Transparencë dhe zbatim të reformave, ndryshe vendet e Ballkanit Perëndimor nuk do t’i marrin 6 miliardë eurot e BE-së!
Këshilli më 7 maj dha dritën jeshile përfundimtare për ngritjen e instrumentit për reforma dhe lehtësim të rritjes për Ballkanin Perëndimor, një instrument i ri për të mbështetur reformat e lidhura me BE-në dhe rritjen ekonomike në rajon. Megjithatë kjo nuk vjen pa parakushte. Vendet që do të jenë përfituese të këtij instrumenti, ku bën pjesë edhe Maqedonia e Veriut, duhet të harmonizojnë vlerat, ligjet, rregullat, standardet, politikat dhe praktikat me standardet e BE-së, raporton Portalb.mk.
T’u hedhim një sy më të detajuar kërkesave të BE-së.
Ky lehtësim është shtylla financiare e Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor. Ai do të mbulojë periudhën nga 2024 deri në 2027 dhe pritet të ofrojë deri në 2 miliardë euro grante dhe 4 miliardë euro kredi për gjashtë partnerët e Ballkanit Perëndimor të BE-së në vitet e ardhshme.
Objektivat
Qëllimi kryesor i instrumentit është të mbështesë harmonizimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor me vlerat, ligjet,
, me synimin për anëtarësimin në të ardhmen në BE, si dhe integrimin progresiv të tyre në tregun e përbashkët të BE-së dhe konvergjencën socio-ekonomike me BE-në.
Kjo do të mbështesë një sërë reformash socio-ekonomike dhe themelore, duke përfshirë reformat që lidhen me sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore.
Agjendat e Reformës
Për të marrë mbështetje në kuadër të objektit, çdo partner në rajon duhet të përgatisë një Agjendë Reformash, duke përcaktuar reformat që planifikon të ndërmarrë për të arritur objektivat.
Partnerët e Ballkanit Perëndimor do të duhet gjithashtu të reflektojnë se si masat e përfshira në Agjendat e Reformave pritet të kontribuojnë në përafrimin progresiv dhe të vazhdueshëm me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së.
Shtetet anëtare të BE-së do të kenë një rol kyç në miratimin e agjendave të reformave të përfituesve dhe, nëse është e nevojshme, amendamentet e tyre.
Aspektet e financimit
Mbështetja në kuadër të objektit do të ofrohet nëpërmjet:
- Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor (WBIF), në formën e granteve dhe huave, për investimet që mbështesin Agjendat e Reformës, siç janë investimet në projekte infrastrukturore (3 miliardë euro)
- Huave të disbursuara drejtpërdrejt në buxhetet e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për të përshpejtuar rritjen bazuar në reformat kryesore socio-ekonomike (3 miliardë euro)
Pagesat do të bëhen dy herë në vit, me kusht që partnerët të përmbushin hapat cilësorë dhe sasiorë të përcaktuar në agjendat e tyre respektive të reformës.
Kur parakushtet për mbështetje nuk plotësohen ose nuk plotësohen më, BE-ja mund të vendosë të ndalojë lirimin e fondeve.
Parakushtet për mbështetjen e BE-së
Parakushtet e përgjithshme për mbështetjen e BE-së në kuadër të këtij instrumenti përfshijnë që partnerët të vazhdojnë të mbështesin dhe respektojnë mekanizmat efektivë demokratikë, duke përfshirë një sistem parlamentar shumëpartiak, zgjedhje të lira dhe të ndershme, media pluraliste, një gjyqësor të pavarur dhe shtetin e së drejtës, dhe të garantojnë respektimin e të drejtave të njeriut, duke përfshirë të drejtat e personave që u përkasin pakicave.
Për Serbinë dhe Kosovën, një parakusht tjetër është që ato të angazhohen në mënyrë konstruktive me progres të matshëm dhe rezultate të prekshme në normalizimin e marrëdhënieve të tyre me synimin për të zbatuar plotësisht të gjitha detyrimet e tyre përkatëse që rrjedhin nga Marrëveshja për Rrugën drejt Normalizimit dhe Aneksi i Zbatimit të saj, si dhe të gjitha Marrëveshjet e Dialogut të kaluar, dhe që ata angazhohen në negociatat për Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve.
Transparenca
Për të rritur transparencën, partnerëve të Ballkanit Perëndimor do t’u kërkohet të krijojnë një ueb portal për publikimin e të dhënave të përditësuara për marrësit përfundimtarë që marrin më shumë se 50 000 euro në total gjatë periudhës katër vjeçare në kuadër të këtij instrumenti.
Hapat e ardhshëm
Rregullorja për krijimin e Lehtës së Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor është nënshkruar dhe publikuar në Gazetën Zyrtare të BE-së dhe ka hyrë në fuqi.
Pas hyrjes në fuqi, partnerët e Ballkanit Perëndimor do të ftohen të paraqesin agjendat e tyre përkatëse të reformave në Komision, duke paraqitur reformat socio-ekonomike dhe themelore që ata planifikojnë të ndërmarrin midis 2024 dhe 2027.
Plani i ri për rritje ekonomike në vendet e Ballkanit Perëndimor u miratua nga Komisioni Evropian me 8 nëntor 2023, i njëjti bazohet në katër shtylla. E para, forcimi i integrimit ekonomik në tregun unik të BE-së. E dyta, forcimi i integrimit ekonomik brenda Ballkanit Perëndimor përmes tregut të përbashkët rajonal. E treta, përshpejtimi i reformave fundamentale. E katërta, rritja e asistencës financiare për të ndihmuar reformat.