Kushtetuesja për “balancuesin” vendosi që përkatësia etnike gjatë punësimit nuk do të zbatohet deri në vendimin përfundimtar
Gjykata Kushtetuese në seancën e sotme ka vendosur të nisë procedurë për hapjen e lëndës pas nismës së KSHPK-së që konteston dispozitat që kanë të bëjnë me përfaqësimin e drejtë etnik në institucione, i njohur ndryshe si “balancuesi”, transmeton Portalb.mk.
Në seancën e sotme, Kushtetuesja vendosi masën e përkohshme për moszbatimin e dispozitave për përkatësinë etnike gjatë punësimit në sektorin publik. Kjo masë do të vlejë deri në marrjen e vendimit përfundimtar.
Iniciativa për vlerësimin e kushtetutshmërisë u krijua pas një nisme të paraqitur nga përbërja e vjetër e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK). Gjykata i vlerësoi si të bazuara pretendimet e Komisionit se në disa dispozita janë të kundërligjshme dhe antikushtetuese.
Vendimi erdhi pas një debati të gjatë mes gjykatësve të kushtetueses, të cilët kishin qëndrime të ndara, raporton Alsat. Në diskutime, kundër u deklaruan tre gjykatësit Osman Kadriu, Naser Ajdari dhe Fatmir Skender, kurse gjykatës të tjerë kontestonin pjesërisht nismën duke thënë se duhet t’i jepet hapësirë Kuvendit të gjejë mekanizëm tjetër për t’u respektuar norma kushtetuese për përfaqësim të drejtë etnik.
“Të kontestueshëm janë neni 19 paragrafi 1 pika 1 në nenin “përkatësia” të Ligjit për të punësuarit në sektorin publik, neni 36 paragrafi 1 paragrafi 1 në nenin “dhe përkatësia e” të Ligjit për nëpunësit administrativ dhe neni 2 paragrafi 1 alineja 8 dhe neni 3 alineja 1 në pjesën “përkatësia” nga Rregullorja për elementet e detyrueshme të shpalljes publike për plotësimin e pozitës në sektorin publik përmes punësimit dhe të aplikimit për punësim, si dhe formën, përmbajtjen dhe mënyrën e mbajtjes së regjistrit të personave që kanë dhënë informacion të rremë gjatë punësimit në sektorin publik, në pjesën “përkatësia e komunitetit”, bën me dije Gjykata Kushtetuese.
Sipas kërkuesit të iniciativës (KSHPK), zbatimi i dispozitave ligjore të kontestuara kërcënon liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit, shprehjen e lirë të përkatësisë kombëtare, përfaqësimin e duhur dhe të drejtë të qytetarëve që u përkasin të gjitha komuniteteve në organet e qeverisjes shtetërore dhe të institucioneve të tjera publike dhe të sundimit të ligjit të garantuar me dispozitat e neneve 9, 32 paragrafi 1 dhe 2, paragrafi 54, 1, 2 dhe 3 të Kushtetutës.
Me pjesën e kontestuar “përkatësia”, parashtruesi mendon se kandidatëve për zyrtarë administrativë u vendoset detyrimi në aplikimin për punësim që të tregojnë përkatësinë etnike midis të dhënave të tjera personale, gjë që cenon të drejtën e garantuar me Kushtetutë për shprehje të lirë të përkatësisë kombëtare. Përkatësia është ndjenjë personale e qytetarit dhe si e tillë mund të jetë e ndryshueshme. Përkatësia në një komunitet nuk është kusht i përgjithshëm dhe as i veçantë për punësimin e nëpunësve administrativë i paraparë me Ligjin për të punësuarit në sektorin publik, as me Ligjin për zyrtarët administrativ, dhe në thelb është parakusht eliminues për paraqitjen e një konkursi publik për punësim në sektorin publik, gjë që cenon parimin e kompetencës të përcaktuar në Ligjin për punonjësit e sektorit publik.
Sipas parashtruesit, dispozita e kontestuar e Rregullores në mënyrë të drejtpërdrejtë cenon liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit në atë mënyrë që e drejta për të aplikuar për shpallje publike u kufizohet kandidatëve për zyrtarë administrativë të cilët i përkasin komunitetit të ndryshëm nga komuniteti i specifikuar në shpalljen publike për vendin e caktuar të punës që cenon të drejtën e garantuar me Kushtetutë për punë dhe zgjedhjen e lirë të punës. Duke specifikuar përkatësinë e komunitetit që kërkohet për të plotësuar çdo pozicion, kandidatët për zyrtarë administrativë janë të kufizuar në disponueshmërinë e secilit pozicion.
Kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Darko Kostadinovski, në një intervistë të fundit për MIA-n tha se pret seancë të bazuar vetëm në argumente juridike, dhe vendim të Gjykatës si shprehje dhe rezultat i analizës kushtetuese juridike, pa premisa emocionale, politike, kombëtare apo të tjera.
Në rendin e ditës të seancës së sotme të 24-të të Gjykatës Kushtetuese janë pesë nisma për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë, gjashtë propozime për vendimmarrje me projektvendime (subjekte për të cilat tashmë është ezauruar diskutimi) dhe projektvendime për tetë subjekte.
Ndryshe, ministri i Administratës Publike Goran Minçev më 27 korrik tha se janë ndryshuar përqindjet e balancuesit, mjeti për punësim sipas nacionalitetit në institucionet shtetërore. Në gusht 2022, ministri i atëhershëm Admirim Aliti bëri një përllogaritje të re, duke numëruar diasporën nga regjistrimi i vitit 2021 dhe rriti përqindjen e punësimit të shqiptarëve në 29.54%.
Kështu, sipas përllogaritjeve të reja në planet vjetore të punësimit në institucionet e sektorit publik, korrigjohen përqindjet: maqedonas nga 54,21% në 58,44%, shqiptarë nga 29,52% në 24,30%, turq nga 3,98% në 3,86%, romë nga 2,34%. në 2,53%, serbët nga 1,18% në 1,30%, për boshnjakët mbetet njëjtë dhe vllehët nga 0,44% në 0,47%.
Kujtojmë se në seancën e mbajtur më 11 janar të këtij viti, Komisioni Antikorrupsion vendosi të paraqesë iniciativë në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtimin e mjetit “balancuesi”, pasi vlerësojnë se me këtë bëhen keqpërdorime në punësim.