“Gjuha shqipe”, përdorimi i shkronjave të mëdha dhe atyre me vizë në mes
Si rezultat i mosnjohjes së mirëfilltë të rregullave drejtshkrimore, por dhe atyre gramatikore, çdo ditë e më shumë, gjithandej po bastardohet gjuha shqipe. Për ta sensibilizuar sadopak opinionin, “Portalb.mk”, ka përgatitur një sërë shkrimesh të titulluara me emrin “Gjuha Shqipe”. Sot më poshtë do ta hapim çështjen e përdorimit të fjalëve me shkronja të mëdha dhe atyre me vizë në mes.
Përdorimi i gabuar i shkronjave të mëdha
Gjithandej po përdoren emrat e përgjithshëm me shkronjë të madhe, si te: thirrjet, titujt, gradat shkencore e arsimore, pedagogjike, ata që tregojnë profesion, detyrë shtetërore a shoqërore, madje edhe ata emra që shënojnë ditët e javës, muajt e vitit etj., që përbëjnë një shkelje të normës gramatikore e drejtshkrimore të gjuhës sonë.
Ja disa shembuj sa për ilustrim:
Sipas Drejtshkrimit të gjuhës së sotme shqipe, Fjalorit drejtshkrimor etj., të gjithë emrat e lartshënuar që shënojnë grada shkencore, pedagogjike, thirrje, profesion, detyrë shtetërore a shoqërore, madje edhe ata që shënojnë ditët e javës, të muajve e të vitit etj., duhet të shënohen me shkronjë të vogël, përveç në rastet, tashmë të ditura, kur fjalia e re fillon pas pikës.
Pra, emërtimet: patër, akademik, mr., shekulli XX, mbretëresha meksikane, institucionet Maqedonase, pranvere në bregdet, shkrimtari gjerman, muaji gusht e të ngjashme, është dashur dhe duhet të shënohen kështu gjithnjë me shkronjë të vogël.
Përdorimi i emrave të këtillë me shkronjë të madhe, sipas të gjitha gjasave, bëhet nën ndikimin e gjuhëve të tjera, sidomos të gjuhëve gjermane e angleze, ngase kanë sot një ndikim shumë të madh jo vetëm në Maqedoni, por edhe në Kosovë e Shqipëri e vise të tjera të banuar më shqiptarë. Në anën tjetër, të gjithë emrat e përveçëm duhet të shënohen me shkronjë të madhe, pavarësisht nga pozicioni se ku përdoren në fjali. Në këtë grup përfshihen: emrat dhe llagapet e njerëzve, pseudonimet, emrat e kafshëve, emrat gjeografikë (të lumenjve, maleve, deteve, shteteve, krahinave, qyteteve, rrugëve, shesheve etj.); emrat e periudhave dhe të ngjarjeve historike, emrat e institucioneve, të organizatave, të ndërmarrjeve, titujt e veprave letrare, të gazetave, të revistave, emrat e trupave qiellorë etj.
Këtu do pasur parasysh se emrat tokë, diell, hënë etj. zakonisht shënohen me shkronjë të vogël. Mirëpo në rast se ata shtjellohen në lëndën e astronomisë, si planete, duhet të shënohen me shkronjë të madhe. Po kështu, nga një emër i përveçëm mund të formohet një mbiemër, por ky i fundit shënohet pastaj me shkronjë të vogël, si p. sh.: Shqipëri, shqiptar: flamuri shqiptar; Kosovë, kosovar: institucionet kosovare; Gjermani – a, gjerman: shkrimtari gjerman/ shkolla gjermane etj. Po kështu: Mendimi i Fishtës: mendimi fishtian; tragjeditë e Shekspirit: tragjeditë shekspiriane; prozat e Migjenit: prozat migjeniane etj.
Gabime të fjalëve që duhen shkruar me vizë në mes
Formimet e përftuara nga përsëritja e një fjale në të njëjtën trajte ose në trajta të ndryshme, nga bashkimi i dy antonimeve, i dy numërorëve themelorë (për të shënuar një sasi të përafërt), formimet onomatopeike të përftuara nga përsëritja e një fjale në të njëjtën trajtë ose në trajtë të ndryshuar.
Gjithandej, mjaft rrallë përdoren fjalët me vizë në mes, ose edhe atëherë kur përdoren shumë shpesh gabohet. Përgatitja e dobët gjuhësore e shumë gazetarëve që punojnë nëpër gazeta elektronike, por gjithashtu edhe shumë kolumnistëve, artikullshkruesve e intelektualëve të ndryshëm (jo të gjithë), shihet që nëpër portalet tona të internetit, po bëhen gabime të mëdha kur është fjala për fjalët me vizë në mes.
