Prokuroria Themelore Publike në Shkup ka nisur procedurë kundër katër personave të dyshuar për përfshirje në zjarrin në Trubarevë. Të dyshuarit përfshijnë menaxherë dhe pronarë të subjekteve juridike që dyshohet se kanë hedhur ose trajtuar në mënyrë të parregullt mbeturina. Po hetohet edhe përgjegjësia e personave të tjerë. Prokurori ka kërkuar paraburgim 48-orësh për të siguruar prova, ndërsa janë në pritje rezultatet nga matjet e ndotjes, transmeton Portalb.mk.
“Për shkak të dyshimit të bazuar se përmes veprimeve të përbashkëta kanë marrë pjesë në kryerjen e një vepre penale – Rrezikimi i mjedisit jetësor dhe natyrës me mbeturina sipas nenit 230, paragrafi 2 në lidhje me paragrafin 1 të Kodit Penal, Prokuroria Themelore Publike në Shkup ka filluar procedurë kundër 4 personave për të cilët sonte do të kërkojë nga një gjyqtar i procedurës paraprake të caktojë masë paraburgimi afatshkurtër prej 48 orësh me qëllim sigurimin e provave.
Veprimet e tyre specifike po hetohen, por bëhet fjalë për një menaxher dhe pronar 56-vjeçar të 2 personave juridikë, një menaxher 22-vjeçar të një personi të tretë juridik, një 42-vjeçar në cilësinë e drejtuesit të një filiali dhe një punonjës 59-vjeçar të një personi juridik. Po hetohet edhe përgjegjësia e mundshme e personave të tjerë”, thuhet në njoftimin e Prokurorisë.
Gjatë ditës, prokurori publik lëshoi disa urdhëresa për sigurimin e provave, të cilat ende janë duke u përpunuar nga organet kompetente, dhe priten edhe rezultatet e matjeve të ndotjes të kryera nga Ministria e Mjedisit.
Paraprakisht kryeministri Hristijan Mockoski konfirmoi se katër persona janë arrestuar në lidhje me zjarrin që shpërtheu dje në Trubarevë. Duke iu referuar matjeve të fundit nga Ushtria dhe Instituti i Shëndetit Publik, Mickoski tregoi se nuk ka ndotje jashtëzakonisht të lartë. Kryeministri këtë pasdite nga Trubareva tregoi se të gjithë duhet të ndjekin rekomandimet nga institucionet dhe njoftoi se të gjithë ata që janë në perimetrin e zjarrit do të evakuohen dhe do të kujdesen për ta.
“Matjet e fundit të bëra si nga Ushtria ashtu edhe nga Instituti i Shëndetit Publik tregojnë se nuk kemi ndotje jashtëzakonisht të lartë. Nëse dje ishte në një njësi matëse midis tetë dhe nëntë, tani është midis pesë dhe gjashtë, përsëri ka, por nuk është ndotje jashtëzakonisht e lartë. Po flas për një perimetër prej 100 metrash rreth vendit ku ndodhi zjarri”, tha Mickoski.
Kur u pyet nëse do të kërkonte përgjegjësi nga ministri i Mjedisit Izet Mexhiti për njoftimet e tij në lidhje me aktivitetet e tij parazgjedhore të partisë pas shpërthimit të zjarrit, ai tha se ata kishin qenë në komunikim gjatë gjithë kohës dhe se ishin marrë të gjitha masat.
“Dje gjatë gjithë kohës isha në linjë me Mexhitin. Ai ishte në linjë me të gjithë ministrat dhe Komitetin Drejtues, kështu që dje u morën të gjitha masat. Ato do të merren sot dhe në ditët në vijim. Për të ulur tensionin, nuk ka nevojë për panik, çështja është plotësisht nën kontroll”, tha Mickoski.
Lidhur me hapat që po ndërmerr Qeveria për një sistem më të mirë të menaxhimit të mbeturinave, Kryeministri kujtoi se është shpallur thirrje për propozime për një deponi rajonale për mbeturinat në pjesën juglindore të vendit, se është iniciuar një procedurë për një deponi për mbeturinat në pjesën jugperëndimore, dhe deklaroi se procesi për një impiantin e trajtimit të ujit në Manastir, Tetovë dhe Shkup ka ecur përpara.
I pyetur nëse ndihej përgjegjës që mbërriti në vendin e incidentit pas mesnatës dhe pa praninë e mediave dhe pa regjistruar deklaratë, ministri i Mjedisit Izet Mexhiti u përgjigj sot se ishte në kontakt me Ministrin e Brendshëm gjatë gjithë kohës, megjithëse, tha ai, MMJPH nuk është pjesë e Komitetit Drejtues të Menaxhimit të Krizave.
Ministri i Mjedisit, Izet Mexhiti, informoi sot se laboratorë të akredituar janë angazhuar për të testuar mostrat e ajrit në Trubarevë, ku dje shpërtheu një zjarr katastrofik në një depo për mbeturina plastike, bateri dhe mbeturina elektronike. Mexhiti informoi se inspektorët nga Inspektorati Shtetëror i Mjedisit ishin në vendngjarje menjëherë pas fillimit të zjarrit, dhe mostrat e ajrit janë dërguar për testim në laboratorin Euromak Kontrol, i cili gjithashtu do të kryejë monitorim 24-orësh të lokacionit.
Ajri po testohet gjithashtu në Laboratorin Qendror të Ministrisë dhe në Njësinë e Mbrojtjes Atomike, Biologjike dhe Kimike të ARM-së. Ministri Mexhiti informoi se laboratori Ambicon në Universitetin Goce Dellçev ka matur cilësinë e ajrit në Trubarevë, dhe sot është instaluar një instrument stacioni për të monitoruar situatën. Mexhiti njoftoi se testet e tokës do të fillojnë gjithashtu në ditët në vijim.
“Objekti në Trubarevë posedon leje valide për menaxhimin e mbeturinave, e lëshuar nga Ministria në vitin 2021, me vlefshmëri deri në vitin 2031. Për transparencë të plotë, menjëherë u angazhuan laboratorë të akredituar për matjen e cilësisë së ajrit, si nga Inspektorati Shtetëror për Mjedis, ashtu edhe nga trupa të jashtme të specializuara. Inspektorati Shtetëror për Mjedis, sapo mori informacionin për zjarrin në orën 13:30, u drejtua në vendin e ngjarjes, ku zjarri kishte shpërthyer në objektin që përdoret nga subjekti juridik F-Group, në Trubarevë. Gjatë mbikëqyrjes janë kryer matje nga laboratori i akredituar për mjedis “Euromak Control” nga Shkupi, dhe është vendosur matës 24 orësh për cilësinë e ajrit ambienal. Pastaj u bënë matje edhe nga Laboratori për Mjedis i Ministrise se Mjedisit, ndërsa në terren ishte edhe njësia speciale e ARM-së për ndotje radiobiologjike dhe kimike, e cila gjithashtu realizoi matje.Gjatë ditës së sotme, laboratori tjetër i akredituar për mjedis “AMBIKON” pranë Universitetit në Shtip, do të kryejë matje shtesë për 5 ditët e ardhshme me vendosje të instrumentit të veçantë stacionar. Është filluar edhe kontrolli administrativ-inspektues ndaj subjektit juridik, nga i cili do të merren të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas përfundimit të procedurës inspektuese, të gjitha organet kompetente dhe opinioni do të informohen”, thotë Mexhiti.
Ministria e Mjedisit përmes një kumtese gjithashtu informoi se lidhur me zjarrin në depozitën e mbeturinave elektronike “F-grupacija” në Trubarevë, në bashkëpunim me Institutin për Shëndet Publik, Shtabin e Krizës të Qeverisë së RMV-së dhe Inspektoratin Shtetëror për Mjedis Jetësor, janë ndërmarrë masa të menjëhershme për mbrojtjen e shëndetit të qytetarëve si pasojë e zjarrit që shpërtheu në depozitën e mbeturinave elektronike në Trubarevë.
Në përputhje me rekomandimet e Inspektoratit Shtetëror për Mjedis Jetësor, janë marrë këto masa:
• Është kërkuar nga Instituti për Shëndet Publik të bëhen analiza të ujit nga puset që i përdorin amvisëritë në afërsi të lokacionit të djegur.
• Është ndaluar qasja dhe lëvizja në zonën e djegur për të parandaluar rreziqe të mëtejshme për shëndetin dhe sigurinë.
• Gjatë 7 ditëve të ardhshme, një laborator i akredituar do të kryejë monitorim të vazhdueshëm 24/7 për cilësinë e ajrit ambienal në rajon.
• Është dhënë rekomandim deri te Shkolla Fillore Komunale “Krum Toshev” në Trubarevë që të kufizojë lëvizjen e nxënësve në hapësirat e jashtme të shkollës deri në normalizimin e situatës.
“Apelojmë tek qytetarët që të ndjekin me kujdes njoftimet zyrtare dhe të respektojnë udhëzimet e autoriteteve kompetente për të mbrojtur shëndetin e tyre dhe të familjeve të tyre”, thonë nga Ministria e Mjedisit.
Zjarri në Trubarevë është shuar, nuk ka djegie aktive, por ka tym të dendur që depërton nëpër tokë dhe rërë nga zonat e mbuluara. Mbetet të mbushet një pjesë e zonës së djegur, tha këtë mëngjes drejtori i Drejtorisë për Mbrojtje dhe Shpëtim (DMSH) Stojançe Angellov.
Ai theksoi se falë ndërhyrjes së guximshme, të shpejtë dhe vetëmohuese të zjarrfikësve të Shkupit, si dhe operacionit të përgjithshëm të organizuar në mënyrë të shkëlqyer të shuarjes së zjarrit, u shpëtuan katër ndërtesa të vendosura direkt pranë ndërtesave të djegura të “Grupacionit-F”.
“Nga ajo që mund të shoh këtu, këto janë mbeturina plastike, shishe plastike dhe mbeturina të tjera, të paketuara me kujdes. Zjarri është shuar. Fatkeqësisht, ende kemi tym aktiv. Pjesa ku ndodhen bateritë e litiumit është e mbuluar me rërë, në disa vende është përdorur dheu, ku nuk ka bateri litiumi ose mbeturina elektronike. Megjithatë, ka tym përmes rërës dhe dheut të spërkatur. Fatkeqësisht, tymi është ende i fortë, zjarrfikësit po punojnë për të lagur rërën në mënyrë që të shuajnë zjarrin, sepse ky lloj mbeturinash elektronike është jashtëzakonisht i vështirë për t’u shuar. Zjarrfikësit punuan gjatë gjithë natës”, vuri në dukje Angellov.
Drejtori i DMSH-së njoftoi gjithashtu se rreth orës 2:30 të mëngjesit morën raport se kishte zjarr tjetër në deponinë e Drisllës dhe menjëherë u nisën atje.
“Mund të shihnim disa flakë, por ishte gazi që avullonte nga kjo deponi. Dërguam atje një ekip nga brigada e zjarrfikësve të Shkupit, e cila shuajti zjarrin, i cili ishte në rrezik të përhapej në pjesën kryesore të deponisë. Tani situata në ‘Drislla’ është e qëndrueshme, po vazhdojmë me mbulime agresive të pjesës së mbetur sepse të paktën gjysma e zonës që digjej në ‘Drislla’ dje është mbuluar. Megjithatë, një pjesë e mekanizimit u ridrejtua edhe këtu, në zjarrin e madh në Trubarevë”, shtoi Angellov.
Prokuroria po merr masa
Lidhur me zjarrin, një prokuror publik nga Prokuroria Themelore Publike Shkup tashmë po ndërmerr veprime për të vërtetuar fakte të rëndësishme dhe për të siguruar prova për procedura të mëtejshme.
“Dje, prokurori publik i dërgoi një kërkesë për mbështetje Shefit të Shtabit të Përgjithshëm të ARM-së për përfshirjen e Njësisë së Mbrojtjes Atomike, Biologjike dhe Kimike të Ushtrisë, e cila, duke përdorur instrumente speciale, kreu matje dhe zbuloi ndotje kimike dhe toksike të ajrit me gazra dhe grimca të lëshuara nga zjarri. Një raport me rezultatet e matjeve fillestare është dorëzuar në prokurori. Prokuroria Publike Shkup është duke pritur rezultatet e matjeve nga shërbimet kompetente të Ministrisë së Mjedisit. Prokurori publik lëshon urdhra për të siguruar të gjithë dokumentacionin mbi punën e kompanisë në depon e së cilës ndodhi zjarri. Në periudhën në vijim, pas krijimit të kushteve dhe sigurimit të të dhënave mbi llojin e objekteve të depozituara, do të urdhërohet një ekspertizë për të përcaktuar llojin e ndotjes dhe pasojat e ndotjes. Deri në këtë moment, në objektin e djegur nuk ka kushte për të kryer inspektim në vend, ndërsa pjesëtarët e Ministrisë së Brendshme janë ende të detyruar të kufizojnë aksesin për të gjithë personat e paautorizuar dhe personat që nuk kanë mbrojtje të mjaftueshme”, thonë nga Prokuroria.
Filipçe me rekomandime: Kontroll mjekësor për të gjithë banorët në Trubarevë
Ndërkohë lideri i LSDM-së, Venko Filipçe tha se situata pas zjarrit të djeshëm në Trubarevë është serioze dhe kërkon reagim urgjent dhe të koordinuar nga institucionet. Qytetarët kanë të drejtë të dinë se çfarë thithin dhe çfarë fusin në trupin e tyre, por edhe të mbrohen nga shteti. Kjo është e drejta e tyre themelore njerëzore dhe është detyrë e institucioneve t’ua ofrojnë atë,.
Sipas tij, përgjegjësia nuk është vetëm në shuarjen e zjarrit, por edhe në përballimin e pasojave, të cilat mund të jenë afatgjata.
Ai përmes profilit të tij në Facebook u kërkoi institucioneve të ndërmarrin disa hapa.
“Së pari, të sigurohen kontroll mjekësore për të gjithë banorët në dhe përreth Trubarevës, veçanërisht ata që ishin të ekspozuar drejtpërdrejt ndaj tymit dhe gazrave toksikë. Së dyti, të kryhen analiza laboratorike të ajrit, tokës dhe ujit – me një fokus të qartë në dioksinat, metalet e rënda dhe mbetjet HF. Dhe jo vetëm kaq – por këto rezultate duhet të publikohen në mënyrë transparente. Së treti, duhet të ofrohet edhe mbështetje psikologjike – për banorët, për zjarrfikësit, për të gjithë ata që ishin në vendngjarje. Ne nuk mundemi, si shtet, t’i lëmë vetëm me traumën”, theksoi Filipçe.
Përveç kësaj, Filipçe beson se zona prej 400 metrash është e pamjaftueshme dhe bëri thirrje për krijimin e një zone prej 500 deri në 2,000 metrash në të cilën do të kishte një protokoll të qartë: mbyllja e shkollave nëse është e nevojshme, shpërndarja e maskave, kufizimi i lëvizjes dhe aktivizimi i një sistemi paralajmërimi publik me mesazhe SMS dhe media lokale.
“Pres edhe stacione matëse mobile që do të matin ndotjen në kohë reale, veçanërisht përgjatë drejtimeve të erës. Është gjithashtu e nevojshme të monitorohet cilësia e tokës dhe ujit në planin afatgjatë, t’u ofrohen rekomandime popullsisë, nëse atyre u lejohet të përdorin produkte bujqësore, nëse është i nevojshëm dezinfektimi i zonave publike, të cilin ata mund ta ndërmarrin vetë. Së fundmi, nevojitet një hetim i plotë për atë që ndodhi, pse nuk pati kontroll, ku dështuan protokollet dhe kush do të mbajë përgjegjësinë. Në vend të deklaratave konfuze dhe pështjellimeve politike, njerëzit presin përgjigje dhe zgjidhje”, shkroi Filipçe në Facebook.
Zjarri në Trubarevë shpërtheu dje në objektin e firmës “F-Grupacioni” e cila merret me mbeturina elektronike, janë përfshirë edhe dy objekte në të cilët ka pasur sasi e madhe e mbeturinave plastike. Nuk ka të lënduar në zjarr, deklaroi drejtori i Drejtorisë për Mbrojtje dhe Shpëtim (DMSH) Stojançe Angellov. Ai shtoi se nga perceptimi në terren, bëhet fjalë për vënie të qëllimshme të zjarrit.