40% e kuadrit të arsimit të lartë është larguar nga Maqedonia e Veriut
Enti Shtetëror i Revizionit (EShR) ka publikuar sot raportin përfundimtar të auditimit nga revzioni i performancës “Efektshmëria e masave për parandalimin e daljeve të kuadrove të arsimit të lartë dhe profesional”. Sipas raportit të IOM-it për vitin 2020, Republika e Maqedonisë së Veriut është në top 20 vendet në botë me emigracionin më të madh jashtë vendit, ndërsa sipas vlerësimeve të Bankës Botërore, pothuajse 40 përqind e kuadrit të arsimit të lartë është larguar nga vendi. Sipas Indeksit Global Economy Brain Drain, Maqedonia është në vendin e pestë (nga 41 vende evropiane), gjë që tregon qartë se vendi po përballet me një humbje të madhe talentesh, transmeton Portalb.mk.
Qëllimi i auditimit, sqarohet në njoftimin e ESHR-së, ishte të përgjigjet në pyetjen “A i ka planifikuar, zbatuar dhe monitoruar Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut masat dhe aktivitetet nga Strategjia Kombëtare për Rrjetëzim dhe Bashkëpunim me Personel me arsim të lartë dhe profesional 2013-2020, në atë mënyrë që mund të kontribuojë në parandalimin e daljes së personel të arsimuar?”
“Aktivitetet e kryera të auditimit dhe dëshmitë e ofruara të auditimit na lejuan të fitojmë siguri të arsyeshme se veprimet e Qeverisë si bartëse e politikave të menaxhimit të migracionit nuk janë mjaft efektive për të reduktuar daljen e stafit të arsimit të lartë nga shteti”, thuhet në raport.
Sipas të dhënave të Entit shtetëror për statistikë, numri i shtetasve të Maqedonisë që kanë dalë jashtë vendit në periudhën 2013-2022 është 7.861 persona. Të dhënat e ESHS-së për strukturën arsimore të personave të larguar nga vendi tregojnë se në periudhën 2015-2022 kanë emigruar nga vendi gjithsej 719 persona me arsim të lartë, të paraqitur sipas vitit në grafik.
Siç thuhet në raport, sipas të dhënave të marra nga organizatat ndërkombëtare dhe vendet pritëse, numri i shtetasve të Maqedonisë që jetojnë jashtë vendit po rritet me një ritëm të dukshëm. Kjo tendencë, nënvizohet në njoftimin e ESHR-së, paraqet sfida serioze për shtetin, duke përfshirë daljen e personelit të arsimit të lartë dhe efektet e mundshme në ekonomi dhe shoqëri në tërësi.
“Megjithatë, në kuadër të këtyre sfidave, mungesa e një strategjie aktive për menaxhimin e personelit të arsimit të lartë në vend e shton edhe më shumë shqetësimin. Pas skadimit të periudhës së vlefshmërisë së Strategjisë Kombëtare për rrjetëzimin dhe bashkëpunimin me personel me arsim të lartë dhe profesional nga viti 2013 deri në vitin 2020, shteti nuk ka një dokument strategjik për të luftuar daljen e personelit të kualifikuar. Qeveria ka miratuar një Rezolutë për politikën e migracionit, me qëllim të veçantë strategjik që synon uljen e intensitetit të emigrimit të përhershëm jashtë vendit të personave me arsim të lartë, por për të nuk është vendosur monitorimi i zbatimit të masave dhe aktiviteteve, si dhe miratimi i dokumenteve të reja strategjike kryhen pa vlerësim paraprak të rezultateve”, thuhet në raport.
Strategjia Kombëtare për Rrjetëzimin, Bashkëpunimin dhe Parandalimin e Daljeve të Personelit me Arsim të Lartë dhe Profesionist 2013-2020 është i vetmi dokument strategjik i politikave publike që trajton drejtpërdrejt çështjen e “ikjes së trurit”. Kjo strategji, thekson ESHR-ja, nuk është publikuar në Gazetën Zyrtare dhe në faqen e Ministrisë së Arsimit dhe mungesa e dokumentacionit mbështetës për mënyrën e planifikimit dhe përgatitjes së Strategjisë nuk jep të dhëna të besueshme për përfshirja e të gjitha institucioneve përkatëse në krijimin e dokumentit strategjik.
Edhe pse me miratimin e Strategjisë dhe Planit të Veprimit për vitin 2013/2014, janë përcaktuar synimet, masat dhe aktivitetet për reduktimin e emigrimit të stafit të arsimit të lartë, auditimi ka përcaktuar një nivel të ulët të zbatimit të tyre. Kjo situatë, sipas EShR-së, vjen si pasojë e koordinimit të pamjaftueshëm ndërmjet institucioneve dhe bartësve të masave, si dhe grupit të paformuar të punës në kuadër të Ministrisë së Arsimit, i cili duhet të krijojë një sistem kombëtar për monitorimin dhe menaxhimin më të lehtë të lëvizjes së individëve me arsim të lartë nga vendi .
Raporti thekson se nuk është krijuar një sistem funksional për monitorimin dhe menaxhimin e emigracionit intelektual në Republikën e Maqedonisë së Veriut, për shkak të një rrjeti të pakrijuar ose bazës së të dhënave të personave me arsim të lartë që jetojnë dhe punojnë jashtë vendit dhe një analize të pa kryer të situatës me migrimin e kuadrit me arsim të lartë, me numrin e emigrantëve, profilin arsimor, profilin e moshës, adresimin e arsyeve të emigrimit.