Gjuha e urrejtjes në bazë gjinore: një problem që ekziston dhe që po thellohet. Dhe një problem që nuk do të zhduket vetvetiu.
Burimi: Respublica
Autor: Sead Dzigal
Vitet e fundit gjuha politike në vend po intensifikon gjithnjë e më shumë polarizimin dhe ndarjet në shoqëri. Ajo dëshmon se është një mjet i lehtë për mobilizimin dhe shfrytëzimin e grupeve të caktuara për qëllime politike, kurse partitë po e përdorin atë si një “mjet legjitim” në luftën për pushtet.
Gratë dhe pakicat gjinore janë shpesh shënjestër e gjuhës diskriminuese dhe të dhunshme që pengon dhe shtyp pjesëmarrjen e tyre në politikë.
Shumë hulumtime konfirmojnë se shoqëria maqedonase jo vetëm që nuk bën më shumë përpjekje për të motivuar dhe inkurajuar gratë që të jenë politikisht aktive, por ka një tendencë të shënjestruar gjithnjë e më shumë me propagandë politike dhe sulme personale.
“Megjithë përpjekjet dhe iniciativat e shumta për të rritur pjesëmarrjen e grave në proceset zgjedhore në vend dhe për të inkurajuar barazinë gjinore në shoqëri në tërësi, duke përfshirë edhe futjen e kuotave gjinore në vitin 2002, pjesëmarrja e ulët e vazhdueshme e grave në proceset zgjedhore dhe politike në Maqedonia e Veriut vazhdon të jetë një nga pengesat më të mëdha për arritjen e barazisë gjinore dhe demokracisë reale”.
Sipas të njëjtit hulumtim, arsyet kryesore për numrin e pamjaftueshëm të grave në politikë janë: dominimi i mashkullit në politikë, rolet tradicionale gjinore në familje, stereotipet dhe paragjykimet lidhur me gratë dhe gjuha e urrejtjes në media.
Gjuha e urrejtjes gjatë procesit zgjedhor
Gërshetimi i politikës dhe gjuhës së urrejtjes me bazë gjinore është veçanërisht e theksuar gjatë zgjedhjeve, kur grindjet ndërpartiake janë të shpeshta dhe tensionet intensifikohen. Gratë dhe pakicat gjinore që janë aktive në politikë janë shpesh “shënjestra të lehta” për sulme të llojeve të ndryshme.
Kjo lloj gjuhe jo vetëm që synon t’i poshtërojë dhe heshtë, por gjithashtu kërkon të përforcojë hierarkitë tradicionale gjinore që dekurajojnë gratë të jenë aktive në politikë. Një sjellje e tillë cenon parimin e përfaqësimit të barabartë, si një ndër themelet e çdo shoqërie demokratike.
Përveç dekurajimit të pjesëmarrjes politike, gjuha e urrejtjes me bazë gjinore përforcon stereotipet e dëmshme dhe rrënjos marrëdhëniet diskriminuese të pushtetit politik. Duke sulmuar gratë, për shembull, gjuha e urrejtjes dërgon mesazhin se ato nuk janë të “përshtatshme” për rolet drejtuese apo përgjegjësinë vendimmarrëse.
Kjo jo vetëm që ul cilësinë e qeverisjes demokratike duke përjashtuar zërat e ndryshëm, por gjithashtu kontribuon në një kulturë më të gjerë të diskriminimit gjinor dhe pabarazisë së madhe.
Ku zhvillohet gjuha politike e urrejtjes me bazë gjinore?
Një pjesë e konsiderueshme e gjuhës së urrejtjes gjinore sot ndodh në sferën online. Platformat e rrjeteve sociale si X/Twitter, Facebook dhe TikTok janë kthyer në terrenet kryesore të betejës ku subjektet politike dhe mbështetësit e tyre angazhohen në argumente, por edhe shumë shpesh në fushata urrejtjeje kundër kundërshtarëve politikë. Këto sulme shpesh manifestohen në ngacmim të koordinuar, publikim të informacionit privat (të ashtuquajturat doksing) dhe kërcënime për dhunë. Hulumtimet konfirmojnë se politikanet dhe aktivistet femra marrin deri në 27 herë më shumë komente fyese sesa homologët e tyre meshkuj.
Sfera dixhitale lejon anonimitetin dhe kontaktin e lehtë me kandidatët, ndërsa gjuha e urrejtjes krijohet lehtësisht dhe përhapet shpejt. Shpesh këto abuzime mund të jenë aq serioze sa kandidatet femra përballen me stres psikologjik dhe emocional që ndikon në aftësinë e tyre për të qenë fare pjesë e procesit zgjedhor.
Natyrisht, gjuha e urrejtjes me bazë gjinore nuk kufizohet vetëm në sferën online. Ai gjithashtu manifestohet në tubime politike, mitingje, debate dhe paraqitje mediatike që keqpërdoren si platforma për retorikë seksiste dhe mizogjene që mbështesin dhe mbajnë në jetë këtë kulturë të nënshtrimit me bazë gjinore.
Gjuha toksike në zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare
Në listat e kandidatëve për zgjedhjet parlamentare, gratë u përfaqësuan me 42,9%, gjegjësisht 753 nga gjithsej 1755 kandidatë, ndërsa në garë për presidente ishin dy kandidate femra. Megjithatë, ky përfaqësim i grave në listat e kandidatëve nuk ishte pasqyruar, veçanërisht në fushatat e partive politike dhe koalicioneve, as në raportimin mediatik të zgjedhjeve. Temat specifike gjinore dhe diskutimet e hapura rreth tyre munguan pothuajse plotësisht në fushatë, kurse projektet elektorale të propaganduara në lidhje me gratë ishin të kufizuara në stereotipet gjinore („Do të prezantojmë subvencione për çdo fëmijë të porsalindur“, „Me rritjen e nipërve, rriten edhe pensionet“).
Nga ana tjetër, zgjedhjet presidenciale panë rritje të angazhimit politik në platformat e mediave sociale, me fjalime të ndezura shpesh të drejtuara ndaj kandidateve femra.. Instituti për Studime të Komunikimit (ICS) në bashkëpunim me Textgain, kryen hulumtime që synonin të vlerësonin nivelet e gjuhës së dëmshme dhe toksike drejtuar këtyre kandidatëve në Facebook dhe X (ish-Twitter).
Duke përdorur të dhënat e platformës online të gjuhës së urrejtjes EOOH, janë analizuar gjithsej 1634 mesazhe, të mbledhura në periudhën nga 1 marsi deri më 20 qershor, të cilat mbulonin si periudhën parazgjedhore ashtu edhe atë paszgjedhore. Përafërsisht 2% e mesazheve të analizuara përmbanin dezinformata, ndërsa 1% përfshinin kërcënime. Këto mesazhe janë veçanërisht shqetësuese sepse kishin potencialin të ndikonin në perceptimin e publikut nëpërmjet gënjeshtrave dhe konstruksioneve ose të frikësonin individët e përfshirë në procesin zgjedhor. Analiza konfirmoi se mesazhet e dëmshme dhe toksike janë më të përhapura në Facebook, ku janë regjistruar 55% të mesazheve jashtëzakonisht toksike (me një rezultat 0.8 nga maksimumi 1, sipas metodologjisë së analizës).
Këto sulme gjatë fushatës më së shumti kishin për qëllim kandidaten për presidente nga radhët e opozitës, Gordana Siljanovska Davkova. Pjesa më e madhe e gjuhës së urrejtjes kundër Siljanovska Davkovës ishte e lidhur me mbështetjen e saj për koalicionin VMRO-DPMNE, duke shtuar një shtresë politike në retorikën seksiste.
Një nga ofendimet më të shpeshta ndaj Gordana Siljanovska Davkovës ishte “Gjyshe Goga”, e cila u shfaq në komente të shumta. Ky term nuk ishte vetëm një fyerje për moshën e saj, por shërbeu edhe si një mjet për ta tallur përfshirjen e saj politike, duke e krahasuar shpesh me politikanë meshkuj në një mënyrë nënçmuese, si presidenti amerikan Joe Biden. Për shembull, në mesin e shumë mesazheve të tilla, njëri prej tyre thotë:
“Gjëja më e fortë është që vmro-vistët tallen me Bidenin se është plak, kurse admirojnë gogën senile dhe krenare, të humbur në kohë dhe hapësirë. VMRO-ja është një diagnozë! Sekt!”
Dhe shumë komente të tjera ishin me të njëjtin ton dhe narrativë.
“Goga krenare është gjyshe, nuk është e përshtatshme për presidente”.
“Është gati o e mjera, pse po e mërzit, gjyshe, shko në shtëpi, jo në studio televizive…”
“Çfarë mëkati është baba goga, Zoti na ndihmoftë”.
Nuk janë kursyer as kandidatët e tjerë për presidente dhe deputete. Kandidatja Biljana Vankovska ishte sulmuar në mënyrë të drejtpërdrejtë ose indirekt si person që nuk ka kapacitet për pozitën që ajo kandidon, si dhe kandidatja nga lista fillestare e aplikantëve, Mersiha Smailoviç. Megjithatë, ata në përgjithësi nuk iu nënshtruan të njëjtës shkallë talljeje si Siljanovska Davkova. Ky dallim mund t’i atribuohet faktit se, për shembull, Vankovska nuk ishte e lidhur me asnjërën nga dy partitë kryesore politike, VMRO-DPMNE ose LSDM, dhe sepse vlerësohej se nuk do të kalonte në raundin e dytë të zgjedhjeve, kështu që kandidatura e saj nuk tërhoqi të njëjtat përmasa të gjuhës së urrejtjes politike dhe gjinore.
Gjuha e urrejtjes me bazë gjinore gjatë zgjedhjeve është një fenomen i përhapur dhe shumë i dëmshëm që kërcënon si të drejtat individuale ashtu edhe integritetin e shoqërive demokratike. Ndërsa polarizimi politik rritet dhe platformat dixhitale bëhen qendrore për proceset politike, problemi nuk ka gjasa të zhduket vetvetiu pa veprime të koordinuara shoqërore.