Mikroplastika dhe nanoplastika grumbullohen në nivele gjithnjë e më të larta në trurin e njeriut, më shumë se në mëlçi dhe veshka, tregon një studim i ri në Nature Medicine. Një studim i publikuar së fundmi zbuloi përqendrime dukshëm më të larta të mikroplastikës dhe nanoplastikës në mostrat e vitit 2024 krahasuar me mostrat e vitit 2016, dhe nivele më të larta të këtyre elementeve të dëmshëm në trurin e njerëzve të diagnostikuar me demencë.
Mikroplastika dhe nanoplastika (MNP) janë të padukshme për syrin e lirë dhe vijnë nga produkte plastike më të mëdha – të tilla si shishet, qeset e blerjeve dhe kutitë e polisterolit.
Shkencëtarët kanë studiuar MNP në oqeane që nga vitet 1970, ndërsa kafshët detare janë zbuluar se kanë mikroplastikë në trupin e tyre, të zhytur nga uji dhe nga ngrënia e peshqve të kontaminuar. Mikroplastika gjithashtu grumbullohet në indet e kafshëve të tjera që njerëzit hanë, raporton National Geographic.
MNP-të gjithashtu mund të përfundojnë në ajër, veçanërisht në ambiente të mbyllura ku më shumë MNP priren të mbahen sesa jashtë për shkak të akumulimit të grimcave plastike në veshje, mobilje dhe produkte shtëpiake.
Pasi t’i thithim këto grimca, ato mund të udhëtojnë nëpër trup dhe të përfundojnë në organe të ndryshme. Studimet kanë gjetur MNP në mushkëritë e njeriut, placentën, enët e gjakut dhe palcën e eshtrave.
Një studim i vitit 2024 gjeti prova se MNP-të mund të kalojnë përmes barrierës gjak-tru, një filtër selektiv që kontrollon atë që mund të hyjë në tru nga qarkullimi i gjakut. Edhe pse më parë mendohej se vetëm nanoplastika më e vogël mund të kalonte pengesën, ky studim tregoi se mikroplastika më të mëdha mund të hyjnë edhe në tru.
Mikroplastika dhe nanoplastika në tru
Studimi konfirmon praninë e MNP-ve në tru – dhe në nivele tronditëse.
Studimi ekzaminoi 52 mostra të trurit të njeriut nga 2016 dhe 2024, të gjitha të marra nga korteksi frontal, pjesa e trurit përgjegjëse për arsyetimin, vendimmarrjen dhe lëvizjen e muskujve. Studiuesit gjithashtu ekzaminuan mostrat e mëlçisë dhe veshkave nga të njëjtët individë, duke analizuar të gjithë indin duke përdorur imazhe mikroskopike dhe analiza molekulare për të identifikuar përbërjen kimike.
Mostrat e trurit dhe të mëlçisë nga viti 2024 kishin përqendrime dukshëm më të larta të MNP krahasuar me ato të vitit 2016. Masa totale e plastikës në trurin e studiuar u rrit me rreth 50 përqind midis 2016 dhe 2024 dhe studiuesit sugjerojnë se burimi është përqendrimi i rritur në mënyrë dramatike i MNP-ve në shtëpitë tona, ajër dhe ujë.
“Jam shumë e tronditur nga sasia e mikroplastikës që ata gjetën”, tha Emma Casteel, neurotoksikologe në Universitetin e Utrecht-it në Holandë.
Në përgjithësi, mostrat e trurit kishin 7 deri në 30 herë më shumë MNP krahasuar me mostrat e mëlçisë dhe veshkave. Grimcat e gjetura në tru ishin kryesisht copa të vogla ose grimca polietileni, një nga plastika më të zakonshme në botë.
“Ka kuptim që MNP-të grumbullohen më shumë në tru në krahasim me organet e tjera, pjesa e trurit që përpunon erën u jep MNP-ve në ajër një rrugë më të drejtpërdrejtë drejt trurit sesa organeve të tjera”, thotë Casteel.
Një gjetje tjetër e dukshme ishte se nivelet e MNP ishin rreth tre deri në pesë herë më të larta te njerëzit me demencë. Studiuesit sqarojnë se kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se MNP-të shkaktojnë demencë, por tregon një lidhje që ka nevojë për studim të mëtejshëm.
Ndikimet e paqarta shëndetësore dhe zgjidhjet parandaluese
Megjithëse shkencëtarët nuk i kanë studiuar plotësisht efektet e MNP në tru, ata bëjnë thirrje për më shumë kërkime. Studimet kanë treguar se MNP-të në arterie mund të jenë një faktor rreziku për sëmundjet kardiovaskulare dhe se qelizat e kancerit në stomak mund të përhapen më shpejt pas kontaktit me MNP.
“Gjithnjë e më shumë studime po tregojnë se plastika është e pranishme në tru, duke përfshirë këtë. Ne nuk dimë shumë për efektet shëndetësore, por fakti është se ato janë aty dhe nuk duhet të jenë aty, dhe ndoshta kjo është mjaft shqetësim”, thotë Casteel.
Ekipi hulumtues i Kampen dëshiron të hetojë të gjithë trurin për të parë nëse ka më shumë akumulim të plastikës në pjesët e tij të ndryshme dhe për të parë nëse kjo lidhet me ndonjë pasojë specifike shëndetësore.
Ndërsa nuk ka asnjë mënyrë për të shmangur plotësisht ekspozimin ndaj plastikës, ajo thotë se ka zgjedhje të vogla që mund të bëni në nivel personal që mund të zvogëlojnë ekspozimin, si minimizimi i plastikës njëpërdorimshe, mbajtja e shtëpisë tuaj të ajrosur mirë dhe fshesë me korrent rregullisht për të hequr pluhurin dhe mbeturinat plastike.