Mbyllur në dhomën e pritjes së BE-së

Maqedonia e Veriut ka investuar shumë për të fituar perspektivë evropiane, por procesi i integrimit nuk po përparon, shkruan sot “Noje Cirher Cajtung”, shkruan Dojce Vele, njofton Portalb.mk.

Teksti i madh kushtuar integrimit evropian të vendit fillon me projektin “Shkupi 2014” dhe mosmarrëveshjen me Greqinë:

“Aleksandri prej bronzi me një shpatë të nxjerrë jashtë do të qëndrojë ulur mbi kalë për një kohë të gjatë. Sidoqoftë, shumë gjëra kanë ndodhur që kur monumenti u zbulua në Shkup. Autokratit Gruevski iu desh të tërhiqet nga pushteti dhe në nëntor 2018 u arratis në mërgim në Hungari për të ikur nga dënimi me burg për korrupsion. ‘Shkupi 2014’ u ndal. Mbi të gjitha, në verën e vitit 2018, u tejkalua mosmarrëveshja me Greqinë.”

Gazeta përkujton se Maqedonia e Veriut u bë anëtare e 30-të e NATO-s një vit më parë, por shton se aderimi në BE nuk po përparon pavarësisht ndryshimit të emrit, sepse së pari kishte një bllokadë nga Presidenti francez Makron për shkak të kërkesave për ristrukturimin e procesit të zgjerimit të BE, dhe tani për shkak të vetos së Bullgarisë:

“Maqedonia është një term i pastër gjeografik për Bullgarinë. Nuk pranohet ekzistenca e gjuhës së pavarur maqedonase, por konsiderohet si një dialekt bullgar. Në fund të fundit, Bullgaria e vë në dyshim identitetin kombëtar të Maqedonisë së Veriut. Në Shkup ekziston zemërim i madh për shkak të kërkesave bullgare. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ka frustrim me BE-në dhe procesin e fjetur për aderim. Kush mund të thotë me siguri nëse pas tejkalimit të kontestit me Sofjen nuk do të paraqitet pengesë e re? Në sondazhet e opinionit të kryera pak para vetos bullgare, mbështetja për pranimin në BE ra nga 90% disa vjet më parë ra në 70%. Tani kjo vlerë është mbase edhe më e ulët. “E gjithë kjo zgjat shumë kohë”, tha Zoran Neçev, hulumtues në Institutin për Demokraci në Shkup që merret me zgjerimin e BE-së. Mali i Zi ende nuk i ka përmbushur qëllimet e ndërmjetme në nëntë vjet negociata dhe Maqedonia Veriore ende nuk i ka filluar bisedimet. ‘Asnjë martesë nuk do të duronte një gjë të tillë. Ndonjëherë duhet të pranosh që nuk funksionon.’ Zëvendës kryeministri Nikolla Dimitrov shprehet në mënyrë diplomatike “Ne jemi një shembull drastik i një vendi të mbyllur në dhomën e pritjes së BE”.

NCC shton fjalët e Dimitrovit se përkundër vështirësive, vendi duhet të “vazhdojë në rrugën e nisur”, megjithëse “për momentin në horizont nuk ka aderim”. ” Për reformat muk ka alternativë”, ka thënë Dimitrov për NCC.

Gazeta përkujton problemet e vendit si emigracioni, i shkaktuara nga papunësia në vend, por edhe problemin e ndotjes dhe korrupsionit. Përveç kësaj, sukseset e fundit në Serbinë fqinjë kanë forcuar perceptimin e vendit se “nuk shpaguhet të orientohesh vetëm drejt Perëndimit”: “Presidenti serb Aleksandar Vuçiç ka ndjekur prej kohësh një politikë lëkundjeje midis Brukselit, Moskës dhe Pekinit dhe për këtë arsye mund të jetë” le të mbetet pa kompromis për çështjen e Kosovës”, thuhet në tekst, duke përmendur suksesin e Serbisë me vaksinat.

“Noje Cirher caitung” më tej shkruan:

“Shumica e vëzhguesve, megjithatë, janë të bindur se ylli serb do të zbehet përsëri pas pandemisë. Një vend autokratik dhe ekonomikisht i pasuksesshëm nuk është i përshtatshëm për një model. Por, nëse BE mbetet e paarritshme, do të dobësohet edhe forca tërheqëse e Evropës. “Qeveria duhet të ndryshojë rrëfimin e saj,” tha Vlora Recica, hulumtuese në Institutin për Demokraci në Shkup. Deri tani, thotë ajo, sa herë që është dashur të ndërmerren masa jopopullore, është argumentohej me Brukselin. Në vend të kësaj, në plan të parë duhet të dalë mirëqenia e vendit. “Reformat janë të nevojshme që ne të na shkojë më mirë, jo të kënaqim Brukselin.” Recica i përket pakicës së madhe shqiptare në vend, e cila kushton rreth një e katërta e popullsisë. Në mosmarrëveshjen me Bullgarinë, shqiptarët janë solidarë me shumicën sllave. “Ne e dimë se si është të vihet në dyshim shtetësia e dikujt”, tha Recica, duke aluduar në përpjekjet e mëparshme të shqiptarëve për bashkë-vendosje”.

Gazeta e kujton konfliktin e vitit 2001 dhe Marrëveshjen Kornizë të Ohrit dhe merret me pyetjen – është e mundur një rilindje e ideve të Shqipërisë së Madhe sepse BE duket shumë larg:

“Mendoj se nuk do të hyjmë kurrë në BE”, thotë Besimi, një student 21-vjeçar i arkitekturës në Tetovë, qendra e jetës shqiptare në vend. Megjithëse qyteti ndodhet vetëm 40 km në perëndim të Shkupit, këtu ndihet një atmosferë tjetër. Në rrugë dëgjohet vetëm shqip, shumë gra mbajnë shami. Besim ndihmon babanë e tij, i cili ka një tezgë rruge jo shumë larg sheshit kryesor. Ata shesin duhan të Maqedonisë, si dhe flamuj, bluza dhe suvenire të tjera me shqiponjën dy krenare shqiptare. Shumica e klientëve janë shqiptarë nga diaspora që vijnë në shtëpi për të vizituar Tetovën. Biznesi në kohë pandemie shkon keq, sepse rrallë kush udhëton. Sigurisht, ideja e një shteti ka një forcë tërheqëse për të gjithë shqiptarët”, tha Besim. Por jo me çdo kusht. Unë nuk dua të jetoj në Shqipërinë e Edi Ramës. ‘ Kryeministri në Tiranë qeveris vendin e tij në mënyrë autoritare. “Kosova nën Albin Kurtin do të ishte më tërheqëse …” Gjithmonë do të ketë ëndrra për një Shqipëri të madhe”, thotë hulumtuesja Reçica. “Megjithatë, nuk është projekt politik serioz, të paktën jo në vendin tonë, në Maqedoninë e Veriut.”

Pjesa e fundit e tekstit analizon shanset e suksesit të iniciativave rajonale siç është Mini Shengeni: “Duke pasur parasysh numrin e madh të marrëveshjeve të bashkëpunimit rajonal, por edhe mosbesimin e vendeve si Bosnja ose Kosova në lidhje me dominimin e pashmangshëm serb, ky plan është përmbushur me skepticizëm i madh. Për më tepër, termi ‘Mini Schengen’, i cili u shfaq për herë të parë pas shtyrjes së fillimit të bisedimeve të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë Veriore, gjithmonë do të vihet në dyshim si një zëvendësim për perspektivën e pranimit. Dimitrov thotë: ‘Tregu i përbashkët na bën më tërheqës për investitorët. Ne jemi për këtë, për sa kohë që nuk trajtohet si një alternativë për t’u bashkuar me BE. ‘ Dimitrov nuk është i prerë për integrimin gradual, siç propozohet nga Iniciativa evropiane e stabilitetit. Think-tanku Gerald Knaus, e cila ishte një shtysë e rëndësishme për marrëveshjen e refugjatëve BE-Turqi, ka prezantuar një plan që si qëllim të ndërmjetëm e ka qasjen në tregun e brendshëm evropian. Dimitrov thotë se ekzistojnë dyshime se mund të bëhet përparim në bashkëpunimin ekonomik, ndërsa kriteret politike dhe sundimi i ligjit luajnë një rol vartës dhe të mungojë stimulim që lind nga anëtarësimi i plotë. Nga ana tjetër, integrimi i suksesshëm ekonomik do ta bënte rajonin më tërheqës për ata në BE që janë skeptikë për zgjerimin. “Mendoj se as në BE dhe as në Ballkan, nuk ka një përgjigje përfundimtare në pyetjen se çfarë të bëhet nëse politika e zgjerimit me të vërtetë merr fund”, thuhet në tekstin e Noje Cirher Cajtung.