Kontrolluesit e fakteve përcaktuan rrugën e dezinformatave ruse për Zelenskin dhe të afërmit e tij

Një hetim i ri nga një ekip ndërkombëtar i kontrolluesve të fakteve, i udhëhequr nga Maldita.es, gjurmon rrugën e dezinformatave ruse për Zelenskin, familjen e tij dhe ata në rrethin e tij. Nga portalet e lajmeve të rreme dhe kanalet e vogla në YouTube, përmes profileve X (dikur Twitter), te RT dhe ambasadat ruse në mbarë botën — ja se si udhëtojnë dezinformatat, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruan: Matej Trojacanec

Pasi filloi “operacioni special ushtarak” rus në Ukrainën fqinje, Presidenti Volodymyr Zelenski, si dhe anëtarët e familjes së tij, ishin dhe janë ende një nga objektivat kryesore të dezinformimit. Kjo konfirmon vëllimin e dezinformatave që Vërtetmatësi ka kontrolluar gjatë dy viteve të fundit. Por ajo që mund të shihet nga hulumtimi i ri i gjerë i udhëhequr nga Maldita.es (Spanjë), është se si dezinformatat për Zelenskin dhe të afërmit e tij udhëtoi fjalë për fjalë në të gjithë botën.

Hulumtimi u krye me një ekip kolegësh që punojnë në fushën e trajtimit të dezinformatave nga disa kontinente, nga organizatat StopFake (Ukrainë), Delfi (Lituani), Fondacioni për Zhvillimin e Medias (Gjeorgji), Chequeado (Argjentinë), La Silla Vacía (Kolumbi), Animal Político (Meksikë) dhe EsPaja (nga Venezuela).

Gjithçka fillon me një postim në një media online ose kanal YouTube

Siç u përshkrua për herë të parë në kërkimin nga Darren Limville dhe Patrick Wared nga Universiteti Clemson në Karolinën e Jugut – referuar në analizën e Maldita et al. – skema më e përdorur për shpërndarjen e dezinformatave është kjo: një gazetë gjoja boton një artikull që përmban dezinformata për Zelenskin, gruan, familjen ose Ukrainën. Më pas, disa profile në rrjete të ndryshme sociale, disa prej tyre me numër të vogël ndjekësish apo të krijuara pak para vetë “aksionit”, publikojnë artikullin duke cituar si burim portalin dhe kështu dezinformimi bëhet viral. Dhe kur duan që një artikull ose dezinformatë të arrijë një audiencë më të madhe, përdorin kanalet RT ose profilet zyrtare të ambasadave ruse. Në atë mënyrë, dezinformatat përhapen më tej dhe i jepet besueshmëri në një pjesë të publikut

Sipas këtij modeli, kur një dezinformim fillon të përhapet, për shembull, në Ukrainë, zakonisht shpërndahet në vendet fqinje ose në rajon, dhe më pas shkarkohet dhe përkthehet në gjuhë të tjera, duke udhëtuar kështu nëpër botë. Kjo është veçanërisht e lehtë kur dezinformatat përkthehen në gjuhët e folura gjerësisht si spanjishtja, e cila flitet nga afro 300 milionë njerëz në mbi njëzet vende në Amerikën Qendrore dhe Jugore.

I tillë ishte rasti me dezinformatat se Zelenski bleu një vilë nga sovrani britanik Charles III për 20 milionë dollarë. Sipas hulumtimit, dezinformimi fillon me një kanal të panjohur në YouTube që dyshohet se i përket një agjenti të pasurive të paluajtshme, i krijuar më 04/02/2024. Një muaj më vonë, më 26.03.2024, u krijua nga “portali i lajmeve” London Crier (The London Crier). Iniciatori i këtij elementi dezinformues është publikimi i videos në të cilën London Cryer e përdor atë si burim qendror në artikullin e saj. Ditën e njëjtë ose të nesërmen (nuk dihet saktësisht se kur publikohet artikulli), dezinformata migron në X (ish-Twitter). Tre ditë më vonë, Ambasada Ruse në Republikën e Afrikës së Jugut përdor artikullin si burimin kryesor. Prej andej, në javët në vijim, dezinformata përhapet në Spanjë, Greqi, Irlandë, madje edhe këtu.

Skema përsëritet me vila, kazino, luks…

E njëjta skemë përdoret edhe në raste të tjera që tentojnë të zbulojnë “luksin” e familjes dhe rrethit të Zelenskit, pra “provat” se si shpenzohen paratë perëndimore të destinuara për burime ushtarake. Disa nga temat e dezinformatave u bënë aq virale saqë publiku maqedonas ishte dëshmitar: vjehrra e Zelenskit bleu një vilë luksoze në Egjipt, vetë Zelenski përmes bashkëpunëtorëve të ngushtë bleu dy jahte me vlerë 75 milionë dollarë, presidenti bleu një kazino në Qipro me vlerë 200 milion dollarë…

Një shembull i kësaj është dezinformata se zonja e parë e Ukrainës, Olena Zelenska, dyshohet se ka shpenzuar 1 milion dollarë për bizhuteri Cartier në Nju Jork. Lajmi i rremë nisi nga shteti afrikan Burkina Faso, prej nga u shkarkua nga profilet X. Pas postimeve virale, RT shkruan një artikull për to dhe më në fund mesazhi përhapet, sërish, përmes profileve të ambasadave ruse në rrjetet sociale.

Siç shkruante gazeta e njohur New York Times, ky incident nuk është i izoluar:

Javët e fundit janë shfaqur disa faqe interneti me emra që tregojnë një fokus në politikën e brendshme: D.C. Weekly, New York News Daily, Chicago Chronicle dhe Miami Chronicle.

Në fakt, ato nuk janë fare organizata lokale të lajmeve. Ato janë krijime ruse, thonë studiues dhe zyrtarë qeveritarë, të synuara të imitojnë organizata reale të lajmeve për të nxitur propagandën e Kremlinit […], shkruan New York Times. 

Këtë e konfirmuan dy raportet e shërbimit francez Viginum dhe rrjetit evropian kundër dezinformimit EDMO, në të cilat përshkruanin rrjetin e strukturuar dhe të koordinuar rus të faqeve që përhapin dezinformata në Evropë dhe vende të tjera të botës.

Dy qëllimet përfundimtare të të gjitha këtyre faqeve dhe fushatave të dezinformimit, siç ka shkruar tashmë Vërtetmatësi për këtë temë, është të ngjallin dyshime se udhëheqja ukrainase është thellësisht e korruptuar dhe se atyre nuk mund t’u besohet të menaxhojnë siç duhet financat që u janë caktuar për luftën kundër Rusisë. Deri diku, kjo ndodhi edhe kur një paketë masash për ndihmë ushtarake për Ukrainën në vlerë mbi 60 miliardë dollarë u bllokua në Kongresin amerikan për disa muaj, duke dobësuar kështu mbrojtjen e Ukrainës.

Por synimi është gjithashtu të mbingarkohen organizatat që luftojnë kundër dezinformimit, për të vështirësuar opinionin e gjerë të formojë pikëpamje dhe gjykime të bazuara në fakte.