MOTRA IME XHIJA

S’kam asgjë, i them Xhijes. Pse po më pyet? Xhija e kafshon një mollë Tetove dhe më shikon me habi. Mua, thotë ajo, më dhemb qafa. Me vështirësi e kthej majtas ose djathtas, por edhe ti, nuk më dukesh mirë, shton. Xhija është motra ime. Kurrgjë s’kam, moj motër…  E dëgjoj zhurmën e përtypjes së mollës në gojën e Xhijes. Unë mundohem të eci në kopshtin tonë që sot është ndryshuar tërërsisht, ka mbetur djerrë. Vështirë e ke të gjesh një trëndafil nga ato të moçmet aty, jo më të ketë ndonjë lule. Vetëm barishte dhe do kaçuba shelgjesh. Nuk është aty as vija që dikur gjatë gjithë pranverës e ndante kopshtin përgjysmë e harabelat shpesh renditeshin për të pirë ujë, pasi e mbushnin barkun me miza, të cilat ishin me bollëk e s’na lenin as bukë të hamë në qetësi.

I them, Xhije mirë jam. I them… Sikur të erdhi pak çehreja, ma pret fjalën ajo. Pastaj ajo e drejton gishtin kah çardaku i vjetër ku kemi fjetur para dyzet vjetësh… A të kujtohet si na linin të flemë në çardak edhe kur binte borë, kurse të ftohtit futej nëpër plasat e dërrasave të çardakut e thjesht na priste në shpinat e njoma fëmijërore si me thikë, kurse gjyshi me të shoqen, njerkë e babait, flinte në dhomën e ngrohtë.

Dhomën ku flinin nëna e babai e shndërruan në qilar. Ne të tre fëmijët mbetëm në çardak. A të kujtohet?

Xhije, lermë të kënaqem me blerimin, i them. Ndërkaq në kokë më sillen imazhet e pemëve me gjithe të zverdhura ose të degëve të rënduara me borë. Dhe lulet që i mbillte nëna. Ah, mor vëlla, më thotë Xhija, kur vij këtu shtëpia, mani i madh, qershia, më kthejnë te bora, ma kujtojnë dimrin kur ne të tre fëmijët pesë, shtatë e nëntë vjeç flenim në atë çaradak derisa fërfllaza e borës së parë nuk na e mbulonte jorganin natën, siç i rëndonte edhe degët e këtyre pemëve. Ti pesë vjeç e gjysmë, unë shtatë, kurse Tifja nëntë vjeçe, Tifja, motra jonë që kujdesej për ne, por që nuk e përballoi dot dimrin tjetër në çardak… U largua përgjithmonë…  Na e mori acari. A të kujtohet? A të kujtohet pastaj babai? Ai çasti i llahtarshëm kur vdiq nëna? Atëherë babai në vend se të na mblidhte rreth vetes,  ia mbathi dikah duke na lënë me njerkën dhe me të jatin, gjyshin tonë. Gjyshi atëherë i binte me shkop gurit që gjendej pranë qershisë nga nervoza e bërtiste për babain që na braktisi: i pahair, thoshte, langosh! Ndërkaq  njerka e babait shtonte: lehtë është të bëhen fëmijët, por vështirë është t’i rrisësh! Çfarë njeriu! I pafytyrë! Dhe, kur i thoshte këto fjalë kthehej kah me shikim vëngër për të na e bërë me dije se s’na do. Thuajse ne kishim ndonjë faj që po i bëheshim barrë asaj dhe gjyshit në planet e një jete pa brenga. Tifja na mori për dore mua dhe ty, vëlla, dhe desha t’i afrohem gjyshit. Ai u largua, thuajse t’u jepte udhëzime grave që kishin ardhur në këtë ditë të përmortshme. Gratë, asokohe  kur e përgadisnin nënën për botën tjetër thoshin: E lumja ajo, shkoi pa asnjë mëkat… Lule xheneti. Kurse ne fëmijëve që ishim mbledhur kokë më kokë të trishtuar, s’na e varte kush. Neve na mbeti vetëm ta përcjellim nga oborri me sy të përlotur si po na shkonte nëna. A të kujtohet vëlla? Dua që Xhija ta kthejë pllakën, të flasë për diçka tjetër. Dhembja, mendoj, nuk ma kthen nënën. Por Xhija vazhdon: pas një vjeti e humbëm edhe Tifen. Xhija flet e përlotur dhe herë pas here ma përsërit: Nuk më dukesh mirë, vëlla!… Au Xhije, i kam bërë nëntëmbëdhjetë vjet… Ajo sërish më shikon.  Prapë i them s’kam asgjë, kurse Xhija e hedh ndër barishta gërdhajën e mollës që i kishte mbetur gjatë kohë në dorë. E shikoj Xhijen – lotët i janë tharë. Xhije, motër, plot barishta janë bërë në këtë shtëpi. Ja edhe brushtullat qenkan ngjitur shkallëve. Ajo s’më dëgjon nga pesha e pikëllimit. Si të kam mor vëlla? më pyet. I them: Oj Xhije mirë jam moj motër! Mirëpo ajo ma lëshoi krimbin e pikëllimit të  gërryej nëpër kujtime dhe të zbresë në kraharorin tim. Më kot u mundova t’u iki atyre kujtimeve të hidhëta, çastit të tmerrshëm kur vdiq nëna, pastaj kur vdiq Tifja. Eee ta dini ju si e çuan Tifen në në dërrasë, mbuluar me bez të bardhë, se thanë se nuk paska pasur arkivol. Përnjëherë e ndjej atë ftohtësinë që shkakton ai çasti kur ta marrin njeriun më të dashur dhe ta çojnë në kujtimet e hidhëta. Këtë llahtar ma solli sërish Xhija. Më prridh me ato gishtat e ftohtë ndjenja e të qenit vetëm. Me vete them, më mirë që s’e pa nëna djegën e Tifes. Xhija, sërish: po ti si je mor vëlla, si po kalon në atë dhe të largët? Pa menduar fare e ngre pak tonin e i them Xhijes. Jo, s’kam kurrgjë! Pak… desha t’i them. Çfarë pak? ma ktheu ajo dukshëm e mërzitur. Pak më shtrëngon në fyt e në kraharor një ankth e m’i shtrydh lotët e më lëvaren qerpikëve për Tifen kur më shkojnë sytë te ky çardaku, e te shkallët që janë kalbur e që janë prishur. Xhija i fshin lotët me shami, unë me shpinëzën e dorës së majtë. Unë shkoj në fund të shkallëve. Xhija i shikon pemët. Unë ia kthej shpinën çardakut. Dua ta ndjej ngrohtësinë e shtatit të nënës aty në fund të shkallëve, por dua të jem i mbrojtur nga të ftohtit që na hynte në eshtra kur flinim atje kur ishim fëmijë. Xhija më afrohet e më thotë: o vëlla, çfarë u bë me babain që s’na u paraqit kurrë? Nuk e di, i thashë. Unë për vete e kam larguar nga kujtimet e mia babain. Edhe gjyshin. Edhe të shoqen e tij – njerkën e babait. Në kujtimet e mia sillen si engjëj vetëm nëna me Tifen. Xhija përsëri i fshin lotët me shami dhe vjen e më përqafon. Vëllai im! më thotë.

Përreth nesh ushtonte heshtja. Nëpër barishta dukej se lëviz ndonjë zhapin dhe nga kaçubat fluturonte ndonjë harabel. Ndërsa era herë e hapte herë e mbyllte njërën kanatë të derës së madhe të oborrit.

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.