Forum i hapur për antikorrupsion: Si më të korruptuar në RMV perceptohen ministrat, deputetët, gjyqtarët dhe liderët e partive

Korrupsioni mbetet i pandëshkuar në Maqedoninë e Veriut. Nëse merret parasysh se 25.5% e të anketuarve në hulumtim kanë konfirmuar se janë përfshirë në korrupsion dhe nëse kjo përqindje projektohet te popullata madhore, arrihet në përfundimin se janë kryer të paktën 372 mijë vepra penale në fushën e korrupsionit. Nga ana tjetër, në vitin 2022 janë dënuar vetëm 98 persona për shpërdorim detyre apo ryshfet, që do të thotë një shkallë efikasiteti i institucioneve prej 0.026% të rasteve të zbuluara dhe të përfunduara me vendim, transmeton Portalb.mk.

Kjo u bë e ditur në ditën e parë të Forumit të Hapur kundër Korrupsionit dyditor, ku u prezantua edhe raporti i Qendrës Maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar (QMBN) për vlerësimin e korrupsionit në Maqedoninë e Veriut.

Hulumtimi i anketës telefonike u krye në një kampion përfaqësues prej 1,017 të anketuarve, i kryer nga IPSOS në periudhën midis 3 dhe 26 korrik 2023. Në kampionin 51% ishin femra dhe 49% meshkuj, ndërsa për nga përfaqësimi etnik maqedonasit përfaqësoheshin me 68%, shqiptarët me 22% dhe grupet tjera etnike me 10%.

Sipas sondazhit, çdo i pesti qytetar të cilit i është kërkuar një favor, një dhuratë apo para e ka bërë këtë, ndërsa 4.2% e qytetarëve kanë dhënë ryshfet, edhe pse nuk kanë pasur presion për ta bërë këtë.

Anketa tregon se dy të tretat e popullsisë së rritur shfaq intolerancë ndaj korrupsionit, pra 62.9% e qytetarëve nuk i miratojnë praktikat korruptive.

“E projektuar me numrin e popullsisë, do të thotë se mbi 920 mijë qytetarë konsiderojnë se korrupsioni është i papranueshëm, që do të thotë se ka një numër të konsiderueshëm të qytetarëve që potencialisht mund të marrin pjesë në shtypjen e kësaj dukurie. Mirëpo, nuk duhet anashkaluar fakti se projektuar mbi popullatën e rritur do të thotë se më shumë se 540 mijë qytetarë konsiderojnë se disa nga praktikat korruptive që ekzistojnë në shoqëri janë të pranueshme”, thuhet në hulumtim.

Për më tepër, anketa tregon se korrupsioni është i përhapur. Tre të katërtat e qytetarëve (74,4%) besojnë se korrupsioni është i përhapur në mesin e zyrtarëve dhe kjo është një rritje prej pesë pikë përqindjeje në krahasim me vitin 2021. Ministrat, deputetët, gjyqtarët dhe drejtuesit e partive politike dhe koalicioneve perceptohen si më të korruptuarit.

“Korrupsioni ka depërtuar në të gjitha profesionet nga të gjitha segmentet e pushtetit: gjyqësor, ekzekutiv dhe legjislativ. Mbi 80.0% e qytetarëve i konsiderojnë këto funksione si më të korruptuara. Përveç tyre, një shumicë e madhe e qytetarëve (mbi 70.0%) besojnë se korrupsioni ka depërtuar në doganierë, prokurorë publikë, liderë politikë lokalë, biznesmenë dhe zyrtarë tatimorë. Për mësuesit dhe bankierët nga të 23 profesionet apo grupet e listuara më pak se 25.6%, pra 29.1% e qytetarëve besojnë se janë të korruptuar”, tregon hulumtimi.

Raporti është prodhuar në kuadër të projekteve “Shoqëria Civile për Qeverisje të Mirë dhe Anti-Korrupsion në Evropën Juglindore: Ndërtimi i Kapaciteteve për Avokim të Bazuar në Dëshmi, Ndikim në Politika dhe Angazhim Qytetar (SELDI.net)” dhe “Qytetarët kundër korrupsionit”.

Pendarovski: Korrupsioni do të jetë pengesa më e madhe në procesin tonë të integrimit evropian

Kryetari i shtetit, Stevo Pendarovski, ishte një nga folësit në panelin e parë të Forumit të Hapur Kundër Korrupsionit dhe parashikimet e tij për luftën kundër korrupsionit dhe renditjen e vendit nuk ishin më optimiste.

Ai tha se edhe 63% e qytetarëve të Maqedonisë e konsiderojnë korrupsionin problemin tonë më të madh. Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit për vitin 2022 e renditi Maqedoninë në vendin e 85-të në botë.

Vetëm 6 ose 7 shtete evropiane, në varësi të kohës së matjes, janë pas nesh, asnjë prej tyre nuk është anëtar i Bashkimit Evropian. Nga ana tjetër, indeksi i shtetit ligjor na rendit në vendin e 67-të nga gjithsej 142 vende, me një rënie të vërejtur në disa fusha.

“Edhe gjysma e hetimeve që Shërbimi Evropian kundër Mashtrimit – OLAF ka hapur për vendet e Ballkanit Perëndimor, kanë të bëjnë me keqpërdorime të fondeve evropiane në Maqedoni”, tha Pendarovski.

Arsyet për këtë situatë, sipas Pendarovskit, zakonisht gjenden në mungesën e vullnetit politik, në zbrazëtirat sistematike apo juridike, në bllokadën e kahershme të integrimeve evropiane, e mbi të gjitha në kulturën e mosndëshkimit.

“Kur të vazhdojmë me negociatat për BE-në, padyshim korrupsioni do të jetë pengesa më e madhe në procesin e integrimit evropian. Negociatat për anëtarësim hapen dhe mbyllen me kapitullin për sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore, ndërsa në raportin e fundit të Komisionit Evropian thuhet se në vendin tonë nuk ka përparim në luftën kundër korrupsionit”, thotë presidenti Pendarovski.

Si një nga zgjidhjet e mundshme për luftimin e korrupsionit, ai vuri në dukje se autoritetet duhet të mbështesin në punën e tyre institucionet si Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit, të paktën përbërjen e tij të përhershme. Ai bëri thirrje për krijimin e një fronti të gjerë kundër korrupsionit dhe ngritjen e kulturës kundër korrupsionit.

“Kjo, ndër të tjera, nënkupton pastrimin me një besim popullor, por të gabuar, të përmbledhur në deklaratën “këta vjedhin, por të paktën punojnë ose ndërtojnë diçka”, tha Pendarovski.

Gir: Presim që të jeni të paskrupullt në luftën kundër korrupsionit

Me anekdotën se i është kërkuar menjëherë ryshfet kur ka mbërritur në vend, ambasadori evropian David Geer ka tentuar të kapë nivelin e korrupsionit në vend. Ai ka kujtuar edhe ndryshimet e fundit të diskutueshme në Kodin Penal, për të cilat ka shprehur shqetësim serioz, duke pasur parasysh se procedurat për një numër të madh të lëndëve penale dhe proceseve të korrupsionit janë ndërprerë dhe është krijuar boshllëk ligjor sa i përket prokurimit publik.

“Politika nuk ka lidhje me drejtësinë dhe drejtësia nuk ka lidhje me politikën, kjo duhet kuptuar dhe zbatuar. Lufta kundër korrupsionit duhet të jetë e fortë, prandaj kërkon bashkëpunim dhe përkushtim nga institucionet dhe qytetarët”, tha Gir.

Lidhur me zgjedhjen e anëtarëve të rinj të Komisionit Kundër Korrupsionit, i cili u kritikua nga një pjesë e opinionit ekspert, ambasadori evropian tha se nuk do të komentojë zgjedhjet, por presin që edhe përbërja e re të jetë e njëjtë ose edhe në nivel më të mirë se përbërja aktuale e KShPK-së.

“Ju premtoj se do t’i gjykojmë në bazë të punës së tyre. Pres që të jeni të paskrupullt në luftën kundër korrupsionit, sepse BE-ja e sheh me urgjencë Ballkanin Perëndimor”, tha Gir.