Për gati një muaj, tema mbizotëruese në lidhje me (dez)informimin në mediat në gjuhën maqedonase ka qenë mundësia e arritjes së paqes në Ukrainë përmes një takimi mes presidentit rus Vladimir Putin dhe presidentit të sapozgjedhur amerikan Donald Trump. Një nga arsyet për këtë janë, natyrisht, njoftimet e fushatës së Trump se nëse zgjidhet president, ai do t’i jepte fund luftës brenda një dite. Megjithatë, në mesin e muajit ai u tërhoq nga ky njoftim, duke deklaruar fillimisht se kishte urdhëruar përgjegjësit që të gjenin një zgjidhje brenda 100 ditëve të ardhshme, si dhe kërcënoi me sanksione të reja kundër Rusisë nëse Putin refuzonte të merrte pjesë në bisedimet e paqes, shkruan Vërtetëmatësi, transmeton Portalb.mk.
Edhe pse nga fundi i janarit nuk kishte asnjë lajm as për një bisedë telefonike mes presidentëve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Rusisë, Donald Trump dhe Vladimir Putin, përkundrazi, Moska ishte në pritje të sinjaleve, tema e rolit të të dyve në procesin e paqes për Ukrainën është tema dominuese në raportimin e politikës së jashtme – temat politike në mediat në gjuhën maqedonase.
Pas festave të Vitit të Ri, në fund të javës së parë, nga Moska erdhi një sinjal se Putini ishte gati për një takim, por pa parakushte, raportojnë disa media. Reagimi nga Moska erdhi pasi vetë Trump njoftoi një takim me Putinin.
“Ai dëshiron të takohet dhe ne po përgatitemi për takimin”, tha Trump në një takim me guvernatorët republikanë në resortin e tij Mar-a-Lago në Palm Beach, Florida.Presidenti Putin dëshiron që ne të takohemi, madje ai e tha këtë publikisht dhe ne duhet t’i japim fund asaj lufte, është një rrëmujë e përgjakshme.
Trump nuk ka bërë kurrë propozime specifike për një armëpushim apo marrëveshje paqeje dhe shpesh ka kritikuar ndihmën e madhe ushtarake që Shtetet e Bashkuara i kanë dërguar Kievit, raporton një nga mediat.
Në të njëjtën kohë, u përcoll një mesazh nga udhëheqësi ukrainas Volodymyr Zelensky se Ukraina dëshiron të bëjë gjithçka në fuqinë e saj për t’i dhënë fund luftës.
Qëllimi ynë është të marrim garanci sigurie dhe t’i japim fund luftës këtë vit. “Ne do të bëjmë gjithçka për ta bërë këtë,” tha Zelensky në një intervistë me stacionin televiziv italian Reinnews 24, sipas një media vendase.
Këndvështrimet e ndryshme të mediave për lajmet e së njëjtës agjenci
Por, kur është fjala për Zelensky, disa ditë më parë, një lajm i publikuar nga MIA, në lidhje me popullaritetin e tij, tregoi se përmes ndërhyrjeve të ndryshme editoriale, kryesisht në kryefjalë, mediat në gjuhën maqedonase duket se kanë një këndvështrim tjetër informativ kur bëhet fjalë për liderin ukrainas.
Ndërsa lajmet nga agjensia MIA u botuan me titullin: “Popullariteti i Zelensky është ulur ndjeshëm në vitin 2024, sipas hulumtimit”, dy media të tjera dalin me një titull të ngjashëm: “POPULARITETI I ZELENSKIT PO BIE, 39% e ukrainasve nuk i besojnë presidentit” ose “ANKETA: Popullariteti i Zelenskiy po bie, deri në 39% e ukrainasve nuk i besojnë presidentit”. Këto media u përpoqën të ishin më të kujdesshme në titull dhe të lokalizonin burimin e lajmit, pra sondazhi i Institutit nga Kievi.
Njëra prej mediave publikoi të njëjtin lajm me titullin: “Besimi i ukrainasve te presidenti Zelensky po zvogëlohet”, ndërsa një tjetër media theksoi qytetarët në titull duke përdorur titullin: “Ukrainasit i besojnë Zelenskit gjithnjë e më pak”.
Nëse analizohen pjesa më e madhe e lajmeve, vërehen dallime në ndërhyrjet editoriale në vetë lajmin, pasi disa media theksuan se ishte një sondazh telefonik, fakt që burimi primar i lajmit (MIA) e deklaroi qysh në fillim, ndërsa mediat e tjera e lanë atë pjesë, megjithëse kur bëhet fjalë për publikimin e lajmeve për sondazhe, çdo detaj është i rëndësishëm në aspektin e prodhimit apo raportit profesional të lajmit. Kjo është e rëndësishme duke pasur parasysh shpërndarjen e vazhdueshme të mesazheve propagandistike nga Kremlini që synojnë vazhdimisht Zelenskyn, qoftë për sa i përket legjitimitetit të tij, qoftë për sa i përket lajmeve të rreme për korrupsionin e tij.
Mesazhet e Lavrov për Ukrainën u transmetuan ndryshe në media
Nga mesi i muajit, shumë media raportuan një deklaratë të ministrit të Jashtëm rus Sergei Lavrov se Rusia ishte e gatshme të studionte iniciativat e paqes të presidentit të sapozgjedhur të SHBA-së, Donald Trump, në lidhje me luftën në Ukrainë. Lajmi është dhënë edhe në MPB dhe disa media vendase e kanë raportuar saktë:
Lavrov paralajmëroi se Trump kishte njoftuar më parë se lufta do të ndalohej brenda 24 orëve pas kthimit në Shtëpinë e Bardhë, përpara inaugurimit të tij, por shtoi se Rusia e mirëpret faktin që ekipi i Trump kishte filluar të fliste për “realitetin në terren” kur ishte fjala për Ukrainën.Ministri i Jashtëm rus tha se kjo u pasqyrua në deklaratat e Trump, si dhe në komentet e këshilltarit të tij të ardhshëm për sigurinë kombëtare, Mike Walz.
Por një tjetër media, pa cituar burimin, e ka plotësuar lajmin me fjalët e Lavrov për sovranitetin e Ukrainës, duke u fokusuar tek “ajo që tani quhet Ukrainë”.
“Ne jemi të gatshëm të diskutojmë garancitë e sigurisë për vendin që tani quhet Ukraina dhe për pjesët e atij vendi që nuk e kanë përcaktuar ende statusin e tyre, ndryshe nga Krimea, Donbass dhe Novorossia (republikat e vetëshpallura të Donetsk dhe Luhansk në Ukrainën lindore), tha Lavrov gjatë konferencës, raporton media.
Nga ana tjetër, një nga mediat theksoi fjalët e Lavrov se “Trump pranoi se NATO-ja gënjeu Rusinë në lidhje me zgjerimin”.
Sipas Lavrov, në vitin 2010 u arrit një marrëveshje për mospërhapjen midis presidentëve që asnjë vend apo organizatë nga OSBE nuk do të pretendonte dominimin dhe nuk do të forconte sigurinë e saj në kurriz të të tjerëve.
Dhe Trump tha këtë. “Për herë të parë, jo vetëm nga një lider amerikan, por nga ndonjë lider perëndimor, ka pasur pranime të sinqerta se anëtarët e NATO-s kanë gënjyer kur kanë nënshkruar dokumente të shumta”, përfundoi ministri rus, raportojnë mediat vendase.
Lavrov u raportua edhe një herë gjerësisht nga mediat vendase me vlerësimin e tij se presidentët Trump dhe Putin kanë treguar gatishmëri për kontakte dhe bashkëpunim. Por edhe me vlerësimin e tij se deklaratat e Trumpit për kërcënimet tarifore, duke përmendur këtu vendet e BRICS, treguan se:
Politika e Uashingtonit në skenën botërore nuk ndryshon në varësi të asaj se kush është në Shtëpinë e Bardhë: Demokratët apo Republikanët. Ky interes është gjithmonë të jetë më i fortë se çdo konkurrent, theksoi Lavrov,raportojnë mediat vendase.
Kërcënimet e Trump për sanksione kundër Rusisë
Një pjesë e madhe e mediave maqedonase online në fund të muajit raportuan deklaratën e Trump për mundësinë e vendosjes së sanksioneve të reja ndaj Rusisë nëse Putin refuzon të ulet në tryezën e bisedimeve. Lajmi erdhi menjëherë pas inaugurimit të Trump dhe menjëherë pas takimit të samitit midis Rusisë dhe Kinës, që tërhoqi vëmendjen në mediat në gjuhën maqedonase për takimin online midis Vladimir Putin dhe Xi Jinping.
Ky kërcënim i Trump shkaktoi një reagim të kujdesshëm nga Moska zyrtare, fillimisht përmes përfaqësuesit të saj në Kombet e Bashkuara, zëvendësambasadorit Dmitry Polyansky, i cili kërkoi sqarime nga Trump për kushtet e marrëveshjes së Ukrainës.
Së pari ne duhet të shohim se çfarë do të thotë një marrëveshje për Trump, çfarë përmban propozimi i tij dhe më pas mund të vendosim. “Nuk ka të bëjë vetëm me përfundimin e luftës, ka të bëjë gjithashtu me trajtimin e shkaqeve rrënjësore të krizës ukrainase,” tha Polyansky, sipas disa mediave.
Pas kësaj, Rusia shpejtoi të sqaronte se çdo ide për ngrirjen e konfliktit ishte e papranueshme për Moskën.
Ne mbrojmë për një zgjidhje përfundimtare, të drejtë dhe të qëndrueshme që do të adresojë shkaqet rrënjësore të krizës. “Një armëpushim i përkohshëm dhe një ngrirje e konfliktit janë të papranueshme,” thuhet në deklaratën në faqen e internetit të Ministrisë së Jashtme ruse, raportoi Izvestia3, duke cituar një nga mediat vendase.
Të njëjtin mesazh e ka përcjellë edhe shefi i inteligjencës ruse, Sergei Naryshkin, ndërsa lajmin e ka bërë të ditur edhe MIA.
Në fund të janarit, media shënoi një deklaratë të Putinit se ai donte paqe dhe negociata, por se Zelensky ishte i paligjshëm për të dhe ai gjithashtu njoftoi se lufta në Ukrainë do të përfundonte brenda një ose dy muajsh nëse Perëndimi ndalonte financimin e Kievit dhe sigurimin e tij me armë.
Ne mund të negociojmë me këdo, por Vladimir Zelensky, sepse ai është një president i paligjshëm, nuk mund të nënshkruajë asgjë, shtoi ai (Putin – red.).
Në vitin 2022, Zelensky, mandati presidencial i të cilit përfundoi zyrtarisht në maj 2024, nxori një dekret që ndalonte negociatat me Rusinë dhe konkretisht me Presidentin Vladimir Putin, një masë që mbetet në fuqi.
Javën e kaluar, Zelensky pretendoi se ndalimi zbatohej për të gjithë zyrtarët ukrainas përveç tij, megjithëse dekreti fillestar nuk specifikonte një listë të subjekteve të ndaluara nga negociatat me Rusinë, duke deklaruar vetëm se negociata të tilla ishin “të pamundura”.
Po t’i fillojmë negociatat tani, ato do të jenë të paligjshme… Sepse kur kreu aktual i regjimit… nënshkroi këtë dekret, ai ishte një president disi legjitim. Por tani nuk mund ta anulojë, sepse është e paligjshme. “Është një mashtrim, një pritë, një kurth,” shpjegoi Putin, sipas një prej mediave lokale.
Medvedev i pashmangshëm në propagandën ruse
Për të përforcuar mesazhin për Zelensky, një nga propagandistët më të mëdhenj të Moskës, Dmitry Medvedev, nënkryetar i Këshillit të Sigurimit Rus, foli pas deklaratës së Putinit dhe mediat vendase e raportuan atë në një numër të madh.
Është jashtëzakonisht e rrezikshme që kreu i regjimit ukrainas, Volodymyr Zelensky, të zgjidhet në atë post, sepse ai do të vazhdojë të gënjejë, të vonojë negociatat dhe të dërgojë 18-vjeçarë në luftë, tha nënkryetari i Këshillit të Sigurimit të Rusisë dhe ish-presidenti, Dmitry Medvedev.
Zelensky mund të përpiqet të rizgjidhet, por kjo do të ishte jashtëzakonisht e rrezikshme: ose ai do të humbiste ndaj njëfarë Valery Zaluzhny ose pjesa e tij e dobët luftarake thjesht do të hiqej nga tabela e shahut të mjeshtërve anglo-saksone, theksoi Medvedev, raportoi një nga mediat.
Disa media në fund të muajit publikuan gjithashtu një plan të pretenduar paqeje sipas të cilit Putin dhe Zelensky do t’i jepnin fund luftës deri në festën e Pashkëve, e cila këtë vit bie më 20 prill.
Në të njëjtën kohë, Ukraina duhet të tërheqë trupat e saj nga rajoni i Kurskut dhe më pas duhet të mbahet një konferencë ndërkombëtare e paqes në fund të prillit për të zyrtarizuar marrëveshjen midis Rusisë dhe Ukrainës, me ndërmjetësimin e Shteteve të Bashkuara, Kinës, vendeve evropiane dhe vendeve nga Jugu Global. Pas kësaj, Ukraina dhe Rusia do të shkëmbejnë të burgosurit mbi bazën “të gjithë për të gjithë”, raporton një tjetër media.
Siç shihet nga pasqyra dhe analiza e shkurtër e një pjese të skenës mediatike në gjuhën maqedonase, mesazhet direkte propagandistike ruse transmetohen më së shumti përmes trajtimit të ndryshëm të të njëjtit lajm, qoftë nga agjencitë vendore apo ndërkombëtare, dhe më pas përmes marrjes së lajmeve për të njëjtën ngjarje nga mediat serbe apo ruse, por pa specifikuar burimin e lajmit. Për më tepër, është gjithashtu mjaft qartë e dukshme se ndërhyrjet editoriale, veçanërisht në titujt apo titrat e lajmeve, edhe pse ndoshta të bëra nga dëshira për më shumë klikime, shpesh lënë përshtypjen e mbajtjes së anës kur raportohet për agresionin rus dhe veprimet ushtarake në Ukrainë.