Fronti i dezinformimit ushqimor u bë veçanërisht i fortë me fillimin e pushtimit ushtarak rus të Ukrainës. Në maj 2022, autoritetet ruse dhe media shtetërore shtuan përpjekjet për të fajësuar Shtetet e Bashkuara, Bashkimin Evropian dhe aleatët e tjerë perëndimorë për mungesat globale të ushqimit të shkaktuara nga lufta në Ukrainë. Llogaritë e mediave sociale të lidhura me Kremlinin kanë pohuar se sanksionet perëndimore dhe gabimet makroekonomike nxitën krizën e ushqimit, jo pushtimin e Ukrainës nga Rusia, shkruan Vërtetëmatësi.
Për të shtyrë qëllimet e saj gjeopolitike, Federata Ruse përdor disa mjete propagandistike, dhe temat janë të ndryshme – globale dhe rajonale, nacionaliste, etnike, ekonomike, etj. Propaganda e Kremlinit përhap metastazat në të gjitha segmentet e veprimtarisë shoqërore dhe nëpërmjet organizimit dhe vendosjes së mirë arrin të depërtojë edhe në poret e vendeve më të zhvilluara demokratikisht.
Vendet e Ballkanit Perëndimor janë veçanërisht të prekshme ndaj kësaj propagande. Propaganda ruse është e fortë në Ballkan, veçanërisht në vendet e rajonit që mbështesin Moskën ose ku një pjesë e konsiderueshme e popullsisë është e favorshme për Moskën.
Përveç dezinformatave të shumta që Rusia arrin të përhapë në këto zona, ka edhe dezinformata për prodhimin e ushqimit në Evropë dhe gjithçka që lidhet me të. Qëllimi i këtyre gënjeshtrave është të ngjall frikë dhe ndarje midis atyre që Kremlini i konsideron armiq, të përhapë trillime për të mbështetur narrativat tradicionale afatgjatë të Kremlinit se Perëndimi është dekadent dhe gati të dështojë, se Perëndimi dhe BE-ja po humbasin gjithnjë e më shumë në veprime tч pashpresa dhe pasiguri, e cila prek edhe qytetarët e thjeshtë.
Fronti i dezinformimit ushqimor u bë veçanërisht i fortë me fillimin e pushtimit ushtarak rus të Ukrainës. Në maj 2022, autoritetet ruse dhe media shtetërore shtuan përpjekjet për të fajësuar Shtetet e Bashkuara, Bashkimin Evropian dhe aleatët e tjerë perëndimorë për mungesat globale të ushqimit të shkaktuara nga lufta në Ukrainë. Llogaritë e mediave sociale të lidhura me Kremlinin pretendonin se sanksionet perëndimore dhe gabimet makroekonomike kishin nxitur krizën e ushqimit dhe jo pushtimin e Ukrainës nga Rusia.
Lajmëtarët e lidhur me Moskën akuzuan gjithashtu Ukrainën për bllokimin e dërgesave të ushqimit nga portet e minierave dhe pretenduan se ushtarët ukrainas “i kishin vënë zjarrin 50,000 tonë drithrave”.
Ministria ruse e Mbrojtjes ka akuzuar Kievin për “terrorizëm ushqimor”. Më 22 korrik, Rusia dhe Ukraina arritën një marrëveshje për të garantuar eksportin e sigurt të produkteve bujqësore ukrainase, duke detyruar fushatën e propagandës ruse rreth kësaj çështjeje të zhvendosë fokusin e saj.
Pasi Kremlini nuk arriti të bindë botën se “ne do të vdesim për ushqim për shkak të Ukrainës dhe Perëndimit”, propaganda filloi të përdorte manipulime të tjera. Kohët e fundit kemi qenë dëshmitarë të gënjeshtrave që pretendojnë se Bashkimi Evropian do të na detyrojë të gjithëve të hamë insekte, gjoja për hir të mbrojtjes së mjedisit, se frutat dhe perimet në BE dhe më gjerë janë të modifikuara gjenetikisht dhe se Bashkimi Evropian ka një agjendë të fshehtë për të shkatërruar bujqësinë tradicionale.
Dezinformatat ruse lidhur me ushqimin po përhapen jo vetëm në hapësirën mediatike maqedonase, por edhe në vendet e rajonit, në rrjetet sociale nga profilet apo nga faqet e Facebook-ut që shpërndajnë rregullisht përmbajtje në favor të Kremlinit.
PROTESTAT E FERMEVE HOLANDEZE – TOKË PJELLORE PER PROPAGANDEN RUSE
Kur qeveria holandeze njoftoi planet për të ulur emetimet e caktuara të gazeve serrë deri në 70 për qind në qershor 2022, fermerët dolën në protestë masive. Për shkak të planeve dhe ligjeve mjedisore të qeverisë për reduktimin e ndotjes me nitrogjen, duke pasur parasysh se këto janë masa të gjera, disa fermerëve mund t’u jepet një ultimatum ose t’i zbatojnë ato, ose t’i shesin fermat e tyre. Por çfarëdo zgjedhjeje që fermerët kanë vendosur të bëjnë, autoritetet holandeze kanë siguruar një fond pikërisht për këtë qëllim në shumën e konsiderueshme prej 25 miliardë eurosh.
Për shkak të masave të tilla, fermerët bllokuan trafikun në autostrada me traktorët e tyre, hidhnin plehra organike në rrugë dhe dogjën balet me bar.
Protestat holandeze kanë shërbyer si një mjet për Kremlinin për të ushqyer një teori të re konspirative shqetësuese që: Kombet perëndimore po përpiqen të imponojnë uri masive dhe të nxisin nënshtrimin duke kufizuar dhe grumbulluar furnizimin me ushqim në botë. Dhe rregulloret e reja mjedisore në Holandë, sipas teoricienëve të konspiracionit, janë pjesë e një komploti më të gjerë nga politikëbërësit liberal për të përdorur ndryshimet klimatike si një hile për të marrë kontrollin e industrisë bujqësore.
Në vendin tonë, në rrjetet sociale, ka pasur përpjekje për të paraqitur protestat e fermerëve në Holandë si protesta kundër planit të pretenduar të qeverisë holandeze (me udhëzimet e Klaus Schwab, kryetarit gjerman të Forumit Ekonomik Botëror dhe sipas konspiracionit teoricienët – udhëheqësi i një rendi të ri botëror), për të kapur 3000 ferma private dhe për të larguar fermerët nga toka e tyre në mënyrë që të strehojnë emigrantët atje. Për të kontrolluar këto pretendime, ne ramë në kontakt me kolegë kontrollues faktesh nga Holanda. Marike Kipers nga faqja e kontrollit të fakteve nieuwscheckers-nl na tregoi disa lidhje nga postimet në faqet holandeze në mënyrë që të zhvlerësojmë pretendimet e bëra në postim.
Që në qershor 2022, faqet holandeze shkruanin se nuk ishte e vërtetë që fermerët holandezë u detyruan të hiqnin dorë nga fermat e tyre për të akomoduar emigrantët.
Ky dezinformim është përhapur edhe në Bosnje dhe Hercegovinë, por si plan i Bill Gates në përputhje me “Agjendën 2030” dhe “Rivendosjen e Madhe”. Kolegët raskrinkavanje.ba arritën në përfundimin se teoria e konspiracionit se këto ngjarje janë pjesë e një komploti global për të lënë popullsinë në uri, se Forumi Ekonomik Botëror kontrollon qeverinë holandeze dhe se toka bujqësore do të përdoret për strehimin e emigrantëve është një version i teorisë së “zëvendësimit masiv të popullsisë” – një teori konspirative raciste që thotë se elitat në hije po zëvendësojnë racën e bardhë me emigrantë.
BE-ja NUK DO TË SHKATËRROJE PRODHIMIN TRADICIONAL
Në kuadër të “Agjendës 30”, u përhapën edhe të pavërteta se BE-ja planifikon të shkatërrojë bujqësinë dhe blegtorinë deri në vitin 2030. Në kundërshtim me dezinformatat, faktet janë se synimi i Komisionit Evropian është që në 10 vitet e ardhshme 25 për qind e bujqësisë të përdoret për prodhim organik.
Kjo lloj bujqësie, pra prodhimi organik, përdor substanca natyrore dhe ka një efekt më pak të dëmshëm në mjedis. Fermerët organikë përdorin më shumë burime të rinovueshme dhe sigurojnë që biodiversiteti ekologjik të mbrohet, për shembull, përmes përdorimit të përgjegjshëm të ujit. Bujqësia organike kërkon mbrojtje më të rreptë të kafshëve dhe nevojave të tyre.
Dallimi në mes të prodhimit konvencional dhe atij organik është se në prodhimin organik nuk përdoren herbicidet dhe pesticidet dhe kontrollohet aplikimi i plehrave dhe mjeteve mbrojtëse,sqaron Lençe Nikolovska, eksperte në bujqësi dhe drejtoreshë e faqes “Agroteam”, në një prononcim për Vërtetmatësin.
Sipas saj, prodhimi organik është hit në Bashkimin Evropian dhe është një mundësi e shkëlqyer për prodhimtarinë bujqësore maqedonase, me të cilën mund të jemi të njohur dhe konkurrues.Por tani për tani, shton Nikolovska, më shumë thuhet se bëhet, gjë që e tregon edhe përqindja katastrofike e ulët prej 3 për qind në krahasim me prodhimin konvencional.
Ose për krahasim, nga gati 70 mijë fermerë dhe ferma që aplikojnë për subvencione çdo vit, sipas ZSHS-së, vetëm 888 janë prodhues organikë dhe ka një rënie nga viti i kaluar. Sipërfaqja e përgjithshme me prodhim organik bimor ishte 4215 hektarë, nga të cilat 1475 hektarë janë sipërfaqe të prodhimit organik në tranzicion. Që produkti të jetë organik, të marrë një certifikatë, duhet të kalojë tre vjet me masa agroteknike për prodhimin organik, ato dy vite janë “tranzicioni”. Në prodhimtarinë blegtorale, përqindja është gjithashtu e ulët, por çdo vit zvogëlohet, përveç bletarisë, ku vërehet një rritje e ndjeshme e mjaltit organik të certifikuar. Arsyet janë të njëjta me vite të tëra, së pari mungesa e informacionit nga ana e prodhuesve bujqësorë, mungesa e tregut serioz për këto produkte dhe motivimi i institucioneve me më shumë masa që do të rrisin prodhimin vendor organik, thotë Nikolovska.
Ajo shton se përmes platformës “Agroteam” është punuar në projektin – Prodhimi kontraktor i specit organik për dy sezone, me mbështetjen e Programit Zviceran për Rritjen e Punësueshmërisë në Treg – IME, i cili u prit mirë dhe dha rezultate.
Kjo do të thotë se nëse prodhuesit bujqësorë janë të informuar dhe kanë siguruar plasimin e produkteve, nuk është problem të prodhohet në mënyrë organike. Këtu ndihmon edhe masa e subvencioneve për marrjen e certifikatës, si dhe subvencionet 50 për qind më të larta për produktet organike. Për ta përmbledhur, kemi kushte, fermerë që duan të prodhojnë, teknologji të reja moderne dhe mjete mbrojtëse dhe ushqimore që janë të ngjashme në çmim me preparatet kimike dhe kanë efekt të barabartë për të marrë një produkt organik cilësor. Na mungon sistemi, strategjia, masat e reja dhe do të thoja më shumë punë në terren për të rritur prodhimin vendor të ushqimit organik që është hit në BE, shton Nikolovska.
USHQIMI NË BE NUK ËSHTË I MODIFIKUAR GJENETIKISHT
Për të zemëruar qytetarët e BE-së që u besojnë qeverive të tyre dhe për të mbjellë frikë tek ata që dyshojnë në qëllimet e qeverive të tyre, Kremlini shkon edhe më tej dhe përpiqet të bindë njerëzit se i gjithë ushqimi në supermarkete është i modifikuar gjenetikisht. “Dëshmia” e gjithë kësaj është deklarata e një gjoja “refugjati ukrainas” pas kamerës (fytyra e të cilit nuk e shohim kurrë dhe identiteti i të cilit është i fshehur) i cili shëtit nëpër një supermarket në Gjermani, duke u zemëruar dhe madje duke hedhur ushqim nga sportelet përreth, ndërsa pretendon se ose është pa shije ose ka shije plastike.
Gjithashtu dezinformohet se i gjithë ushqimi që importojmë nga BE përmban soje GMO dhe emulsifikues. Në Maqedoni ende nuk ka një gjë të tillë. Gjegjësisht, korniza ligjore për ushqimin GMO është e përcaktuar me Ligjin për organizmat e modifikuar gjenetikisht dhe Ligjin për sigurinë e ushqimit, ku ushqimi GMO është përcaktuar në nenin 4 paragrafi 1 pika 61 dhe dispozitat në nenin 56 që i referohen ushqimit GMO. Me vendim të Qeverisë së RMV-së, këto dispozita kanë një aplikim të vonuar dhe do të vlejnë pas anëtarësimit të Maqedonisë në Bashkimin Evropian.
Në Bashkimin Evropian, ushqimi GMO i nënshtrohet rregullave të rrepta të kontrollit dhe autorizimit përpara se të hidhet në treg për të garantuar sigurinë e tij, duke siguruar kështu një nivel të lartë të mbrojtjes së shëndetit të konsumatorit.
Propaganda e Kremlinit shkoi një hap më tej duke i bindur qytetarët e Serbisë dhe Bosnjë-Hercegovinës se po konsumonin banane të modifikuara gjenetikisht. Gënjeshtra që u përhap në këto dy vende lexoi në mënyrë identike:
Numri fillestar tetë i deklaratës ju dërgon një mesazh shumë paralajmërues, domethënë se një ushqim i tillë është i modifikuar gjenetikisht (GMO). Banane të tilla kanë numrin 84011. Meqë ra fjala, GMO-të janë organizma, materiali gjenetik i të cilëve është ndryshuar duke përdorur metoda të ndryshme të inxhinierisë gjenetike, zakonisht duke futur një pjesë të materialit gjenetik (ADN) të një organizmi në ADN-në e një organizmi tjetër.
Në Serbi ka “tolerancë zero” për prodhimin dhe tregtimin e GMO-së, pasi qarkullimi i mallrave të tilla në vend është i ndaluar me Ligjin “të qartë dhe rigoroz” për organizmat e modifikuar gjenetikisht.
Siç thuhet në faqen e internetit të Agjencisë për Sigurinë Ushqimore të Bosnjë-Hercegovinës, kuadri ligjor në fushën e organizmave të modifikuar gjenetikisht në Bosnje dhe Hercegovinë përfshin dhjetë ligje, vendime dhe rregullore të ndryshme. Siç shkruan Raskrankavanje.ba, sipas legjislacionit në fuqi në BeH, etiketimi i ushqimit të modifikuar gjenetikisht nënkupton mbishkrime që tregojnë qartë se bëhet fjalë për një ushqim të tillë.
BE-ja NUK DO TË NA DETYROJ TË HAMË INSKETE
Frika më e madhe që është përhapur në rajon dhe që sigurisht u inkurajua nga dezinformatat që dilnin nga kuzhina e Kremlinit, është se BE-ja do të na detyrojë të gjithëve të hamë insekte në vend të mishit, domethënë nëse jeni për BE-në ju duhet të hani insekte që të mos vdisni!
Gënjeshtrat u përhapën në Bosnjë përmes deklaratës së pretenduar të Klaus Schwab se “do të hani insekte, nuk do të keni asgjë dhe do të jeni të lumtur”.
Në Serbi, megjithatë,qarkulloi një video nga një kopsht fëmijësh privat në Poloni që tregon fëmijët që përpiqen të hanë insekte u bë virale në Facebook. Videoja u shpërnda me pretendime se fëmijët e kopshteve janë “të detyruar të hanë insekte” dhe se insektet “shërbehen rregullisht si meze në Poloni”.
Vendimi i BE-së në janar 2023 për të miratuar disa produkte me prejardhje nga insektet për konsum njerëzor ka ndezur një valë dezinformimi në të gjithë Bashkimin Evropian. Në shumë shtete anëtare janë shfaqur lajme të rreme për insektet e fshehura në ushqim ose për insektet që janë të rrezikshme për konsum njerëzor. Në disa vende të Evropës Lindore, propaganda ruse ka përdorur dezinformatat aktuale për t’u lidhur me një narrativë ekzistuese që ekzagjeron pasojat negative të luftës në Ukrainë dhe sanksionet mbi mënyrën evropiane të jetesës.
Në analizën e tij të lajmeve të rreme lidhur me insektet e ngrënshme, Edmo.eu identifikoi tre narrativa kryesore të dezinformimit, duke përfshirë se qytetarët e BE-së do të hanë insekte edhe kundër vullnetit të tyre.
Komisioni Evropian ka miratuar një rregullore që nga 3 janari 2023 miraton përdorimin e pluhurit aceta domesticus (kriket shtëpiake) në treg, si ushqim i ri.Sipas dokumentit të publikuar në link, më 24 korrik 2019 kompania “Cricket One Co” (kërkuesi) ka aplikuar pranë Komisionit Europian për autorizimin e këtij pluhuri në tregun e BE-së si ushqim i ri. Pluhuri është nga kriketi vendas, i destinuar për t’u përdorur në bukë me drithëra të plota, simite, në bare drithërash, përzierje të thata pjekjeje, biskota, produkte makaronash me dhe pa mbushje, salca, produkte të përpunuara patate, pica, supa dhe koncentrate për supë, pije të ngjashme me birrën, në çokollatë dhe produkte të tjera të destinuara për popullatën e përgjithshme.
Më 23 mars 2022, Komisioni Evropian miratoi një opinion shkencor mbi sigurinë e këtij pluhuri. Sipas mendimit shkencor, thuhet se pluhuri i kriketit në shtëpi është i sigurt nëse përdoret në kushtet e përcaktuara dhe nëse përdoret në nivelet dhe sasitë që janë të përshkruara.
PROPAGANDA E KREMLINIT SHPIK FABRIKË TË MISHIT TË NJERIUT
Ajo që është ndoshta dezinformimi më i urryer i përhapur nga mbështetësit e politikës së Kremlinit në rrjetet sociale në rajon është hapja e supozuar e fabrikave për prodhimin e mishit artificial dhe njerëzor në BE me qëllim shkatërrimin e blegtorisë. Natyrisht, e gjithë kjo është pjesë e një teorie më të gjerë konspiracioni që BE-ja dëshiron të shkatërrojë fermerët, blegtorët dhe të na detyrojë të hamë insekte dhe mish artificial.
Në Maqedoni, përmes videove satirike dhe të montuara, u përpoqën të binden qytetarët se OBSH ka miratuar prodhimin e mishit të njeriut, si dhe se pjesëmarrësit në një reality show kanë ngrënë mish njeriu.
Videoja që pretendon të vërtetojë se OBSH ka miratuar prodhimin e mishit të njeriut është një tallje britanike e titulluar: “Mishi i mrekullisë britanike”. Kjo tallje është nga një shfaqje televizive që paraqet ngjarje fiktive të paraqitura sikur të ishin një dokumentar. Këto prodhime shpesh përdoren për të analizuar ose komentuar ngjarjet aktuale në një mjedis imagjinar ose për parodi. Mokumentarët janë zakonisht komedi.
Me këtë rast, video tregon një pjesë të talljes britanike me titull The British Miracle Meat. Është një komedi satirike e e transmetuar në kanalin televiziv britanik “Channel 4” më 24 korrik 2023. Nuk ka fabrika që prodhojnë mish njerëzor në MB.
Kjo video satirike që pretendon se mishi i njeriut prodhohet në Britani është përhapur edhe në Serbi. Po në Serbi u përhapën gënjeshtra se në Finlandë ishin shfaqur ushqime të shpejta me mish njeriu, po ashtu u përhap edhe një “paralajmërim” se nuk duhet të hahet mish i grirë nga prodhimi masiv në Evropë, sepse gjoja “përmban mish njeriu”.
EDHE MOLLËT E RESNJËS U GODITËN NGA KREMLINI
Dëme kolaterale ndaj ndikimit dhe presioneve ruse, në kulmin e një pushtimi të fuqishëm ushtarak në Ukrainë, ishin edhe mollët e Resnjës, për të cilat VërtetmatësI tashmë shkruante.
Në dhjetor të vitit 2022, Shërbimi Federal për Mbikëqyrjen Veterinare dhe Fitosanitare të Federatës Ruse (Roselkhoznadzor) vendosi të ndalojë importin e mijëra tonëve mollë të Prespës, me pretekstin se në njërën prej paketimeve u gjet një insekt me ngjyrë kafe “halyomorpha halys”.
Ky insekt është një dëmtues i njohur i mollëve, siç tha për Zërin e Amerikës kryetari i shoqatës së pemëtarisë nga Resnja, Ljube Pampuleski. Kjo ka ndodhur edhe në vitet e mëparshme, por asnjëherë nuk ka qenë arsye që Rusia të ndalojë blerjen. Ish-ambasadori evropian David Geer më pas përmendi se situata me mollët e Resnjes është vetëm një mënyrë se si Rusia mund të tregojë ndikimin e saj.
Sipas partisë e Majta, nga ana tjetër, lëvizja e Moskës është e justifikuar, pasojë logjike e ngjarjeve “për shkak të sanksioneve që qeveria antipopullore vendosi ndaj Rusisë”.
Shembulli i mollëve të Resnjes ilustron qartë presionet ekonomike dhe ndikimin e Rusisë mbi lojtarët më të vegjël në skenën globale. Sipas Global Security Review, lufta hibride kombinon metoda konvencionale dhe jokonvencionale, duke përfshirë operacionet ushtarake, luftën kibernetike, fushatat e dezinformimit dhe presionin ekonomik.
Janë këto taktika të destabilizimit të shteteve më të vogla përmes embargove tregtare, presioneve politike, sulmeve kibernetike dhe dezinformimit përmes krahut propagandistik të Sputnik dhe RT, që janë të zakonshme në mënyrën se si Rusia operon në skenën më të madhe botërore.
Ajo që është më shqetësuese, thonë disa ekspertë, është se si përhapja e gënjeshtrave për pasigurinë ushqimore mund të jetë edhe më radikale se disa nga teoritë më tinëzare të konspiracionit që qarkullojnë rreth vaksinave, mashtrimit të votuesve dhe “gjendjes së thellë” të burokratëve të këqinj.
Kur bëhet fjalë për furnizimin me ushqim, komplotet bëhen ekzistenciale. Nëse humbisni zgjedhjet, mund t’i ktheni ato. Vaksinat, mirë, do të sëmuresh, por ndoshta do të jesh mirë. Por kur bëhet fjalë për ushqimin, bëhet çështje e zgjedhjes se kush jeton e kush vdes. Dhe kërcënimi i dhunës politike bëhet plotësisht i justifikuar në mendjet e njerëzve të caktuar, thotë Joel Finkelstein, bashkëthemelues i Institutit Kërkimor të Rrjetit Infektiv, i cili gjurmon urrejtjen dhe ekstremizmin në mediat sociale.