“Gjuha shqipe”: Mos përdorni fjalë të huaja vend e pa vend, ka mjaftë shqipe (SHEMBUJ)
Si rezultat i mosnjohjes së mirëfilltë të rregullave drejtshkrimore, por dhe atyre gramatikore, çdo ditë e më shumë, gjithandej po bastardohet gjuha shqipe. Për ta sensibilizuar sadopak opinionin, “Portalb.mk”, ka përgatitur një sërë shkrimesh të titulluara me emrin “Gjuha Shqipe” të cilat do të botohen një herë në javë. Sot më poshtë do ta hapim çështjen e leksikologjisë.
Leksikologjia është pjesë e gjuhësisë që studion fjalët e një gjuhe dhe kuptimet e tyre.
GABIMET LEKSIKORE
Gabime të mëdha, po bëhen herë pa vetëdije, por shpesh edhe me vetëdije, duke mënjanuar fjalët shqipe për t’i zëvendësuar ato me fjalë të huaja në vend e pa vend apo pa nevojë. Kjo thuajse është në modë, gjithandej po përdoren fjalë të huazuara dhe ç’është më e keqja me këto gabime po pretendojnë se kanë kulturë të lartë gjuhësore, apo kanë nivel të lartë të gjuhës së tyre. Në shumë raste gjatë përdorimit të tyre vend e pa vend dalin edhe qesharak sepse nuk ua dinë mirë etimologjinë e fjalëve dhe në këtë rast gabojnë duke i përdorur në kontekst tjetër. Më poshtë do të japim shembuj të fjalëve që më së shumti gjejnë përdorim gjithandej.
Shkrimi ndaras i trajtave mbiemërore dhe emërore
Shpeshherë në rrjetet sociale, forume, por dhe gjithashtu edhe në gazetat elektronike, po ndodh t ‘i ndeshim disa togfjalësha emërorë, në të cilët gjymtyra e varur e tyre, që zakonisht është një trajtë mbiemërore, (qoftë si kompozitë, qoftë e prejardhur nga ndajshtesa të ndryshme), po shkruhet me trajtat të ndryshme, herë ndaras e herë bashkë, si në shembujt e mëposhtëm:
Përdorimi i emrave të huaj në trajtën e pashquar
Në mjetet tona të informimit elektronik gjithandej, por edhe në forumet e rrjet e ndryshme sociale, ka marrë një hov të madh edhe përdorimi i emrave të përveçëm njerëzish, frymorësh dhe jofrymorësh në trajtën e pashquar dhe kjo gjë, përbën një shkelje të rregullave gramatikore e drejtshkrimore të gjuhës sonë, në mesin e shumë shkeljeve të tjera. Përdorimi i tyre në trajtën e pashquar, në të gjitha pozicionet e ligjërimit, po e çorodit shumë natyrën e gjuhës sonë, pa ia humbur origjinalitetin dhe tiparet e saj. Ja disa shembuj:
Fjalë të formuara me përbërje dhe me përngjitje
Fjalët e përbëra e të përngjitura janë një kategori shumë e pasur në gjuhën shqipe. Ato dëshmohen që me shkrimet e para të shqipes, por edhe më herët dalin si emra vendesh ose mbiemra njerëzish. Kompozitat e shqipes janë fjalë të formuara me përbërje dhe përngjitje, kështu që mund t’i ndajmë në dy lloje të ndryshme, si nga mënyra e formimit, ashtu edhe nga ndërtimi.
Fjalët e përbëra janë formuar nga bashkimi i dy ose më shumë temave në procesin e krijimit të fjalëve të reja. tema e tyre mund të jenë tema emrore, mbiemërore, foljore ose ndajfoljore.
Fjalët e përngjitura janë formuar historikisht nga bashkimi i dy ose më shumë fjalëve gjatë përdorimit të tyre të vazhdueshëm njëra pranë tjetrës. Të tillë janë disa emra që kanë dalë nga përngjitja e fjalëve ose e togjeve me kuptim dëshiror a urdhërorë. Ja ca shembuj:
VAZHDON…
BURIME:
-
Akademia e shkencave, Drejtshkrimi i gjuhës shqipe, Tiranë, 1972
-
Akademia e shkencave, Fjalor i shqipes së sotme, Tiranë, 2002
-
Akademia e shkencave, Gramatika e gjuhës shqipe I, Tiranë, 2002
-
DEMIRAJ, Shaban, Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 1962
-
DEMIRAJ, Shaban, Morfologjia e gjuhës së sotme shqipe II, Tiranë, 1961
-
DEMIRAJ, Shaban, Rreth disa çështjeve thelbësore të shqipes standarde: Studime filologjike, Tiranë, 2002
-
HAMITI, Asllan, Fonetika dhe fonologjia e gjuhës standarde shqipe, Shkup, 2005
-
SPAHIU, Agim, Gabimet më të shpeshta gjuhësore në shtypin tonë, Prishtinë, 2007
-
SHKURTAJ, Gjovalin, Drejtshkrimi dhe drejtshqiptimi në mediat e sotme të shkruara dhe të folura: Gjuha jonë, Tiranë, 2000
-
THOMAI, Jani, Leksikologjia e gjuhës shqipe, Tiranë, 2011