RMV, tre vjet pas miratimit të Ligjit për pjesëmarrje dhe politika rinore – të rinjtë në fund të agjendës
Ligji i ri për pjesëmarrjen rinore dhe politikat rinore (LPRPR) i miratuar në janar 2020 nga Kuvendi i RMV-së, si zgjidhja e parë ligjore që garanton pjesëmarrjen e të rinjve dhe njeh të rinjtë, u dha shpresë të rinjve se ata nuk janë të harruar nga shteti, shkruan Meta.mk, transmeton Portalb.mk.
Megjithatë, tre vjet pas miratimit të këtij ligji, ndonëse komunat ishin të detyruara me afate për zbatimin e detyrimeve që kanë ndaj të rinjve, zbatimi mbeti vetëm prioritet në premtimet zgjedhore, dhe moszbatimi i ligjit vetë forcon qëndrimin e të rinjve se ata janë poshtë në agjendat e vendimmarrësve. Ndonëse brenda një viti pas hyrjes në fuqi të ligjit, komunat duhet të përmbushin disa nga detyrimet ndaj të rinjve, ky afat ka skaduar më 14 janar 2021 dhe sot – dy vjet e gjysmë pas skadimit të tij, numri më i madh të komunave ende nuk i kanë përmbushur obligimet e tyre ligjore.
Raporti i monitorimit të vitit të kaluar për zbatimin e Këshillit Rinor Nacional të Maqedonisë (KRNM) nuk ishte i një rëndësie të madhe për komunat, ndërsa këtë vit zbatimi i ligjit është në nivel edhe më të ulët se vitet e kaluara. Sipas analizës së MKMS-së, në raporte një pjesë e madhe e mekanizmave të paraparë për pjesëmarrjen e të rinjve dhe shërbimet rinore ende nuk janë zbatuar.
Sipas të dhënave që i kemi marrë nga KRNM, qendra rinore ekzistojnë në shtatë komuna, prej të cilave vetëm tri qendra rinore kanë programin e tyre të punës dhe dy qendra janë në proces të zhvillimit të programit të punës. Gjithashtu, vetëm 19 komuna kanë themeluar këshillat rinorë lokalë dhe në 15 komuna është duke u zhvilluar procesi i krijimit të tyre. Edhe në 41 komuna nuk ka filluar asnjë proces, ndërsa gjashtë komuna as që kanë dhënë përgjigje për këtë çështje.
Gjashtë pushtete lokale pretendojnë se kanë krijuar zyra rinore dhe sqarojnë se me emërimin e zyrtarit për rininë, roli i tij është të menaxhojë zyrën e rinisë dhe në 64 komuna janë emëruar zyrtarë për të rinj.
Krahasuar me vitin e kaluar numri i qendrave rinore është ulur
Sipas LPRPR-së, çdo komunë ka detyrimin të krijojë një qendër rinore brenda pesë viteve nga data e hyrjes në fuqi të ligjit. Edhe pse afati ligjor nuk ka skaduar ende, ka një përqindje të vogël të qendrave rinore funksionale që janë hapur deri më tani.
Sipas përgjigjeve t ëKRNM-së, qendra rinore ekzistojnë në shtatë komuna (9% nga numri i përgjithshëm i komunave), përkatësisht në komunat: Qendër, Kumanovë, Probishtip, Shtip, Veles, Kavadar dhe Ohër.
Ajo që është interesante është se numri i qendrave rinore këtë vit është “ulur” për një, pasi në raportin e vitit të kaluar thuhet se tetë komuna kanë thënë se e kanë përmbushur këtë obligim. Ndër komunat që vitin e kaluar thanë se kanë themeluar qendra rinore, dhe të cilat nuk janë përfshirë në statistikat e sivjetme, janë komunat e Gazi Babës, Gostivarit, Shën Nikollës dhe Çairit.
Ndonëse në nivel vjetor komunat duhet të ndajnë 0.1 për qind të buxhetit të tyre që do të dedikohet për të rinjtë, disa nga qendrat funksionojnë me mbështetjen e donatorëve, pa marrë asnjë mbështetje financiare nga komunat.
Sa i përket mënyrës se si funksionojnë qendrat rinore, hulumtimi ka treguar se deri më tani vetëm tri qendra rinore kanë programin e tyre të punës dhe në dy qendra është në vazhdim e sipër zhvillimi i programeve.
Numri i vogël i këshillave rinore lokale, pak më i lartë se vitin e kaluar
Sa i përket zbatimit të Ligjit për themelimin e këshillave rinore lokale (LThKRL), vetëm 19 komuna i kanë themeluar ato – nëntë më shumë se vitin e kaluar. Kjo do të thotë se, megjithatë, vetëm 23 përqind e numrit të përgjithshëm të komunave kanë krijuar KLR në përputhje me dispozitat e LPRPR.
Sipas KRNM-së, në 15 komuna është në proces procesi i krijimit të KLR, në 41 komuna nuk ka filluar asnjë proces, ndërsa gjashtë komuna nuk kanë dhënë përgjigje. Edhe pse ligji parashikon krijimin e këshillave rinore vendore në të 81 komunat e vendit, ky detyrim nuk është përmbushur nga 62 komuna, as pas afatit.
Zvogëlohet në mënyrë drastike numri i zyrave për të rinj, ku punojnë zyrtarët për të rinj?
Të dhënat e KRNM-së tregojnë se numri i zyrave për të rinj është zvogëluar në krahasim me vitin e kaluar, përkatësisht nuk ka më zyra për të rinj në pesë komuna të Maqedonisë. Nga ana tjetër, komunat besojnë se me emërimin e zyrtarit për të rinj, roli i tij është të menaxhojë zyrën për rininë.
Shpjegimi shtesë i dhënë nga komunat është se zyra e rinisë është në fakt zyra ku punon zyrtari për të rinj, pa pasur vendim për themelimin e saj.
Disa komuna me vendim kanë ndarë një zyrë për shfrytëzim të këshillit rinor lokal, dhe si të tillë e konsiderojnë zyrë për rininë. Përkundër pretendimit të tyre, tabloja reale është se një zyrë për të rinj, siç përcaktohet në LPRPR, ekziston vetëm në Komunën e Kumanovës. Sipas të dhënave të marra, zyrtarë për rininë janë emëruar në 64 komuna. Në përqindje, 79 për qind e komunave kanë përmbushur të njëjtin detyrim.
Deri në afatin e zbatimit të ligjit dhe hapjes së të paktën një qendre rinore nëpër komuna kanë mbetur edhe më pak se dy vite. Koha për të përmbushur detyrimet po kalon dhe të rinjtë po humbasin gjithnjë e më shumë shpresën se autoritetet lokale do të tregojnë se sa të rëndësishme janë këto detyrime ligjore për ta.