Detaje nga realizimi i deritanishëm i skriningut të KE-së me RMV-në

S. B. 07:00, 20-01-2023

BE, bashkimi evropian, eurointegrime, RMV, negociata — Foto: Portalb.mk

Analizë speciale për Portalb.mk nga Malinka Ristevska Jordanova, Instituti për Politika Evropiane.

Informacion i pamjaftueshëm për publikun e gjerë mbi procesin e deritanishëm.

Pas një pauze një mujore për festat vazhdon skriningu. Ky është një moment i mirë për të bërë një prerje se deri ku është ky proces. Të dhënat e prezantuara këtu bazohen në kalendarin e publikuar në ueb-faqen e SÇE-së dhe ndjekjen e deritanishme të skriningut.

Të dy pjesët e skriningut – ajo shpjeguese dhe ajo bilaterale – zhvillohen njëkohësisht. Deri tani është kryer skriningu shpjegues për tre kllasterët e parë: 1. Themelet, 2. Tregu i brendshëm dhe 3. Konkurrenca dhe rritja inkluzive. Këto kllasterë përfshijnë 22 kapituj dhe tre fusha. Rikujtojmë se ky cikël i skriningut shpjegues, në të cilin Komisioni Evropian e prezanton të drejtën e Unionit, është një azhurnim i skriningut të kaluar analitik të mbajtur në vitet 2018-2019.

Në vijim do të realizohet skriningu për tre kllasterët e mbetur: 4. Agjenda e gjelbër dhe Lidhshmëria e qëndrueshme (mars); 5. Resurset, bujqësia dhe kohezioni (qershor) dhe 6. Marrëdhëniet e jashtme (shtator).

Skriningu bilateral ka përfunduar për kllasterin e parë. Për kllasterin e dytë planifikohet nga janari deri në mars, për të tretin – nga marsi deri në qershor, për të katërtin – nga qershori deri në shtator, për të pestin dhe të gjashtin – në tetor dhe nëntor.

Radhitja e skriningut është e përshkruar në tabelën e mëposhtme (pjesët e përfunduara janë të shënuara; AA: Azhurnimi i skriningut analitik ; B: Skriningu bilateral).

		2022				2023
Kll.	Kapitulli/fusha	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI
1	Institucionet demokratike	АА			B
1	23 Gjyqësia dhe të drejtat themelore	АА			B
1	Reforma e administratës publike	АА			B
1	24 Drejtësia, liria dhe siguria	АА		B
1	Kriteret ekonomike	АА			B
1	5 Prokurimet publike	АА		B
1	18 Statistika	АА		B
1	32 Kontrolli financiar	АА			B
2	1 Qarkullimi i lirë i mallrave		АА				B
2	2 Liria e lëvizjes së punëtorëve		АА					B
2	3 E drejta e themelimit dhe liria e qarkullimit të shërbimeve		АА			B
2	4 Qarkullimi i lirë i kapitalit		АА				B
2	6 E drejta e shoqërive tregtare		АА			B
2	7 E drejta e pronësisë intelektuale		АА			B
2	8 Politika e konkurrencës		АА					B
2	9 Shërbimet financiare		АА				B
2	28 Mbrojtja e konsumatorëve dhe mbrojtja shëndetësore		АА					B
3	10 Shoqëria informatike dhe mediat		АА					B
3	16 Taksimi/Tatimet		АА					B
3	17 Unioni ekonomik dhe monetar								B
3	19 Politika sociale dhe punësimi		АА							B
3	20 Ndërmarrjet dhe politika industriale		АА							B
3	25 Shkenca dhe hulumtimi		АА						B
3	26 Arsimi dhe kultura		АА							B
3	29 Unioni doganor		АА								B
4	14 Politika e transportit							АА			B
4	15 Energjia							АА						B
4	21 Rrjetet transeuropiane							АА			B			B
4	27 Mjedisi jetësor dhe ndryshimet klimatike							АА			B
5	11. Bujqësia dhe zhvillimi rural										АА				B
5	12. Siguria e ushqimit, politika veterinare dhe fitosanitare										АА					B
5	13. Peshkimi										АА				B
5	22. Politika rajonale dhe koordinimi i instrumenteve strukturale										АА				B
5	33. Dispozitat financiare dhe buxhetore										АА				B
6	30. Marrëdhëniet e jashtme													АА		B
6	31. Politika e jashtme e mbrojtjes dhe sigurisë													АА		B

Ajo çka është më pak e njohur për publikun e gjerë është përmbajtja e procesit, për çka janë me rëndësi transparenca, por edhe komunikimi i realizuesve kryesorë.

Së pari sa i përket transparencës. Për skriningun janë në dispozicion prezantimet e Komisionit Evropian nga skriningu i kaluar për të gjithë kapitujt (2018-2019) dhe nga azhurnimi për kllasterin Themelet, por jo edhe për kllasterin e dytë dhe të tretë. Deri tani pozitive ka qenë që ka pasur transmetime online të mbledhjeve. Mirëpo, ato i ndjekin një numër relativisht i vogël i ekspertëve dhe përfaqësuesve të organizatave joqeveritare.

Për mbledhjet bilaterale të dhënat janë edhe më të varfra. Prezantimet nuk janë të publikuara. Për fat të keq, në ueb-faqen zyrtare të Sekretariatit për Çështje Evropiane, informacionet dhe dokumentet në lidhje me skriningun në përgjithësi nuk janë të strukturuara.

As Shqipëria nuk mund të mburret me transparencë të dokumenteve relevante. Për krahasim, informacionet dhe dokumentet mbi negociatat e Malit të Zi dhe Serbisë janë më të strukturuara. Janë në dispozicion edhe prezantimet e skriningut bilateral (edhe pse janë publikuar më vonë), ndërsa për Serbinë janë edhe procesverbalet e skriningut shpjegues].

Nga ana tjetër, sa i përket informimit dhe komunikimit me publikun e gjerë, ai kryesisht shfrytëzohet me njoftime mbi mbledhjet. Aspekti kryesor është pjesëmarrja e funksionarëve/përfaqësuesve të institucioneve në to. Mungojnë përpjekjet e Qeverisë, gjegjësisht të Sekretariatit për Çështje Evropiane, si trup qendror koordinues i procesit, që publikut të gjerë t’i transmetohet përmbajtja kryesore dhe mesazhet nga mbledhjet. Në konferencat për shtypin, por edhe në format e tjera të komunikimit, përmbajtja e skriningut bie nën hijen e çështjeve politike, siç është çështja e ndryshimit të Kushtetutës.

Sipas njoftimit të varfër të Sekretariatit për Çështje Evropiane, në mbledhjen e tretë të mbajtur së fundmi të Komitetit punues për integrim evropian, midis tjerash, është diskutuar edhe për “obligimet nga skriningu bilateral”, por nuk ka sqarim se cilat janë ato obligime. Supozohet se në këtë fazë ato janë kërkesa për të dhëna plotësuese dhe sqarime për mbledhjet. Mirëpo, që të mos ketë supozime, është e domosdoshme të ketë informacion.