RMV, investimet në energji ngecën gjatë krizës së koronavirusit, a do të lëvizin në vitin 2021?

Në vitin 2020, investimet në objektet e reja të energjisë nga burimet ripërtëritëse të energjisë (BRE) ishin më shumë se modeste. Për vitin 2021, Qeveria paralajmëroi projekte shumë ambicioze dhe domethënëse që do të fillojnë të shpallin thirrjet publike në gjysmën e parë të vitit. Pastaj, varësisht nga sa do të zgjasin dhe çfarë interesi do të zgjojnë te investitorët, do të varet edhe fillimi i kapaciteteve të reja të BRE-së për të fituar sasi më të mëdha të energjisë së gjelbër, shkruan Meta.mk, transmeton Portalb.mk.

Në vitin që kaloi, projektet e energjetikës mbetën nën hijen e masave me prioritet shëndetësor dhe ekonomik për përballje me pasojat e pandemisë me koronën. Kurse, baza nga e cila duhet të fillojnë përpjekjet për investime në BRE ishte Strategjia e zhvillimit të energjetikës deri në vitin 2040, e cila u miratua në shkurt të vitit 2020 dhe nga e cila duhej të zgjidhej një nga tre skenarët e ofruar në korrik, i gjelbër, referues dhe tranzicion të moderuar. Por aktivitetet u bllokuan.

Duke gjykuar nga të gjitha deklaratat e autoriteteve deri më tani, zgjedhja ka të ngjarë se do të bjerë në skenarin e gjelbër, kryesisht sepse RMV-ja është zotuar para BE-së dhe institucioneve ndërkombëtare për të investuar në projekte të BRE-ve për të zvogëluar emetimet e dëmshme dhe ndotjen, natyrisht, me përdorim të reduktuar të qymyrit, i cili ende përdoret kryesisht si burim energjie për prodhimin e energjisë elektrike në vend, deri në braktisjen e plotë të tij. Sipas Strategjisë, investimet në BRE në 20 vitet e ardhshme janë planifikuar të arrijnë nga 8 deri në 17 miliardë euro. Ndërsa, zvogëlimi i ndotjes së ajrit, si një nga përparësitë në Strategjinë e dhënë në skenarin e gjelbër, deri në vitin 2040 duhet të ulet për 61.5 përqind, krahasuar me vitin 2005. Energjia e prodhuar nga BRE duhet të arrijë pjesëmarrje prej 45% në bruto energjinë përfundimtare.

“Padyshim, kovid-19 i ka shtyrë projektet e planifikuara të investimeve. Për shembull, tenderi për TC “Osllomej” u shty disa herë sepse investitorët nuk mund të informoheshin për lokacionin. Më në fund, ajo punë u bë onlajn në mënyrë që procesi të vazhdonte. Për shkak të pandemisë po bëhet edhe rishikim i Strategjisë për energjetikë që aty të përfshihen kushtet e reja që u shfaqën, veçanërisht në pjesën e rritjes ekonomike, prodhimit industrial dhe ndryshimeve të caktuara në sektorin e transportit, të cilat do të ndikojnë ndjeshëm në vitet e ardhshme të konsumit të energjisë”, thotë për Meta.mk Aleksandar Dedinec, bashkëpunëtor shkencor në ASHAM për energjetikë dhe mjedis jetësor.

Ai shton se për shkak të punës aktuale në azhurnimin e Strategjisë, ndërsa në periudhën janar – mars do të hartohet programi për të filluar realizimin saj, sipas skenarit të zgjedhur.

“Sinqerisht shpresoj se ne tashmë jemi përshtatur me situatën e re dhe se do të jetë një motiv plus për të vazhduar me investimet”, tha Dedinec.

Ajo që më së shpejti mund të pritet nga investimet e reja nga BRE është ndërtimi i dy termocentraleve fotovoltaike, në vendin e minierës së vjetër në TC “Oslomej”, për të cilën përgatitja e terrenit është në proces. Tashmë ka interes të madh nga ndërmarrjet vendase dhe të huaja për këtë investim, zgjedhja përfundimtare e investitorit duhet të bëhet në gjysmën e parë të vitit 2021. Të dy termocentralet që do të përdorin energjinë diellore për prodhimin e energjisë elektrike duhet të ndërtohen mbi parimin e partneritetit publik-privat dhe ato do të kenë një kapacitet të instaluar prej 80 deri në 100 megavat. Partneri privat do të duhet të marrë mbi 100 punonjës nga termocentrali aktual Osllomej. Investimi i vlerësuar është rreth 60 milionë euro.

Për vitin 2021 është paralajmëruar edhe zgjidhja e statusit të TEC-it shtetëror “Negotinë” që nuk funksionon prej vitesh dhe për të cilin kohët e fundit është bërë një thirrje për përgatitjen e një studimi të fizibilitetit që duhet të tregojë nëse termocentrali i gazit do të rindërtohet dhe rindërtohet në të njëjtin vend , sipas modelit PPP, ose objekti do t’i shitet plotësisht ndonjë investitori privat. Investimi vlerësohet nga 200 deri në 500 milion euro dhe është njoftuar se impianti i ardhshëm do të ketë kapacitet prej rreth 200 megavat, i cili do të kontribuojë ndjeshëm në prodhimin e energjisë së gjelbër në sistemin energjetik.

Duke e paralajmëruar “të ardhmen e re energjetike” për 2021, kryeministri Zoran Zaev para pak kohësh theksoi se RMV ka mbështetje nga partnerë në BE, NATO dhe Shtetet e Bashkuara, përmes fondeve dhe agjencive për zhvillim, kurse nga investimet e planifikuara në BRE ai, ndër tjerash, tha se në vitin 2021 do të shpallet një thirrje për studim të fizibilitetit për tre termocentrale të reja fotovoltaike me një kapacitet total prej 160 megavat në vendin e REK “Manastir” për të cilat investimi do të jetë mbi 35 milionë euro.

Gjatë vitit 2021, Qeveria e paralajmëroi fillimin e ndërtimit të fazës së dytë të parkut me erë – “Bogdanci 2”, me të cilin do të rritet kapaciteti i instaluar i parkut ekzistues të erës për 13.8 megavat. Investimi i vlerësuar është 21 milionë euro. Vitin tjetër, duhet të planifikohet ndërtimi i parqeve të reja të erës në Bogdanci, Sveti Nikollë, Demir Kapi dhe Debërcë.

Hidrocentrali “Çebren” në Lumin e Zi (Crna Reka) është përsëri në lojë në vitin 2021. Në dhjetor 2020, përfundoi faza e para-kualifikimit të thirrjes publike për koncesionin e ujit për këtë projekt të madh energjetik, për të cilën oferta kanë ardhur nga 10 kompani të njohura nga Evropa dhe Kina. Vlera e këtij projekti vlerësohet të paktën 500 euro, dhe do të ndërtohet mbi parimin e PPP, në të cilën EEM (ESM) do të jetë partneri në emër të shtetit. Hidrocentrali do të ketë një kapacitet të instaluar prej 333-458 megavat, për prodhim vjetor prej 1,000-1,200 gigavat-orë energji elektrike nga uji. Për krahasim, ESM tani gjeneron një total prej rreth 4,000 gigavat-orë energji elektrike në vit.