E duam fjalën “liri”. E mbajmë si një shenjë nderi, këndohet në himne, vendoset në postera dhe bëhet moto e protestave. Është materiali i revolucioneve, i manifesteve dhe i kryengritjeve të të rinjve. Por sa shpesh mendojmë se çfarë kërkon në të vërtetë liria prej nesh?
Simone de Beauvoir, një nga zërat më të thellë të filozofisë ekzistencialiste, nuk e shihte lirinë si një dhuratë për t’u marrë, por si një përgjegjësi për t’u jetuar. Për të, liria nuk ishte të bësh ç’të duash por të zgjedhësh me vetëdije veprimet e tua, t’i pranosh ato si të tuat dhe të kuptosh ndikimin që kanë tek të tjerët. Tingëllon fisnike. Por gjithashtu… e lodhshme.
Sepse liria e vërtetë nuk është e rehatshme. Nuk vjen me manual. Nuk ofron siguri. Në fakt, na kërkon të shohim jetën tonë me ndershmëri, të heqim justifikimet dhe të pranojmë se jemi autorët e zgjedhjeve tona, edhe të atyre që do të donim t’ia vishnim dikujt tjetër.
Themi se duam liri, por sa herë veprojmë vërtet si të lirë? Sa shpesh qëndrojmë në punë, marrëdhënie apo bindje jo sepse na bëjnë të ndihemi gjallë, por sepse janë të njohura për ne? Ne e dëshirojmë iluzionin e zgjedhjes, jo realitetin e saj. Sepse realiteti vjen me rrezik.
Liria do të thotë të mos fshihesh pas shprehjeve të tilla “Kështu janë këto punë”. Do të thotë të bësh pyetje të pakëndshme: Pse po e bëj këtë? Kujt po përpiqem t’i bëj qejfin? Nga çfarë kam frikë?
Dhe ja ku qëndron thelbi: nëse jam i lirë, atëherë jam edhe përgjegjës, jo vetëm për veten, por për botën që ndërtoj përmes veprimeve të mia. Kjo është pesha. Liria nuk mbaron te kufijtë e vetes; ajo përhapet më tej, në mënyrën se si i trajtojmë të tjerët, si votojmë, si flasim, si konsumojmë. De Beauvoir besonte se duke zgjedhur me autenticitet, ndihmojmë në krijimin e një bote ku edhe të tjerët mund të zgjedhin lirisht. Është një ide e bukur. Por gjithashtu e rëndë.
Megjithatë, ndoshta pikërisht aty qëndron dinjiteti i të qenit njeri: jo në të qenit të lirë nga pasojat, por në të dalurit përpara dhe të thënit, Po, kjo është e imja. Unë e zgjodha këtë. Dhe do ta kisha zgjedhur të njëjtën sërish nesër.
Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre