Kina si shembull: Promovimi mediatik i sistemit të vlerave jodemokratike

Një nga ndikimet e rëndësishme me pasoja negative afatgjata në Maqedoninë e Veriut, dhe që shpesh neglizhohet plotësisht, është ndikimi që ka Kina. Ky ndikim forcohet veçanërisht në kushtet e korrupsionit të madh në shtet, uljes së besimit të qytetarëve tek institucionet dhe aftësisë së tyre për t’u përballur me të, si dhe një lloj kaosi institucional që çon keqpërdorimi i vlerave dhe strukturave demokratike.

Shkruan për Vërtetëmatësin, prof. dr. Mirjana Najçevska, eksperte për shtetin e së drejtës dhe të drejtat e njeriut.

Ndryshe nga ndikimi rus në Maqedoninë e Veriut, i cili në masë të madhe arrin të depërtojë për shkak të ngjashmërive në gjuhë dhe fe, dhe njohurive më të gjera që qytetarët e Maqedonisë kanë për kulturën, artin, historinë e Rusisë, ndikimin kinez mund ta lidhim pikërisht me të kundërtën..

Domethënë, qytetari i thjeshtë di shumë pak për Kinën, ka informacion të kufizuar për zhvillimet politike, por edhe për jetën e përditshme dhe problemet me të cilat përballen njerëzit në Kinë dhe në këtë mënyrë bëhet shënjestër e lehtë për ndikimin e propagandës së njëanshme dhe të fuqishme që arrin të depërtojë në Maqedoninë e Veriut me informacione të pjesshme, informacione të nxjerra jashtë kontekstit dhe mbi të gjitha me mungesën e analizës së këtyre informacioneve.

Në kushtet e informacionit dhe njohurive të kufizuara, është shumë e lehtë që propaganda kineze të ngatërrohet me një promovim të thjeshtë në një mënyrë “ndryshe” për t’i zgjidhur gjërat dhe për t’u perceptuar si një nga alternativat e zhvillimit në vend që të mos pranohen vlerat e arritura nga qytetërimi.

Për mënyrën se si Kina e manifeston ndikimin e saj në Maqedoni, ka më pak informacione dhe shumë të kufizuara për hulumtimet e kryera, raportet kërkimore dhe analizat e mediave.

Hulumtimet mbi ndikimin kinez në Maqedoni janë karakteristikë e viteve të fundit (me një hapësirë ​​të madhe boshe që ekzistonte më parë). Një nga të paktat organizata kërkimore që i kushton vëmendje të veçantë Kinës dhe ndikimit të saj në Ballkan dhe veçanërisht në Maqedoni është Estima (Të kuptuarit e mjeteve, narrativave dhe ndikimit të “fuqisë së butë” kineze në Maqedoninë e Veriut).

Segmente të veçanta të prezencës së Kinës në Maqedoni pasqyrohen në analizat e agjencisë së lajmeve Meta.mk në temat: telekomunikacioni, hekurudhat dhe rrugët.

Ndikimi i Kinës përmes mediave në gjuhën maqedonase mund të grupohet në disa grupime.

Një politikë e dorës së fortë

Një nga elementët që magjeps qytetarët e Maqedonisë kur bëhet fjalë për Kinën është politika e dorës së fortë që aplikohet në vend në konotacion me luftën kundër korrupsionit dhe shpërdorimit të detyrës zyrtare, por edhe në lidhje me krimin që nuk ka lidhje me pozitën e pushtetit.

Shpesh mund të lexoni tituj dhe përmbajtje në media që flasin me kënaqësi të pambuluar për gjykimet gjyqësore dhe dënimet më të rënda (deri në vdekje) të vendosura ndaj politikanëve nga Kina që u “kapën” në shpërdorim detyre:

Në AA (Anadollu Agjenci) në gjuhën maqedonase mund të lexoni: Ish-ministri kinez i drejtësisë dënohet me vdekje për korrupsion

Ai akuzohet për keqpërdorim të pozitës së tij ndërmjet viteve 2005 dhe 2021, duke përfshirë marrjen e ryshfetit në vlerë prej rreth 16.76 milionë dollarëve dhe “ndryshimin e ligjit për përfitime personale”, thuhet në tekst.

Vërehet se kjo lloj magjepsjeje është shumë më i pranishëm në periudhën 2010-2015 se sa sot:

• Në Kinë, dy zyrtarë u ekzekutuan për korrupsion (2011) – makfax
• Një ish-anëtar i Byrosë Politike Kineze akuzohet për korrupsion (2013)-  Faktor.mk
• Presidenti aktual i Kinës, ndryshe nga asnjë prej paraardhësve të tij, është i vendosur të merret me korrupsionin në vend. Këta janë disa nga zyrtarët për të cilët është penduar. (2015) – off.net.mk
• Kina: 10,000 nëpunës civilë të pushkatuar për korrupsion në 12 vitet e fundit (2015) – Faktor.mk

Pavarësisht se këto lloj lajmesh janë më të pakta në vitet në vijim, kjo nuk do të thotë mungesë e plotë e tyre. Në një kontekst tjetër dhe paketim disi të modifikuar, përçohen mesazhe të ngjashme dhe madje identike që promovojnë idenë e një dore të fortë. Bie në sy se shpesh bëhet fjalë për shqiptimin e dënimit me vdekje për lloje të ndryshme krimesh: nga zjarrvënia, helmimi, trafikimi i qenieve njerëzore, deri te korrupsioni, siç dëshmohet nga një sërë shembujsh nga viti 2014, 2014, 2016, 2016 dhe 2017.

Promovimi jokritik i këtij lloji të përmbajtjes është në kundërshtim të plotë jo vetëm me orientimin e Maqedonisë në BE, por edhe me anëtarësimin e saj të gjatë në Këshillin e Evropës dhe ratifikimin e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, e cila në mënyrë eksplicite e ndalon dënimin me vdekje.

Në vitet në vijim, në grupin e mediave maqedonase më me ndikim, prodhimi i të cilave monitorohet nga agregatori Time.mk, vërehet rënie e lajmeve të raportuara me këtë temë, nga 8 në 2018, 19 në 2019, 18 në 2020, 22 në 2021 dhe asnjë në vitin 2022.

Në mungesë të ndonjë korrelacioni me të drejtat e njeriut në këto nene, me zhvillimin qytetërues të sistemit penal dhe marrëveshjet ndërkombëtare në lidhje me heqjen e dënimit me vdekje, këto lloj nene mund të jenë vetëm një inkurajim për idetë e kthimit dhe devijimit nga vlerat tashmë të pranuara në kuadër të OKB-së dhe mbi të gjitha të Këshillit të Evropës.

Reflektimet për këta dhe artikuj të ngjashëm kanë një ndikim afatgjatë dhe shfaqen vazhdimisht në rrjetet sociale:

Megjithatë, në një masë më të vogël se në periudhën e mëparshme, media ende kontribuon në ndërtimin e mitit të luftës së pamëshirshme të Kinës kundër korrupsionit.

A1on ka shpërndarë:

Autoritetet kundër korrupsionit të Kinës njoftuan sot se ka nisur një hetim kundër ish-ministrit kinez të Drejtësisë Fu Zhenhua.

Një numër zyrtarësh dhe biznesmenësh komunistë kanë rënë tashmë që kur Presidenti Xi Jinping nisi operacionin “duart e pastra” në 2013, duke synuar ushtrinë, kompanitë dhe mjedisin politik.

MKD ka njoftuar:

Kina ka dënuar adhurimin e parasë, individualizmin ekstrem dhe korrupsionin

Në një numër shumë të vogël mediash (për shembull, në portalin Bajgana) shfaqen shpjegime dhe dyshime për qëllimet e kësaj “luftëje të pamëshirshme kundër korrupsionit”:

Vëzhguesit thonë se fushata e nënshkrimit të presidentit Xi Jinping kundër korrupsionit po përdoret gjithashtu për të eliminuar rivalët e tij politikë dhe fraksionet e tjera brenda partisë. Në dekadën e fundit, organet kundër korrupsionit hetuan më shumë se 4.7 milionë njerëz.

Në një numër edhe më të vogël të mediave jepen analiza në lidhje me këto veprime në të cilat dënimi vendoset në kontekstin e zhvillimeve aktuale në Maqedoni, përkatësisht në kontekstin e të dhënave të mbledhura nga organizatat ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Për shembull, portali Okno është gjithashtu i zënë në këtë moment:

Kina ka gjobitur më shumë se një milion e gjysmë zyrtarë gjatë pesë viteve të fundit si pjesë e fushatës së qeverisë kundër korrupsionit. Sipas Amnesty International, Kina ekzekutoi “mijëra” njerëz. Shifra e saktë është sekret shtetëror. Trendi në rritje i zyrtarëve të dënuar vetëm tregon se sa i vazhdueshëm mbetet korrupsioni në “socializëm me karakteristika kineze”.

Metoda e admirueshme e dorës së fortë nuk vendoset vetëm në kuadrin e luftës kundër korrupsionit, por edhe në zgjidhjen e problemeve dhe sfidave të përditshme me të cilat përballet shoqëria. Në portalin Hoe, për shembull, një tekst i shkurtër me titullin: “Si sillet Kina me adoleshentët e varur nga kompjuteri?”sqaron

Emri i kampit është “Qendra për Zhvillimin Mendor të Adoleshentëve Kinez”, prindërit i sjellin vetë fëmijët atje dhe metodat e tyre janë ushtarake. Adoleshentët që para se të vinin në kamp, ​​luanin video lojëra për 10 orë në ditë, nuk do të shohin as kompjuter për tre ose më shumë muajt e ardhshëm, e lëre më internetin dhe videolojërat, thuhet në tekst.

Teksti i publikuar në portalin BloombergAdria (në gjuhën maqedonase) është edhe më drastik:

Kina gjobit zyrtarët për vizatime ‘të shëmtuara’ në tekste shkollore

Asnjë nga këto njoftime nuk ngre çështjen e të drejtave dhe lirive të njeriut, shkeljen e tyre, apo dimensionimin e akteve të shtetit (Kinës) brenda kuadrit të standardeve të pranuara ndërkombëtarisht. Megjithatë, kohët e fundit në disa media (për shembull teksti i raportuar nën titullin “Autokracia kineze në krizë” në median Nezavisen) mund të identifikohen artikuj që njohin autokracinë që sundon në Kinë dhe që është pjesë integrale e performancës së Kinës në Maqedoninë e Veriut.

Përkundrejt kësaj, në shumicën e rasteve, politika e një dore të fortë përshtatet në promovimin e idesë së një lloji të veçantë demokracie karakteristike për Kinën, e cila bazohet pikërisht në këtë lloj konsensusi politik dhe partiak.

Pikërisht kjo ide po promovohet në median Factor me titullin “RAPORTI NGA KINA: Demokracia në rrugën kineze!”. Për t’i dhënë besueshmëri, artikulli fillon me një deklaratë të supozuar të një intelektuali kinez të paidentifikuar:

Ne duam harmoni dhe stabilitet, jo kaos dhe grindje”. E kam dëgjuar këtë fjali nga një intelektual kinez, një njeri që flet anglisht perfekte, ka vizituar shumë universitete të huaja, ka qenë pedagog atje, ka lexuar mijëra libra dhe e njeh në mënyrë të përsosur përkufizimin e “demokracisë”. Megjithatë, thotë ai, në sistemin komunist që jeton Kina, demokracia do të sillte shembjen e harmonisë aktuale. Partia Komuniste e Kinës, e cila ka qeverisur vendin për dekada, është partia më e madhe politike në botë, me 80 milionë anëtarë, por si përqindje e popullsisë së përgjithshme të Kinës, ajo ka mbështetjen e 6 për qind të kinezëve. Unë personalisht kam parë bindjet e njerëzve me ndikim që jetojnë dhe punojnë në Kinë për suksesin e sistemit politik.

Kjo përforcohet nga një mesazh shumë i qartë (edhe nga një intelektual pa emër):

Megjithatë, jeta ekonomike përcaktohet nga konteksti politik. Pra, vëren një intelektual: Nëse nuk je kundër shtetit dhe partisë, po e bën vetë biznesin, atëherë askush nuk të bën asgjë.

Në të njëjtin drejtim është edhe artikulli në median Denesen me titullin “JINPING: Demokracia e vërtetë në Hong Kong filloi pas kthimit të tij në Kinë”.

Pasi u kthyen në shtëpi, qytetarët e Hong Kongut u bënë zotër të qytetit të tyre. Demokracia e vërtetë në Hong Kong filloi në atë moment, tha presidenti Xi, thuhet në artikull..

Një gjigant ekonomik

Elementi i dytë që hap një kanal për një ndikim të madh në Maqedoni është admirimi për ekonominë në rritje të Kinës. Dhe në këtë segment bëhet fjalë për informacion jo të plotë dhe gjithmonë jashtë çdo konteksti të mbrojtjes së të drejtave të njeriut apo të drejtave specifike që lidhen me punën (sindikata, e drejta e grevës, mbrojtja gjyqësore).

Mediat janë unanime në raportimin e informacionit në lidhje me rritjen ekonomike të Kinës. Kjo vlen edhe për mediat/portalet profesionale, si portali Bankar, të cilat transmetojnë të dhëna të marra nga Banka Botërore ose burime të tjera përkatëse.

Konkluzioni që vihet është se rritja ekonomike e Kinës është e padyshimtë dhe evidente dhe edhe në kushtet e një pandemie, Kina nuk ka stagnuar ndryshe nga shumë vende të tjera.

Mediat maqedonase nuk përcjellin vetëm informacione lidhur me rritjen ekonomike të Kinës, por përcjellin edhe deklarata, qëndrime dhe opinione të politikanëve kinezë. Për shembull, media Faktor nën titullin “EKONOMIA KINEZE VAZHDON TË RRITET – është rezistente ndaj të gjitha sfidave, e gjithë bota do të përfitojë nga zhvillimi i Kinës” raporton:

E udhëhequr nga mendimi ekonomik i presidentit kinez Xi Jinping, Kina mbetet një mbështetëse e vendosur e globalizimit dhe multilateralizmit pasi përballet me proteksionizmin e rinovuar dhe sfidat ekonomike globale, sipas ekspertëve ekonomikë.

Presidenti kinez ka deklaruar vazhdimisht se vendosmëria e Kinës për t’u hapur më tej ndaj botës së jashtme mbetet e palëkundur. Duke e quajtur hapjen “një shenjë dalluese të Kinës moderne”, Xi, në një fjalim kryesor në ceremoninë e hapjes së katërt CIIE nëntorin e kaluar, tha se “ne nuk do të ndryshojmë vendosmërinë tonë për t’u hapur më gjerësisht ndaj një standardi të lartë; ne nuk do ta ndryshojmë angazhimin tonë për të ndarë mundësitë e zhvillimit me pjesën tjetër të botës; dhe ne nuk do ta ndryshojmë angazhimin tonë ndaj një globalizimi ekonomik që është më i hapur, më gjithëpërfshirës, ​​i balancuar dhe i dobishëm për të gjithë.

Kënaqësia e maqedonasve me ekonominë kineze nuk korrespondon me pjesëmarrjen e drejtpërdrejtë të Kinës me investime apo prezencë konkrete ekonomike (gjë që mund të shihet nga të dhënat zyrtare për shembull të Bankës Popullore të Maqedonisë), por ka të dhëna të vazhdueshme për një rritje të madhe në këtë zonë.

Sipas hulumtimeve të shoqatës ESTIMA dhe debatit lidhur me këtë hulumtim

Shoqata e parë e qytetarëve të Maqedonisë për Kinën është biznesi, tregtia, investimet dhe tema të tjera ekonomike dhe në këtë fushë Kina kryesisht gëzon reputacion pozitiv.

Edhe nga ueb-faqet zyrtare të ministrive në Maqedoni shihet se Maqedonia me shumë besim hyn në bashkëpunim me Kinën, përkundër një numri të madh të përvojave negative, veçanërisht në marrëveshjet ekonomike me Kinën.

Për shembull, në portalin Sloboden Pechat mund të lexoni:

Nga NTP “Shkup” thonë se blerja e pjesëve të këmbimit është e vështirë, sepse ato nuk mund të blihen nga furnitorë të mundshëm, duke pasur parasysh se pjesë rezervë origjinale për veturat “jutong” pothuajse nuk ekzistojnë, dhe pjesët rezervë ekuivalente vështirë se gjenden dhe janë shumë të shtrenjta, me një çmim joreal për cilësinë.

Në mediumin Zëri i Amerikës në gjuhën maqedonase nën titullin “Cilat janë sfidat me investimet kineze në Maqedoninë e Veriut?” analizohet:

Shtatë vite nga fillimi i ndërtimit, autostrada Ohër-Kërçovë nuk ka përfunduar. Huaja nga banka kineze Exim, në vend të 561 milionë dollarëve fillestare, me anekse arriti vlerën mbi 772 milionë dollarë ose rreth 600 milionë euro. Edhe nëse respektohet afati i ri për përfundimin e punimeve, kjo do të nënkuptonte një vonesë prej rreth tre vitesh e gjysmë në krahasim me marrëveshjen fillestare.

Shumë shpesh, projektet e përbashkëta të shpallura me pompozitet nuk pasohen nga realizimi i tyre, por kjo nuk e zvogëlon entuziazmin në çdo njoftim të ri për një investim të mundshëm nga Kina. Përkundrazi, mesazhet entuziaste për ndonjë bashkëpunim të madh në të ardhmen po tregtohen vazhdimisht. Për shembull në mediumin Nova Makedonija:

Në epokën pas epidemisë, marrëdhëniet midis Kinës dhe Maqedonisë së Veriut do të arrijnë rritje të vazhdueshme, me kontakte më të ngushta mes njerëzve, shkëmbime më praktike dhe bashkëpunim në fusha të ndryshme, thotë në një intervistë Zhang Suo, ambasador i Republikës Popullore të Kinës në vendin tonë për “Nova Makedonia”. Siç thotë ai, Kina është e gatshme të punojë me Maqedoninë për të përfituar nga mundësitë e konsiderueshme të ofruara nga projekti “Një brez, një rrugë” dhe për të promovuar në mënyrë të qëndrueshme bashkëpunimin praktik në fusha të ndryshme, si tregtia, infrastruktura, bujqësia, kultura, arsimi dhe kujdesit shëndetësor.

Shumë pak rezultate kërkimore nga kjo fushë depërtojnë në media dhe informacioni për konotacionin e mundshëm të këtij lloj ndikimi nga ana e Kinës për zhvillimin demokratik të shtetit nuk përmendet dhe qytetarët nuk marrin informacion.

Për shembull, raporti hulumtues me titull “I zhytur në një rrugë pa kthim: besimi i gabuar në kapitalin gërryes kinez për ndërtimin e autostradave në Maqedoninë e Veriut”, i prodhuar nga Instituti për Demokraci në Shkup, i cili thekson:

Pyetje për rezistencën e autoriteteve në Maqedoninë e Veriut ndaj korrupsionit dhe gatishmërinë e tyre për të injoruar sundimin e ligjit dhe për të realizuar projekte të këtij lloji në mënyrë jo transparente dhe jo gjithëpërfshirëse. Duket se mënyra e punës së Kinës është e kundërta e modelit politik dhe ekonomik dhe vlerave libertariane që Maqedonia e Veriut përpiqet të arrijë përmes aleancave të saj (NATO) dhe anëtarësimit të ardhshëm në BE.

Entuziazmi nuk zbehet as pas marrëveshjeve të zbuluara nga skandali i përgjimeve dhe akuzat për korrupsion pikërisht në lidhje me investimet e Kinës në Maqedoni (të dhëna nga hulumtimi “Vendi i Maqedonisë së Veriut në strategjinë e Kinës për Ballkanin Perëndimor” mbështetur nga Fondacioni Konrad Adenauer ) .

Kritika ndaj “Perëndimit”

Një element i tretë përmes të cilit realizohet një ndikim shumë i fortë dhe i shumëanshëm i Kinës në Maqedoninë e Veriut është kritika që Kina bën në raport me vendet e Evropës Perëndimore dhe SHBA-në.

Në kushtet e lodhjes së qytetarëve në lidhje me procesin e gjatë dhe krejtësisht të pasigurt të integrimit me BE-në, sulmet e vazhdueshme nga shtetet fqinje (anëtare të BE-së) dhe trazirat e brendshme në të cilat vihet re qartë një çekuilibër në mbështetjen ndërkombëtare, kritikat që Kina i drejton drejt shteteve të Evropës Perëndimore dhe sidomos ndaj SHBA-së (kryesisht si pjesë e makinerisë së zhvilluar propagandistike) gjejnë terren jashtëzakonisht pjellor.

Për shembull, në gazetën Nova Makedonija mund të lexoni:

Modernizimi i Kinës do të bëhet në harmoni me natyrën. Qeveria në Pekin ofron një alternativë ndaj zhvillimit perëndimor. Ndërsa përmbush njëkohësisht nevojat në rritje të njerëzve për një jetë më të mirë dhe një mjedis të bukur, rruga e Kinës drejt modernizimit u ofron vendeve të tjera një rrugë të re, alternative drejt prosperitetit…Duke vënë në dukje se modernizimi është një koncept i formësuar nga vendet e zhvilluara perëndimore, ai tha se perëndimi një model që vendos fitimin para mjedisit.

Kjo shumë qartë nënkupton se demokracitë perëndimore ofrojnë zhvillim që nuk merr parasysh mjedisin apo mirëqenien e njerëzve. Këto lloj përfundimesh janë në kundërshtim me të dhënat për ndotjen, menaxhimin e mbetjeve dhe veçanërisht ajrin e ambientit në demokracitë perëndimore dhe në Kinë (dhe që janë pjesë e shumë raporteve që lidhen me mbrojtjen e mjedisit, për shembull, sipas raportit EPI (Indeksi i Performancës mjedisore), Kina renditet 160 nga 180 vende të anketuara).

Akoma më drastike është situata me transferimin e kritikave të drejtuara nga Kina në SHBA. Deklaratat e Kinës zyrtare që i referohen Shteteve të Bashkuara zakonisht kalohen pa asnjë koment apo problematizim të asaj që u tha.

Për shembull, portalin MKD, teksti ishte vendosur nën titullin “Kina: Demokracia amerikane është një armë e shkatërrimit në masë”. Në tekst ndër të tjera thuhet:

“Demokracia” ka qenë prej kohësh një “armë e shkatërrimit në masë e përdorur nga SHBA për të ndërhyrë në vende të tjera”, tha një zëdhënës i Minstrisë së Jashtme në një deklaratë në internet, e cila akuzoi gjithashtu SHBA-në për “nxitjen e “revolucioneve me ngjyra” jashtë vendit.

Pa asnjë koment shtesë, informacioni i shpërndarë si ky, jo vetëm që nënkupton drejtpërdrejt se demokracia “perëndimore” është e rreme dhe shërben për të nënshtruar vende të tjera, por gjithashtu vendoset drejtpërdrejt në kontekstin e Maqedonisë me lidhjen e qartë të Revolucionit Shumëngjyrësh dhe një përpjekje të fshehtë për të mohuar sfondin demokratik të tij.

Shembulli me tekstin e publikuar në portalin MKD është i ngjashëm:

Në një takim të Këshillit të OKB-së për të Drejtat e Njeriut, Kina i kërkoi SHBA-së që “të ndalojë menjëherë shkeljen e të drejtave të njeriut dhe të marrë masa efektive për të parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm të situatës së të drejtave të njeriut në vend”.

Duke shtuar se “ushtarët amerikanë kanë vrarë dhe torturuar pa dallim njerëz të pafajshëm në operacionet ushtarake jashtë shtetit”, dhe “SHBA-ja ka vendosur masa shtrënguese të njëanshme që shkelin rëndë ligjin ndërkombëtar në disa vende në zhvillim, duke çuar në shkelje të rënda të të drejtave të njeriut dhe kriza humanitare”. përfaqësuesi i kërkoi atij vendi “të marrë masa konkrete për të parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm të situatës së të drejtave të njeriut.”

Njoftime të tilla, pa i vënë në kuadrin e zhvillimeve në Kinë lidhur me të drejtat e njeriut dhe pa të paktën një krahasim bazë të situatës së të drejtave të njeriut në të dy vendet, apo duke përcjellë përgjigjen e dhënë nga Shtetet e Bashkuara në lidhje me akuzat e theksuara, përbëjnë përhapjen e propagandës së drejtpërdrejtë kineze që synon të mohojë kërkimet dhe raportet e shumta mbi situatën e të drejtave të njeriut në të dy vendet, duke relativizuar standardet e pranuara në lidhje me të drejtat e njeriut si dhe duke defokusuar vëmendjen nga shkeljet e mëdha të të drejtave të njeriut në vetë Kinën.

Transmetimi i pikëpamjes kineze për vizitën e komisionerit të lartë për të drejtat e njeriut në Kinë në vitin 2022 në portalin Kumanovskimuabeti ka një efekt të ngjashëm:

Në një bisedë me komisionerin e OKB-së, Xi tha se Kina, për të promovuar bashkërisht mbrojtjen ndërkombëtare të të drejtave të njeriut dhe për të përfituar njerëzit e të gjitha vendeve, është e gatshme të angazhohet në mënyrë aktive në dialogun për të drejtat e njeriut dhe bashkëpunimin me vendet e tjera, mbi bazën e barazisë dhe reciprocitetit për të zgjeruar konsensusin dhe për të zvogëluar dallimet.

Duke vënë në dukje se vendet ndryshojnë në histori, kulturë, rend shoqëror dhe nivel të zhvillimit ekonomik dhe social, Xi tha se ata duhet të promovojnë dhe mbrojnë të drejtat e njeriut në përputhje me realitetin e tyre kombëtar dhe në përputhje me nevojat e popullit të tyre.

Kjo shmang faktin që Kina nuk ka ratifikuar disa dokumente shumë të rëndësishme të OKB-së në fushën e të drejtave të njeriut (përfshirë Paktin Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike), pastaj pamundësinë e Komisionerit të lartë për të drejtat e njeriut për të zhvilluar bisedime me qytetarët dhe organizatat pa praninë e zyrtarëve qeveritarë gjatë vizitës së fundit në Kinë dhe, natyrisht, gjetjet në këtë raport që Kina u përpoq më haptazi të ndalonte të publikohej. Ndryshe nga kjo, mediat maqedonase raportojnë:

Presidenti kinez Xi Jinping në një bisedë me Komisionerin e Lartë të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut Michel Bachelet tha se të drejtat e njeriut të popullit kinez mbrohen si kurrë më parë dhe se Kina ka hapur me sukses rrugën për zhvillimin e të drejtave të njeriut, në përputhje me tendencat dhe kushtet kombëtare.

Kina: Amerika është pasurar me konfliktin në Ukrainë

Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze Zhao Lijian tha sot se Shtetet e Bashkuara janë “pasurar” nga konflikti në Ukrainë. Evropa po e paguan çmimin e atij konflikti, veçanërisht për sa i përket inflacionit dhe çmimeve të energjisë, theksoi ai.

Ky lloj “informacioni” shfaqet në një shkallë edhe më të madhe pas fillimit të agresionit ushtarak të Rusisë në Ukrainë.

Për shembull, në portalin MAKFAX, nën titullin “Pekini: Komuniteti ndërkombëtar duhet t’i përgjigjet presionit të SHBA-së”, raportohet si më poshtë:

Autoritetet kineze besojnë se është e nevojshme që komuniteti ndërkombëtar të bashkohet kundër presionit “të pamatur” të Shteteve të Bashkuara dhe ndërhyrjes së tyre në punët e brendshme të vendeve të tjera, sipas një deklarate të publikuar sot në faqen e internetit të Ministrisë së Punëve të Jashtme kineze.

Meqenëse rasti ka të bëjë me Tajvanin dhe vizitën e presidentit amerikan në Dhomën e Përfaqësuesve të Tajvanit, do të ishte me vend që teksti i dhënë të vendosej në kontekstin e marrëdhënieve Kinë-Tajvan. Ndryshe, mbetet vetëm pretendimi i Kinës se SHBA-ja po ndërhyn në punët e brendshme të shteteve sovrane.

Edhe në lidhje me problemet specifike që lidhen me konfliktin midis Kinës dhe Tajvanit (i cili në dekadat e fundit është kthyer në një konflikt identitar), në mediat tona shpesh vendosen produkte direkte të makinerisë së propagandës kineze:

Është lufta e pashmangshme? Kina gjen rrugën për të mposhtur SHBA-në në Tajvan

Nëse dikush mendon se Kina ka “humbur fytyrën” duke lejuar Pelosin të fluturojë në Tajvan pavarësisht paralajmërimeve të saj të tmerrshme, atëherë një përfundim i tillë do të ishte i gabuar. Pekini mori iniciativën në interpretimin e incidentit dhe tani shumica e vendeve në botë (përveç Shteteve të Bashkuara, aleatëve të NATO-s dhe vendeve anglo-saksone) pajtohen me pretendimet e udhëheqjes kineze se Uashingtoni e solli situatën në rajon në një linjë e rrezikshme me trukun e saj provokues.

Ky lloj artikulli përshtatet në kontekstin më të gjerë të artikujve që përhapin propagandën ruse. Në këtë kuptim, mund t’i referoheni edhe artikullit të postuar në portalin MKD:

Rusia dhe Kina së bashku krijojnë një rend të ndershëm botëror

Lavrov tha se aleatët kryesorë, Kina dhe Rusia, po lëvizin drejt një rendi të ri botëror, nën “sanksionet e paligjshme të Perëndimit kundër Moskës”.

“Palët vunë në dukje natyrën kundërproduktive të sanksioneve të njëanshme të paligjshme të vendosura ndaj Rusisë nga Shtetet e Bashkuara dhe satelitët e saj”, tha ministri i jashtëm rus.

Ndryshe nga shumë vende, Kina ka refuzuar të dënojë pushtimin rus të Ukrainës. Zyrtarët amerikanë kanë akuzuar Pekinin për “sinjalizim të një gatishmërie” për të ndihmuar Rusinë, si ushtarakisht ashtu edhe ekonomikisht. Presidenti amerikan Joe Biden e krahasoi pushtimin rus të Ukrainës me shtypjen e dhunshme të protestave të studentëve në Sheshin Tiananmen në vitin 1989 nga Kina.

Shpërndarja jokritike e materialit propagandistik, që prodhohet nga mediat partiake kineze, përforcon retorikën e mbështetjes për Rusinë dhe krijon mosbesim ndaj Evropës dhe veçanërisht ndaj Shteteve të Bashkuara.

Në portalin A1on.mk, nën titullin “Kina dhe Rusia po i shkaktojnë probleme serioze Amerikës”, është publikuar një artikull i gazetës kineze Global Times (pa asnjë tregues se bëhet fjalë për media kineze), sipas të cilit:

Partneriteti strategjik midis Rusisë dhe Kinës është i një rëndësie vendimtare për sigurimin e paqes dhe sigurisë në kontinentin Euroaziatik. Ata mund të luajnë një rol konstruktiv në ruajtjen e rendit dhe drejtësisë globale, shkruan gazeta “Global Times”.

Si shenjë solidariteti me kombet e tjera, Moska dhe Pekini promovojnë me këmbëngulje multipolaritetin dhe demokratizimin më të madh të marrëdhënieve ndërkombëtare, duke kundërshtuar me vendosmëri përpjekjet e Uashingtonit për të imponuar idealet e tij mbi të gjithë dhe për të shkaktuar një luftë të re të ftohtë, shkruan gazeta.

Në të njëjtin drejtim është edhe shkrimi i medias TRTBalkan.

Putin tha se tensionet gjeopolitike kanë forcuar rolin e partneritetit ruso-kinez si një faktor stabilizues.

Nga ana e tij, presidenti kinez Xi Jinping tha se Pekini është i gatshëm të forcojë bashkëpunimin strategjik me Rusinë dhe të jetë partnerë globalë “për të mirën e popujve të të dy vendeve dhe në interes të stabilitetit global”.

Ndikimi kinez dhe rus plotësojnë njëra-tjetrën dhe krijojnë pamjen e nevojës për mbrojtje të përgjithshme kundër një armiku të përbashkët (Perëndimit).

Për shembull, në Kanal 5 nën titullin: “Rusia dhe Kina lëshuan një deklaratë të përbashkët kundër NATO-s dhe pavarësisë së Tajvanit” jepet teksti i deklaratës në fjalë.

“Pala ruse përsërit mbështetjen e saj për politikën e Kinës, konfirmon se Tajvani është pjesë integrale e Kinës dhe kundërshton çdo formë të pavarësisë së saj”, thuhet në deklaratë.

Ndalimi i zgjerimit të NATO-s në fqinjësinë e Rusisë është kërkesa kryesore e Kremlinit në mosmarrëveshjen me Perëndimin për Ukrainën.

Kjo mënyrë e përcjelljes së deklaratave të liderëve rusë dhe kinezë, në fakt krijon një imazh të NATO-s si agresore, në vend të dy vendeve, Kinës dhe Rusisë, të cilat përpiqen të pushtojnë territore të reja jashtë kufijve të tyre.

Vihet re se në media raportohen në mënyrë jokritike deklaratat e politikanëve kinezë, në të cilat përdoren të njëjtat shprehje si në deklaratat e politikanëve rusë. Në median Sloboden Peçat është dhënë deklarata e zëdhënësit të Ministrisë së Jashtme kineze, Wang Wenbin:

Në vitin e ri, Kina është e gatshme të punojë me Rusinë për të forcuar lidhjet strategjike dhe për të thelluar bashkëpunimin praktik për të kontribuar në avancimin e demokratizimit të marrëdhënieve ndërkombëtare, vendosjen e një rendi ndërkombëtar më të drejtë dhe më racional dhe për të lehtësuar ndërtimin e një komuniteti me një të ardhme të përbashkët për njerëzimin, tha ai.

Vetëpromovimi

Vitet e fundit, ka pasur një rritje të dukshme të pranisë së informacionit nga dhe për Kinën në disa prej mediave që (pa)dashur bëhen zëdhënëse të qeverisë kineze.

Bie në sy prezenca e rregullt në media të veçanta (“Nova Makedonija”, “Vecer”) e ambasadorit kinez në Maqedoni Zhang Suo, me intervista, deklarata dhe rubrika.

Këta artikuj shumë shpesh paraqesin dënimin e hapur të NATO-s, dënimin e politikës amerikane, mbështetjen e Rusisë dhe materiale të hapura propagandistike në të cilat Kina paraqitet si bartëse e progresit dhe mbrojtëse e të drejtave të njeriut dhe bartëse e zhvillimit në Maqedoninë e Veriut dhe në rajon…

Disa media shkojnë një hap më tej dhe hyjnë në skema të drejtpërdrejta prodhimi për të promovuar Kinën si pjesë e një programi të mbështetur drejtpërdrejt nga qeveria kineze. Për shembull, prodhimi i emisionit “Nihao” në TV Telma, ku në fund është teksti “Faleminderit Ambasadës së Republikës Popullore të Kinës në Republikën e Maqedonisë së Veriut”, ku mund të kuptohet gjithashtu se ato Shfaqjet sponsorizohen drejtpërdrejt nga Republika Popullore e Kinës. Emisioni (i cili promovohet edhe në FB) ndërthur përmbajtje kulturore, informative dhe propagandistike partiake që promovojnë sistemin e vlerave kineze.

Konkluzioni

Edhe pse shpesh quhet “ndikim i butë” dhe nuk është aq lehtë i dukshëm, nuk duhet nënvlerësuar ndikimi që ka Kina në Maqedoninë e Veriut dhe prania gjithnjë e më e gjerë dhe më e shpeshtë e materialit propagandistik kinez, i cili shpesh paraqitet si një alternativë ndaj sistemit të vlerave që ka pranuar Maqedonia e Veriut në 30 vitet e fundit.

Të drejtat e njeriut janë të parat që goditen nga ky lloj ndikimi. Si kuptimi i përgjithshëm i sistemit të vlerave, i cili është i paketuar në konceptin e të drejtave të njeriut, ashtu edhe trajtimi individual i shkeljeve të të drejtave individuale, pra minimizimi i tyre. Kjo është veçanërisht e rrezikshme në një situatë të mosbesimit të madh të shprehur të qytetarëve të Maqedonisë së Veriut ndaj institucioneve (sidomos ndaj gjithë sistemit të drejtësisë) dhe në kushtet e luftës së pasuksesshme kundër korrupsionit në pushtet. Është shumë e lehtë nën një ndikim të tillë të braktisësh parimet e konceptit të të drejtave të njeriut dhe të pranosh zgjidhje autoritare nën maskën e një lufte efektive kundër korrupsionit dhe/ose vendosjes së rendit dhe sigurisë në shtet.

Sulmi i dytë është demokracia dhe orientimi i Maqedonisë së Veriut drejt sistemeve demokratike të vendeve të BE-së. Transferimi i njëanshëm i kritikave, akuzave dhe pikëpamjeve të politikanëve kinezë jashtë kontekstit të situatës globale politike dhe juridike në Kinë në krahasim me vendet e BE-së dhe madje edhe me SHBA-në, dhe pa një paraqitje të ekuilibruar të kundërargumenteve ndaj këtyre kritikave, shumë lehtë krijon përshtypjen e modelit kinez si një alternativë po aq e dëshirueshme dhe zgjedhje e mundshme për Maqedoninë e Veriut.

Një element i tretë domethënës i hapjes ndaj ndikimit kinez është se (veçanërisht në momentin aktual të agresionit rus kundër Ukrainës) hapet një hyrje e pasme për ndikim edhe më të madh rus. Paraqitja e Rusisë dhe Kinës si shtete që ofrojnë një alternativë të përbashkët minimizon perceptimin negativ të agresionit rus ndaj Ukrainës dhe e paraqet atë si pjesë të një ristrukturimi ideologjik global që justifikohet në qëllimin që dëshiron të arrijë.