteti i Ohrit iu shtua listës së vlerave të mbrojtura kulturore dhe historike, kështu që rajoni i Ohrit u bë një nga vetëm 38 zonat e përziera natyrore dhe kulturore në botë të njohura dhe të mbrojtura nga UNESCO. Në vitin 2009, nisi një iniciativë për të përfshirë edhe anën shqiptare të liqenit dhe bregdetin nën kujdesin e UNESCO-s, kështu që dhjetë vjet më vonë në vitin 2019, rajoni u zgjerua në të dy anët e liqenit duke mbuluar një sipërfaqe totale prej 94,7 hektarë.