RMV e miratoi e para në Ballkan: Çfarë është Plani kombëtar i veprimit për siguri shëndetësore?
Maqedonia e Veriut më 5 prill, u bë vendi i parë në Ballkanin Perëndimor që miratoi zyrtarisht planin kombëtar të veprimit për sigurinë shëndetësore (NAPHS), duke siguruar që sistemi shëndetësor i vendit të mund të mbrojë njerëzit e tij nga kërcënimet e sëmundjeve. Kjo arritje historike do të ndihmojë në avancimin e sigurisë shëndetësore në vend duke angazhuar partnerë, duke ofruar burime dhe duke ndërtuar kapacitete për zbatimin e Rregulloreve Ndërkombëtare të Shëndetit (2005) (Rregulloret ndërkombëtare të shëndetit-IHR), kuadri global për koordinimin e menaxhimit të emergjencave të shëndetit publik, raporton Portalb.mk.
Ky plan u zhvillua nga ekspertë vendas dhe ndërkombëtar dhe përfaqësues të ministrive dhe departamenteve të ndryshme. OBSH ofroi mbështetje teknike të vazhdueshme direkte dhe Bashkimi Evropian e mbështeti me ndihmë financiare. Në një përpjekje bashkëpunuese shumë-sektoriale, më shumë se 40 aktorë kryesorë nga sektorë të ndryshëm u mblodhën për të mbështetur zhvillimin e planit dhe për të përdorur qasjen e NAPHS, e cila është kritike për adresimin e aktiviteteve prioritare për forcimin e kapaciteteve kombëtare të sigurisë shëndetësore.
“Miratimi i këtij plani është një hap i rëndësishëm përpara në forcimin e përkushtimit tonë për të mbrojtur shëndetin dhe mirëqenien e qytetarëve tanë”, tha Ilir Demiri, Ministër i Shëndetësisë i Maqedonisë së Veriu.
Gundo A. Weiler, Drejtor i mbështetjes dhe partneriteteve vendore, dhe njëkohësisht ushtrues detyre i Drejtorit Rajonal të Emergjencave për OBSH/Evropë tha: “Përmes zhvillimit dhe zbatimit të AKSHP-së, Maqedonia e Veriut ka hapur dritaren e mundësive për të ndërtuar më mirë duke forcuar kapacitetet thelbësore të IHR dhe duke investuar në sistemin e saj shëndetësor për sigurinë shëndetësore”, theksoi ai. “Kjo do të ndihmojë për të mbajtur komunitetet të shëndetshme, vendin gati dhe botën të sigurt.”
“Mësimet e nxjerra nga pandemia COVID-19 dhe urgjencat e tjera shëndetësore kanë nxjerrë në pah nevojën që vendet të zhvillojnë, forcojnë dhe ruajnë vazhdimisht kapacitetet e tyre në kuadër të IHR. Plani NAPHS do të punojë për të adresuar mangësitë e identifikuara, jo vetëm duke përmirësuar sigurinë kombëtare të shëndetit, por edhe duke mbrojtur udhëtimet dhe tregtinë, dhe duke ndihmuar në mbrojtjen e zhvillimit ekonomik dhe social”, thuhet në njoftimin e OBSH-së.
Por çfarë është ky plan dhe si zbatohet mund të informoheni në vijim:
Çfarë është Plani Kombëtar i Veprimit për Sigurinë Shëndetësore (NAPHS)?
Plani Kombëtar i Veprimit për Sigurinë Shëndetësore (National Action Plan for Health Security – NAPHS) është një plan strategjik ose udhërrëfyes që forcon aftësinë e një vendi për të parandaluar, përgatitur, përgjigjur dhe shëruar nga urgjencat shëndetësore. Zakonisht zhvillohet nga Ministria e Shëndetësisë e një vendi në bashkëpunim me agjenci dhe palë të tjera qeveritare, si OBSH dhe agjenci të tjera të Kombeve të Bashkuara, organizata joqeveritare dhe sektorin privat.
NAPHS i OBSH-së përshkruan qëllimet ose rezultatet kryesore. E njëjta, përcakton nevojat për financim afatgjatë dhe mbështet avokimin për financim, si brenda vendit ashtu edhe nëpërmjet partnerëve. Bazuar në Një Shëndet për të gjitha rreziqet, udhërrëfyesi 5-vjeçar miraton një qasje të gjithë qeverisë dhe ndihmon në ruajtjen e shtrirjes shumësektoriale. Më pas, planet operative përdoren për të identifikuar aktivitetet që mund të zbatohen dhe gjurmohen, dhe për të siguruar llogaridhënie. Këto plane më të shkurtra, 12 deri në 24 mujore, lejojnë ri-prioritizimin më të lehtë, nëse është e nevojshme, si dhe koston e aktivitetit dhe nxisin diskutimet me donatorët vendas dhe të jashtëm.
Procesi i NAPHS-së kërkon koordinim shumësektorial. Aftësitë teknike dhe të menaxhimit të projektit nevojiten për të drejtuar procesin në mënyrë efektive.
Si të zbatohet një NAPHS në shtetet anëtare?
Zbatimi i një NAPHS përfshin disa hapa kyç. Një NAPHS shpesh informohet kryesisht nga një Vlerësim i Jashtëm i Përbashkët (Joint External Evaluation-JEE), i cili vlerëson kapacitetin e një vendi për të zbuluar, parandaluar dhe përgjigjur urgjencave të shëndetit publik. Megjithatë, kur një JEE nuk është i disponueshëm, të dhënat nga Raportimi vjetor i vetë-vlerësimit të shteteve palë të rregulloreve ndërkombëtare shëndetësore më të fundit mund të përdoren krahas vlerësimeve të tjera të kapacitetit të brendshëm ose të jashtëm. Vendet e Bashkimit Evropian (BE) mund të përdorin gjithashtu vlerësimin e tyre të planifikimit të parandalimit, gatishmërisë dhe reagimit, siç përshkruhet në nenin 8 të Rregullores (BE) 2022/2371 mbi kërcënimet serioze ndërkufitare për shëndetin.
Në mjedise me më pak financim të donatorëve të jashtëm, për shembull, në shumicën e shteteve anëtare të BE-së, një NAPHS vendoset në mënyrë unike për të ndihmuar në strukturimin e rasteve të investimeve të vendit dhe integrimin e tyre në ciklet e planifikimit dhe buxhetimit kombëtar për të zhbllokuar financimin e brendshëm.
Si i arsyeshëm është një NAPHS për partnerët financiarë dhe teknikë?
Një NAPHS është një mundësi për partnerët financiarë dhe teknikë që të ofrojnë mbështetje thelbësore në një mënyrë sinergjike. Ai nxit një mjedis bashkëpunimi që ndihmon për të shmangur dyfishimin e përpjekjeve në fushat ku partnerët e tjerë janë tashmë të angazhuar.
Kjo qasje optimizon shpërndarjen e burimeve dhe forcon efikasitetin dhe efektivitetin e nismave të sigurisë shëndetësore, duke siguruar që çdo mbështetje të përputhet me prioritetet e sigurisë shëndetësore të një vendi.
Mbështetja e zhvillimit të një NAPHS do të sjellë një kthim nga investimi dhe ndikim maksimal për shëndetin e përfituesve.
Si korniza NAPHS e mbështet koordinimin e mbështetjes teknike të OBSH-së?
Korniza e NAPHS luan një rol kyç në sigurimin e harmonizimit midis ekipeve të ndryshme teknike brenda OBSH-së.
Këto ekipe mund të përfshijnë profesionistë të specializuar në fusha të tilla si epidemiologjia, shërbimet laboratorike dhe gatishmëria dhe reagimi ndaj emergjencave.
Korniza e NAPHS gjithashtu ndihmon në unifikimin e përpjekjeve për ndërtimin e kapaciteteve në vende. Ai vepron si një pikë referimi e përbashkët, duke siguruar që të gjitha projektet e lidhura me sigurinë shëndetësore të mbështetura nga partnerë të jashtëm të jenë në harmoni me objektivat strategjikë të OBSH-së.
Kjo parandalon dyfishimin e përpjekjeve duke rritur ndikimin e iniciativave për forcimin e sigurisë shëndetësore.
Kujtojmë se shëndetësia në vend është në situatë që sa vjen e bëhet më e vështirë. Edhe pse në gjithë botën mjekët e rijnë përkrahen dhe motivohen që të ecin në rrugën e tyre profesionale në Maqedoninë e Veriut ndodh e kundërta. Është me rëndësi të theksohet se në vendin tonë specializantët ndahen në privatë dhe shtetëror. Mjekët specializantë privat përveç se paguajnë vetëm për specializimin e tyre dallimi ndodh edhe në përcaktimin e pagesës mujore për këto dy kategori mjekësh të rijnë të cilët në fund të ditës i kryejnë detyrat dhe obligimet e njëjta.
Largimi i mjekëve nga Maqedonia e Veriut vazhdon të mbetet mjaftë shqetësues. Nga Shoqata e mjekëve të Maqedonisë thonë se rreth 250 mjek çdo vit largohen nga vendi për kushte më të mira.