Fronti 21/42: Projektligjet për liqenin e Ohrit dhe Studençishko Bllato shkelin ligjin ndërkombëtar dhe do të mundësojnë degradimin e tyre të mëtejshëm
Propozimet-ligjet për Liqenin e Ohrit, Kanionin e Matkës dhe Kënetën e Studençishtës pranë Ohrit të ketë statusin e parkut natyror, kaluan në lexim të parë në seancën plenare të Kuvendit dhe janë në procedim të mëtutjeshëm në trupat punuese të Kuvendit. Shoqata Fronti 21/42 kërkoi nga deputetët që të mos miratojnë ligjet e propozuara, ndërsa Ministria e Mjedisit t’i tërheqë nga procedura parlamentare dhe të zbatojë në mënyrë konsekuente rekomandimet e Bernës, transmeton Portalb.mk.
Shoqata Fronti 21/42 kërkoi nga deputetët që të mos miratojnë ligjet e propozuara për shpalljen e Liqenit të Ohrit monument natyre dhe Studençishko Bllato ndërsa Ministria e Mjedisit t’i tërheqë nga procedura parlamentare dhe të zbatojë në mënyrë konsekuente rekomandimet e Bernës. Konventa dhe vepron në përputhje me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut.
“Me mospërfillje të plotë dhe të vetëdijshme të së drejtës ndërkombëtare dhe në kundërshtim me Kushtetutën, Kuvendi vazhdoi procesin e miratimit të Ligjit për shpalljen e Liqenit të Ohrit monument natyror dhe Ligjit për shpalljen e Studençishko Bllato park natyror. Shqyrtimi i parë ka kaluar pa asnjë vërejtje, ndërsa Komisioni Ligjvënës ka konstatuar se janë në përputhje me Kushtetutën dhe të pranueshme për procedurat e mëtutjeshme”, thonë nga Front 21/42.
Ata sqarojnë pse ligjet përbëjnë shkelje të së drejtës ndërkombëtare.
“Në dhjetor 2021, Konventa e Bernës hapi një rast për kërcënimet ndaj Liqenit të Ohrit dhe Parkut Kombëtar të Galiçica, dhe pas një vizite në terren në dhjetor 2023, miratoi Rekomandimin 221, i cili kërkon ndryshime thelbësore në masat e mbrojtjes para se të miratohen ligjet për liqenit e Ohrin dhe për Studençishko Bllato. Në veçanti, kërkohet një rishikim i zonimit dhe aktiviteteve të lejuara, duke siguruar një lidhje midis liqenit dhe kënetës dhe vendosjen e një zone mbrojtëse për Kënetën e Studençishkos, e cila do të mbulojë zonën e Goricës Veriore, ku nuk do të lejoheshin aktivitete ndërtimi dhe bujqësore. Konventa e Ramsarit shprehu shqetësim edhe për mungesën e një zone mbrojtëse rreth Kënetës. Në prill të këtij viti, Byroja e Konventës së Bernës paralajmëroi vendin me një letër se ka detyrime ndërkombëtare ndaj konventës. Moszbatimi i Konventës së Bernës do të thotë moszbatim i nenit 118 të Kushtetutës, i cili thotë se e drejta ndërkombëtare është mbi legjislacionin kombëtar”, thuhet në reagimin e Front 21/42.
Nga atje paralajmërojnë se këto ligje jo vetëm që nuk ofrojnë mbrojtje efektive të Liqenit të Ohrit dhe Studençishko Bllato, por do të mundësojnë degradimin e tyre të mëtejshëm.
“Ligji për Liqenin e Ohrit praktikisht ia lë mbrojtjen e bregdetit planit urbanistik të planifikuar me rëndësi shtetërore për bregdetin, nuk lejon lidhjen e liqenit me kënetën, lejon lundrimin në 88,1% të territorit të liqenit, ndërsa për trup menaxhues cakton NP ‘Sistem kolektor’, i cili nuk ka kapacitet për të. Ligji për Studençishko Blato, ndër të tjera, mundëson që urbanizimi i planifikuar të realizohet në rrethinën e tij më të afërt dhe më të gjerë dhe e cakton Komunën e Ohrit si organ qeverisës”.
Fronti 21/42 thotë se në korrik të këtij viti kanë zbuluar 82 ndërtime të llojeve të ndryshme në vetë liqen.
“Nëse ligji kalon, nuk do të ketë asnjë pengesë ligjore për këtë lloj ndërhyrje. Anijet përkufizohen si një kërcënim i lartë për liqenin e Ohrit, por ligji i lejon ato në 88.1% të territorit të liqenit. Në korrik 2024, ne kemi vërejtur një numër dukshëm më të lartë të anijeve se në vitet e mëparshme”, tha shoqata.
Në kushtet kur Studençishko Blato nuk ka zonë mbrojtëse, ligji i ri do të mundësojë zbatimin e urbanizimit të planifikuar në Goricën veriore.
“Konventa e Bernës kërkon ndalimin total të ndërtimeve në Kënetë. Në korrik të vitit 2024, në vetë Studençishko Bllato ka pasur gjashtë ndërtime pa leje, ndërsa është nën mbrojtje të përkohshme nga ndërtimet. Për dy prej tyre ne kemi dorëzuar një iniciativë për inspektim që në prill të vitit 2023, e cila konfirmon se janë ndërtuar në mënyrë të paligjshme dhe ka caktuar një afat për rrënim. Një vit më vonë, rezultati i inspektimit janë gjashtë ndërtime pa leje dhe themele për dy të tjera”, tha Fronti 21/42.
Vitin e kaluar, në shkurt, qeveria mori vendim që kanioni i Matkës të shpallet zonë e mbrojtur në kategorinë e tretë – monument natyre, ndërsa i njëjti vendim është marrë për Liqenin e Ohrit në fillim të këtij viti.
Matka ka pritur mbrojtjen që i duhet për dy dekada pasi zonat e mbrojtura duhej të rishpalleshin sipas detyrimeve të ligjit për natyrën të miratuar në 2004. Ligji për shpalljen e kanionit zonë të mbrojtur të kategorisë III – monument natyre, ka pritur prej më shumë se një viti për t’u futur në rend dite para deputetëve në Kuvend.