Mërgimtarët kumanovarë po ngrenë padi dhe po marrin kompensime prej qindra mijëra euro për lëndime psiko-fizike në Irak dhe Avganistan
Disa kumanovarë marrin dëmshpërblime nga 40 deri në 300 mijë euro prej kompanive amerikane të sigurimeve, për shkak të dëmtimeve fizike ose mendore gjatë punës në bazat amerikane në Irak dhe Afganistan. Aktualisht, mbi mijëra raste janë në pritje në gjykatat amerikane, ndërsa vetëm një avokat nga Kumanova përfaqëson më shumë se 200 punëtorë, kryesisht nga Kumanova, por ka edhe klientë nga Kosova, Mali i Zi, Serbia dhe Bosnja e Hercegovina, shkruan SDK, transmeton Portalb.mk.
Megjithëse nuk dihet numri i saktë i personave që deri tani kanë marrë kompensim si dhe sa janë duke pritur zgjidhje, është e sigurt që punëtorët e dikurshëm dhe të tanishëm po padisin kompanitë masivisht po ngrenë padi dhe po marrin shuma të mëdha parash.
“Vitet e fundit, shumë banorë të Kumanovës kanë punuar në baza në Irak ose Afganistan apo zona të tjera ushtarake në Lindjen e Mesme. Si në çdo vend tjetër të punës, ata janë lënduar në vijën e detyrës ose janë plagosur nga pjesë të predhave ose nga snajperë, në ndonjë nga operacioneve ushtarake në baza. Prandaj, ata kanë të drejtë në kompensim nga kompanitë përkatëse në të cilat janë të siguruar. Të gjithë ata që punojnë për ndonjë kompani amerikane dhe paguajnë sigurime, sepse kanë qenë të punësuar në Shtetet e Bashkuara, i gëzojnë të gjitha të drejtat pas asaj pune para gjykatave amerikane. Sipas informatave tona momentin ka mbi 700 raste aktive për kompensim”, thotë avokati Hristijan Georgievski nga zyra e avokatisë “Georgievski”.
Georgievski shton se punëtorët që janë angazhuar në zonat luftës në rajonet e krizës për vite me të vërtetë përballen me pasoja që e pengojnë funksionimin e tyre normal dhe prandaj marrin dëme të mëdha. Ata që kanë ndonjë dëmtim fizik kanë një bazë më të madhe, ndërsa për problemet mendore shanset për marrjen e sendit dhe dëmet janë më të ulëta.
“Dëmet zakonisht shkojnë nga 40 mijë euro shuma minimale, deri në 300 mijë euro, kur bëhet fjalë për lëndime të rënda nga armët e zjarrit. Mesatarisht diku, të gjitha paditë e mira për lëndime fizike dhe mendore lëvizin nga 120 deri në 220 mijë dollarë. Jo të gjithë ata që zhvillojnë procedura marrin kompensim. Për dëmtimet fizike, siç është humbja e gishtit, ekziston një shumë fikse që takon pavarësisht se sa dhe ku keni punuar. Kompensime më të mëdha merren kur bëhet fjalë për lëndime fizike në formën e një gishti të humbur, dëmtimin e boshtit kurrizor, dëmtimet në duar, dëgjimin ose dëmtimin e shikimit. Kemi pasur një klient që kishte humbur gishtin e këmbës, një tjetër me copë të predhës në zonën e shpatullave dhe qafës, pastaj me lëndime në kokë të shkaktuara nën rrënojat e një objekti pas një shpërthimi, ndërsa dëmtimet mendore janë zakonisht çrregullime nga stresi post-traumatik, reagime akute stresi, depresion, sulme vetëvrasëse dhe të ngjashme ”, tha Georgievski.
Shumica e punëtorëve që kërkojnë kompensim kanë punuar në baza të mëdha, të cilat shpesh kanë qenë shënjestra të sulmeve terroriste në Lindjen e Mesme. Një prej tyre është baza e Bagram në Afganistan, ku ka pas më së shumti raketa dhe punëtorët kanë pësuar më së shumti probleme fizike dhe mendore.
“Kam punuar në disa baza në Afganistan dhe në të gjitha ka pasur granatime. Gjatë një sulmi tokësor, unë nuk munda të mbërrij te bunkerit kur u aktivizuan sirenat, por granatat filluan të binin derisa unë vrapoja. Dy kolegë të mi afganë u vranë e disa u plagosën atë ditë. Ishte një tronditje dhe stres i madh për mua dhe prej atëherë filluan problemet e mia psikologjike. Në vitin 2019 u ktheva në shtëpi me shëndet të përkeqësuar mendor që po përkeqësohej vazhdimisht. Kam dëgjim të dëmtuar, pagjumësi, frikë, depresion, ndryshime të menjëhershme të humorit dhe për këtë arsyeja po vizitoj rregullisht psikiatër dhe psikolog. E fillova procedurën me një ndërmjetës dhe besoj se do të marr dëmshpërblim”, thotë një burrë nga Kumanova, i cili tha se vetëm ndërmjetësi i tij që nuk është avokat ka 2.800 klientë nga vendi dhe vendet fqinje, të cilët po padisin dhe presin dëmshpërblime dhe se në qytet ka më shumë ndërmjetësues të tillë. .
Padia për kompensim mund të bëhet nga të gjithë punëtorët që kanë qenë të angazhuar nga ndërmarrjet amerikane nëse dëmtimi ka ndodhur në vendin e punës dhe nuk duhet të jetë më i vjetër se 24 muaj.
“Për të filluar një procedurë, është e nevojshme të sigurohen dokumente mjekësore për probleme fizike dhe psikologjike, probleme, dëmtime ose diagnoza. Pas inspektimit të dokumentacionit, u tregojmë klientëve nëse ata kanë bazë për një proces gjyqësor apo jo. Deri tani i kemi fituar të gjitha procedurat. Nëse padia refuzohet një herë, ajo nuk mund të përsëritet, që do të thotë se e njëjta procedurë nuk mund të ndiqet dy herë. E drejta për kompensim nuk ka të bëjë me punësimin. Disa nga punëtorët që janë duke zhvilluar procedura janë ende duke punuar në Irak dhe Afganistan dhe ata nuk kanë problem me punëdhënësit e tyre për shkak të kësaj”, tha Georgievski.
Procedimet zhvillohen bashkërisht me avokatët amerikanë, për shkak të distancës fizike. Ato zakonisht zgjasin nga 9 deri në 12 muaj, por për shkak të situatës në Shtetet e Bashkuara dhe krizës me koronën, ato zgjatën nga 15 deri në 18 muaj, por avokati thotë që nuk ka rregull, disa mbarojnë në vetëm disa muaj, e të tjerë zvarriten me vite. Në situata të caktuara, marrëveshja arrihet gjatë procedurës.
Gjatë njëzet vitet e fundit, dhjetëra mijëra kumanovarë kanë punuar si mbështetje logjistike për ushtrinë amerikane në bazat në Irak dhe Afganistan. Megjithëse numri i tyre i saktë nuk u përcaktua kurrë, shumë prej tyre mbetën në punë për më shumë se një dekadë, dhe ata që u pushuan nga puna kërkuan firma të tjera dhe mënyra për t’u kthyer. Asnjëherë nuk u bë publike cilat ishin kushtet e punës, megjithëse dihej se kishte siguri, por pagat që shkonin prej 5.000 deri në 10.000 dollarë në muaj, varësisht nga pozita, ishin vendimtare që njerëzit të mos mendojnë për pasojat. Për dy dekadat e kaluara, Kumanova ka jetuar nga paratë e këtyre punëtorëve gurbetqarë modernë, që nuk janë fituar lehtë.
