Duhet të bëhen investime në trajnimin e të rinjve në aftësitë digjitale, rritjen e shkrim-leximit digjital dhe qasjen në pajisjet digjitale , veçanërisht në mesin e grupeve të margjinalizuara si romët, transmeton Portalb.mk.
Këto ishin konkluzionet e panelit me temë “Aftësitë digjitale dhe papunësia e të rinjve”, në kuadër të Konferencës Kombëtare për Zbatimin e Politikave të Përfshirjes së Romëve, organizuar nga Instituti për Kërkime dhe Analiza të Politikave – Romalitiko.
Në diskutim folën Albert Memeti dhe Marija Sulejmanova, menaxherë programesh në Romalitiko, Milla Josifovska Danilovska, koordinatore e programit në Fondacionin Metamorfozis, si dhe Mitko Pishtolov nga Qendra Maqedonase për Edukim Qytetar, i cili është udhëheqës i ekipit për zhvillimin e aftësive nga Aktiviteti i USAID-it për të rinjtë që në mënyrë aktive krijojnë mundësi, raporton Meta.mk.
Suleimanova prezantoi hulumtimin mbi shkrim-leximin digjital te komuniteti rom, të kryer nga Romalitiko.
Nga 1269 të anketuar, 54% ishin të papunë. 34% e të anketuarve kishin vetëm arsim fillor, 33% kishin arsim të mesëm dhe 18% pa arsim.
Më shumë se gjysma e të anketuarve nuk kishin komunikuar fare me shërbimet publike nëpërmjet internetit, dhe më shumë se gjysma e atyre që nuk komunikuan thanë se kjo ishte për shkak të mungesës së aftësive dhe njohurive. Përveç kësaj, pothuajse 80% e të anketuarve nuk kishin paguar një faturë online për energjinë elektrike, ngrohjen, ujin apo shërbime të tjera.
Sulejmanova theksoi se hulumtimi rekomandon zbatimin e programeve të shkrim-leximit digjital në shkollat e komuniteteve rome, promovim më të madh të faqeve aktuale të internetit për shërbimet online, si e-uslugi.
“Jam e shqetësuar që një politikë e tillë si rimbursimi i TVSH-së të mos i arrijë më të margjinalizuarit dhe të varfërit, të cilët kanë më shumë nevojë. Politika të tilla mbeten në klasën e mesme”, tha Memeti për gjetjet e hulumtimit.
Më pas ai prezantoi gjetjet e një studimi tjetër nga Romalitiko, në lidhje me papunësinë te të rinjtë romë. Sondazhi zbuloi se 19% e burrave romë ishin të papunë për më shumë se dy vjet, ndërsa 11% e grave rome ishin të papuna për më shumë se dy vjet.
“Të rinjtë janë të pakënaqur me gjendjen sociale. Ata janë të pakënaqur me praninë e ryshfetit dhe korrupsionit. Pavarësisht se disa do të kryejnë arsimin e lartë, kushtet sociale i detyrojnë të largohen nga vendi”, thotë Memeti.
Ai beson se digjitalizimi mund të jetë i dobishëm për romët, veçanërisht kur kemi të bëjmë me institucionet publike.
Pishtollov foli më gjerësisht për kushtet e punës së të rinjve. Edhe pse beson se arsimi në vendin tonë është i dobishëm, ai ka shumë vend për përmirësim.
“Kjo botë nuk është njësoj si njëzet vjet më parë. Kërkohen shkathtësi të ndryshme dhe arsimimi është i njëjtë si njëzet vjet më parë”, tha Pishtolov.
Ai theksoi se në kurrikulat e institucioneve aktuale arsimore mungon mësimi adekuat i shkathtësive të buta, aftësive digjitale, edukimit financiar dhe këshillimit për karrierë.
Por sipas Pishtolov, arsyeja kryesore pse të rinjtë largohen nga vendi është mungesa e mundësive për punësim dhe ngritje të kapaciteteve.
Josifovska Danilovska foli për rëndësinë e përhapjes së shkrim-leximit digjital, mundësimin e qasjes në pajisjet digjitale, si dhe zbatimin e digjitalizimit të plotë në institucionet shtetërore.
“Ajo që ne si Metamorfozis e kemi propozuar si iniciativë për të hyrë në programin qeveritar për vitin 2025 është krijimi i një strategjie gjithëpërfshirëse kombëtare për shkrim-lexim digjital, e cila do të përfshijë qytetarët jashtë sistemit të arsimit formal”, thotë Josifovska Danilovska.
Ajo theksoi se shkrim-leximi digjital është veçanërisht i rëndësishëm në mënyrë që qytetarët të mund të njohin dezinformatat dhe mashtrimet online, të cilat po bëhen gjithnjë e më të përhapura në epokën e përmbajtjeve të krijuara nga inteligjenca artificiale.
Për sa i përket aksesit në pajisjet digjitale, ajo theksoi nevojën për qendra të veçanta ku qytetarët mund të përdorin burime të tilla, duke theksuar se më herët këtë rol e kanë luajtur klubet shtetërore të internetit, por edhe se ato duhet të jenë vende ku qytetarët mund të marrin mbështetje në vend.
Josifovska Danilovska shpjegoi se Fondacioni Metamorfozis, me mbështetjen e Bashkimit Evropian, ka mbështetur tri organizata në Shkup, Prilep dhe Kërçovë për themelimin dhe menaxhimin e qendrave për mbështetjen e e-qeverisjes, d.m.th për të mbështetur qytetarët në përdorimin e e-shërbimeve ekzistuese, por edhe për rritjen e shkrim-leximin e tyre digjital.
Qëllimi përfundimtar i konferencës është identifikimi i barrierave që pengojnë progresin e përfshirjes dhe identifikimi i zgjidhjeve që do të kontribuojnë në progresin e qëndrueshëm të komunitetit rom.