Kundërspin: Problemi i mjekëve amë nuk do të zgjidhet me spine

Numri i ordinancave të mjekësisë së përgjithshme në vend po zvogëlohet nga viti në vit, ndërsa nga më pak se një mijë ordinanca, 500 ishin në kërkim të zgjidhjeve financiare që në muajin shkurt. Prandaj, protesta e tretë aktuale e mjekëve të familjes në një vit jo vetëm është e justifikuar, por duhet urgjentisht të zgjidhet dhe ministri dhe organet e tjera shëndetësore nuk do ta zgjidhin duke numëruar se kush protestoi dhe kush jo, ose me spina të tjera, por me vendosmëri për rritjen e buxhetit për mjekët e familjes nga buxheti total i shëndetësisë prej mbi 630 milionë euro për vitin 2022, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruan: Теоfill Bllazhevski

Ministri i Shëndetësisë, Bekim Sali, në lidhje me protestën treditore të mjekëve të familjes, ka dhënë dy herë një deklaratë (më 31.08.06 dhe 09.06), gjatë së cilës vërehen spine:

“Jo të gjithë mjekët e familjes janë në grevë. Kjo nuk është protestë, kjo është grevë treditore që shpreh revoltë ndaj politikave të Ministrisë së Shëndetësisë. Dhe në të kaluarën kam bërë thirrje për mirëkuptim dhe bashkëpunim të përbashkët sepse pacientët nuk duhet të jenë viktima të politikave të caktuara që vonohen. Natyrisht ne si ministri nuk arritëm të bindim vetëm një pjesë të vogël, pra 25 për qind të mjekëve të familjes, dy shoqata nga tri shoqatat më të mëdha të mjekëve të familjes nuk janë pjesë e grevës dhe nuk i janë bashkuar bojkotit të punës, nga e cila dëmin më të madh e marrin pacientët, e jo sistemi. Ndryshimet në sistem bëhen me biseda, jo me grevë ku vuajnë pacientët”.

Kundërspin: Deklarata e ministrit të Shëndetësisë, Bekim Sali, është spin, pra shtrembërim i së vërtetës, sepse pacientët nuk po e vuajnë protestën e mjekëve të familjes, e cila zgjat tre ditë dhe që Sali në mënyrë të pajustifikueshme dhe po ashtu duke shtrembëruar, e quan grevë.

Në protestë kanë qenë me dhjetëra deklarata nga mjekë të ndryshëm të familjes, por edhe nga pacientë, se asnjë pacient që ka nevojë urgjente nga mjeku i familjes nuk refuzohet dhe ata pranohen për kontroll. Në të njëjtën kohë, për pacientët që kanë sëmundje kronike ose kanë nevojë për referim te mjeku specialist ose për të përshkruar terapi të rregullt, mjekët e familjes i kanë informuar përmes mediave një javë të tërë më parë dhe në atë kohë ose kanë krijuar referime nëpërmjet sistemit “Termini im”, ose tashmë ata kanë rishkruar recetat për të mos krijuar “vrimë të madhe” prej tre ditësh siç pëlqen të portretizojë Sali. Në fakt, gjatë protestës nuk pati asnjë deklaratë të një pacienti të refuzuar, i cili ka pasur rast urgjent për te mjeku i familjes.

Shtrembërim ka edhe në pjesën e deklaratës “ndryshimet në sistem bëhen me bisedime, jo me grevë”, sepse protesta që po mbahet është pikërisht për shkak të mungesës së bisedimeve për çështjet e shumta me të cilat mjekët e familjes dhe institucionet private shëndetësore po përballen me vështirësi dhe në të cilat ka mjekë dhe infermierë të punësuar dhe të pakënaqur, por edhe pacientë. Ja çfarë thonë për dialogun nga Oda e Shëndetësisë Private pranë Lidhjes së Odave Ekonomike:

“Ne si Oda e Shëndetësisë Private pranë LOE, qysh në muajin shkurt, në protestën e parë të mjekëve të familjes, apeluam dhe kërkuam takim me ministrin për zgjidhjen e problemeve me dialog. Dhe pastaj kërkuam takim edhe disa herë, por nuk morëm asnjë përgjigje nga ai. As na priti e as nuk na dëgjoi dhe ne vazhdimisht insistojmë që problemet t’i zgjidhim me dialog. Së bashku me dr. Lilia Çolakova Dervishova, e cila është kryetare e Shoqatës së Mjekëve të Familjes dhe nënkryetarja jonë, tashmë kemi kërkuar, siç thashë, disa herë takim me ministrin Sali. Gjatë gjithë muajve të fundit takimi nuk u zhvillua”.

Një nga kërkesat kryesore të Shoqatës së Mjekëve Privatë të Republikës së Maqedonisë (SHMPRM) është rritja e kapitacionit prej 63 denarë, i cili funksionon nga viti 2018. Dhe kjo kërkesë nuk është e re. Ajo u ngrit edhe vitin e kaluar dhe në fillim të këtij viti në shkurt, kur mjekët e familjes patën një protestë njëditore, e cila u ndërpre pasi Sali premtoi se problemi do të zgjidhej me komunikim të drejtpërdrejtë. Pasi ajo nuk dha rezultate, gjegjësisht nuk pati pothuajse asnjë komunikim, mjekët e familjes protestuan sërish në muajin prill dhe sërish protesta u ndërpre me premtimin se Ministria dhe Qeveria do ta gjejnë zgjidhjen e problemit me dialog. Por, zgjidhje nuk ka. Edhe në Ribalancin e Buxhetit të RMV-së, në pjesën e parave për FSSH-në, nuk shihet se janë parashikuar mjete për mjekët e familjes, ndonëse me ribalancimin në FSSH ka rritje mbi 2 miliardë denarë ose për rreth 35 milionë euro dhe tani pozicionohet në mbi 630 milionë euro (shih f. 468 të Ribalancit).

Kjo nuk është hera e parë që Sali spinon rreth protestës aktuale. Këtë e bëri edhe një ditë më parë (më 31.08.2022), ende pa nisur protesta, kur në një deklaratë përsëriti fjalinë për zgjidhjen e problemeve në tavolinë dhe se shumë gjëra kërkonin kohë, por nuk përmendi as pikën e kapitacionit, as që kontratat të jenë ndërmjet Fondit dhe PZU-së, dhe jo me mjekët e familjes. Sa i përket njërës prej kërkesave të tjera, e cila është gjithashtu primare në listë, për krijimin e udhëzimeve elektronike të pacientëve, Sali gjithashtu në një pjesë të deklaratës së tij shtrembëroi:

“Jemi dakorduar, por nga fjala në realizim do të thotë që ne si sistem duhet të ofrojmë harduer dhe softuer që kërkon prokurim publik, i cili kërkon kohë për të blerë pajisje të tilla. Është e lehtë të thuhet, nga letra në e-formë, por realizimi gjashtë mujor në procedura nuk është asgjë”, tha Sali.

Sali, megjithatë, harron të thotë se problemi nuk merr aq shumë kohë, sepse jo vetëm ISHP-të ekzistuese kanë zhvilluar softuer për të komunikuar me Ministrinë, Fondin dhe sistemin e spitaleve shëndetësore publike dhe objekteve klinike, por edhe se sistemi aktual, nëpërmjet të cilit është i lidhur kombëtarisht edhe “Termini im”, tashmë e ka atë funksion. Siç sqarojnë mjekët e familjes nëpërmjet mediave (dr. Ankica Stanoevska, specialiste e mjekësisë familjare në emisionin e mëngjesit në Kanalin 5 më 06.09.2022), sistemi ekzistues nga “Termini im” tashmë krijon udhëzime dhe kur këtë e bën mjeku i familjes, referimi shfaqet në kujdesin dytësor ose terciar te specialistët, saktësisht njësoj si referimi në letër që tani duhet të merret fizikisht nga pacienti dhe ta ketë me vete kur shkon te specialisti.

Prandaj, me të vërtetë nuk është e qartë pse ministria po e pret kaq gjatë për këtë amendament. Në fund të fundit, kur filloi pandemia, papritmas, brenda natës, pacientët nuk duhej të merrnin receta për barna, por ato ishin menjëherë të disponueshme përmes të njëjtit sistem në të gjitha farmacitë e vendit, pra çdo farmaci me akses te “Termini im” mund të shihte se cilat barna për cilën periudhë i përshkruajnë mjekët e familjes, ashtu si me udhëzimet.

 “Vërtetmatësi” ka konstatuar spin edhe gjatë protestës në prill

Ja çfarë ka shkruar “Vërtetmatësi” pak muaj më parë për pikët e kapitacionit, gjegjësisht paratë që janë siguruar nga Buxheti për funksionimin e mjekëve të familjes dhe ordinancës së tyre, kur, gjithashtu u regjistrua spin nga Sali:

“Kërkesa e parë është rritja e pikëve të kapitacionit për pacient nga 63 në 90 denarë, sepse nga viti 2006/07, kur ka filluar me kapitacion prej 45 denarë, është rritur në 50, ndërsa rritja e dytë ka qenë në vitin 2018. …

Një nga kërkesat më të rëndësishme të mjekëve privatë është ndryshimi i mënyrës së pagesave nga Fondi i Shëndetësisë, i cili i paguan listat e kapitacionit me dy, tre dhe katër muaj vonesë. Sipas përfaqësuesve të ISHP-ve, kjo vonesë është në kontratat që ISHP-ja nënshkruan me Fondin, por nëse ata refuzojnë t’i nënshkruajnë ose kërkojnë ndryshimin e këtij neni të kontratave, FSSH nuk do të punojë fare me ISHP të tilla, të cilat praktikisht i lë në mëshirë të tregut. Dhe vërtet, nëse shikoni njoftimet e mjekëve privat për anëtarët e saj, shihet se në shkurt e kanë marrë kapitacionin për nëntorin, kurse në fillim të marsit kapitacionin për dhjetorin”.

Tani problemi është acaruar, ndërsa mjekët familjarë kanë edhe mbështetjen e Odës së Shëndetësisë Private pranë LS-së, të cilët pohojnë se në muajin shkurt, si pikë e rendit të ditës së Fondit të Shëndetësisë, kanë kërkuar që të diskutohet për këtë çështje, por që atëherë nuk ka pasur asgjë:

“Pika për poenat e kapitacionit për mjekët e familjes dhe stomatologët e familjes është vendosur nga ana jonë në rendin e ditës të Bordit Drejtues në FSSH që më 27 janar. Që atëherë deri sot nuk ka pasur ndryshime”.

Gjysma e kujdesit shëndetësisë primare është në rrezik

Në fund të fundit, kërkesa të tilla janë të justifikuara duke pasur parasysh situatën e përgjithshme, duke pasur parasysh inflacionin, i cili është një faktor i ri që krijon probleme këtë vit. Domethënë, që nga shkurti i këtij viti në protestën e parë, autoritetet shëndetësore pranuan se rreth 500 ordinanca të mjekëve familjar në vend, kryesisht në rajone të pakta të banuara ose në zonat rurale, janë në prag të mbijetesës. Përveç kësaj, dr. Lidija Çolakova Dervishova tani ka paraqitur të dhëna se në dy vjet duhet të dalin në pension rreth 220 mjekë të familjes dhe me sistemin aktual, me të cilin pikët e kapitacionit janë të lidhura me mjekun e familjes dhe jo me ISHP-në, automatikisht do të thotë se 220 ordinanca me të gjithë punonjësit do të mbeten pa kontratë me Fondin. Kjo nuk është realisht e qartë pse nuk po ndryshon, edhe pse prej vitesh është kërkesë e mjekëve të familjes. Pasi së bashku me rritjen e rezultatit përmes një metodologjie të re, që do të ndjekë inflacionin dhe duke ndryshuar modelin që paratë të shkojnë në ISHP, e jo te mjekët amë, situata mund të përmirësohet.

Nëse është kërkuar shpëtim financiar për 500 ordinanca dhe nuk është gjetur ende, dhe në vend ka pak më pak se 1000 ordinanca të kujdesit shëndetësor parësor me mjekë privatë të familjes (të dhëna nga FSHS për vitin 2020, f.5), atëherë është e qartë se në fillim të vitit 2022 kërcënoheshin gjysma e ordinancave të mjekësisë së përgjithshme në shëndetësinë parësore, pa marrë parasysh efektet negative të inflacionit.

Probleme të tilla nuk zgjidhen me spine dhe me numërim se kush protestoi, siç bën Sali, por duke i zgjidhur urgjentisht gjërat, para së gjithash përmes një rishpërndarjeje tjetër të kulaçit për kujdesin parësor shëndetësor nga buxheti total i shëndetësisë, i cili, të përsërisin, arrin shumën e mbi 630 milionë eurove.