REK Manastiri mori leje A-integruese, për uljen e ndotjes duhet investuar 157 milionë euro
REK Manastir më në fund mori lejen e integruar A. Ministria e Mjedisit ka publikuar tashmë dokumentin që parashikon shumë aktivitete për mbrojtjen e ajrit, ujit dhe tokës në rrethinën e kombinatit energjetik. REK Manastiri është një nga ndotësit kryesorë që përdor lëndët djegëse fosile për prodhimin e energjisë elektrike dhe që deri më tani ka funksionuar pa plan operativ të harmonizuar dhe detyrime për mbrojtjen e mjedisit që duhet t’i respektojë, shkruan Meta.mk, transmeton Portalb.mk.
Nga Ministria informojnë se REK Manastiri ka marrë leje A-integruese në fillim të këtij muaji dhe në kuadër të lejes është hartuar një plan operativ që parasheh aktivitete që harmonizojnë funksionimin e këtij objekti energjetik me direktivën e re për emetimet industriale. .
“Politikat e përgjithshme të Qeverisë dhe Ministrisë janë që të orientojnë aktivitetet e kapaciteteve industriale drejt shfrytëzimit të më shumë lëndëve djegëse ekologjike dhe energjisë së përftuar nga burimet e rinovueshme”, thonë nga Ministria.
Aktiviteti kryesor dhe më i shtrenjtë i parashikuar në planin operativ të lejes A të integruar të REK Manastir ka të bëjë me uljen e emetimeve të squfurit dhe pluhurit në ajër dhe kushton 145 milionë euro. Desulfurizimi duhet të realizohet në dy faza, duke reduktuar pluhurin me rikonstruimin e filtrave elektrostatikë dhe me zëvendësimin e ventilatorëve dhe kanaleve e gazrave tymues, që llogaritet të kushtojë 21 milionë euro dhe duke reduktuar oksidet e squfurit duke ndërtuar një impiant desulfurizimi, i cili do të kushtonte 122 milionë euro. Afati i fundit për përfundimin e aktivitetit të parë është viti 2025, ndërsa për të dytin 2026.
Sipas lejes, deri në vitin 2026 duhet të ulen kufijt e emetimeve në ajër nga oxhaqet e REK. Përqendrimet e squfurit për vitin 2023 janë kufizuar në 400 mikrogramë për metër kub dhe në vitin 2026 duhet të bien në 200. E njëjta gjë vlen edhe për oksidet e azotit, të cilat duhet të bien nga 500 në 200 mikrogramë për metër kub, ndërsa për monoksidin e karbonit kufiri i vendosur është 100. Grimcat PM dhe pluhuri janë të kufizuara në 50 dhe 20 mikrogramë për vitin 2026. Kapaciteti energjetik është i detyruar të krijojë një plan për menaxhimin e pluhurit brenda gjashtë muajve nga dhënia e lejes.
Për momentin, sipas Ministrisë, REK ka filtra elektrostatikë, por rendimenti i tyre është reduktuar shumë dhe një nga gjërat pozitive që ata vlerësojnë është fakti se oxhaqet kanë një lartësi prej 250 metrash, që është sipas praktikave më të mira për momentin.
Nga ana tjetër, ambientalistët mendojnë se pjesa më e madhe e investimeve në REK nuk duhet të prisnin nëse kapaciteti do të marrë leje ose jo, por edhe deri tani duhej të punohej në mënyrë proaktive duhej të punonin për të reduktuar emetimet, në kuadër të praktikave më të mira të disponueshme.
“Instalimet energjetike nuk duhet të funksionojnë pa kontrollin e emetimeve, pa filtra apo desulfurizues. Ato investime duheshin bërë shumë kohë më parë, të paktën filtrat e pluhurit. Sepse paratë që nuk investohen për mbrojtjen nga ndotja nga REK, jepen shumë herë më shumë në shëndetin publik, për të kuruar njerëzit”, thonë nga “Eko vetëdija”.
Ambientalistët janë decid që REK Manastiri të mbyllet në vitin 2027 dhe se Strategjia për energjetikë është e qartë. Skenari i gjelbër parashikon taksë karboni, të cilën ne nuk mund ta shmangim, sepse ose do ta vendosim vetë ose Bashkimi Evropian do ta vendosë për kompanitë tona importuese në tregun evropian. Me këtë, ata konsiderojnë se funksionimi i këtij kapaciteti do të jetë më fitimprurës, kurse energjia shumë e shtrenjtë.
“Nuk ka nevojë të presim atë moment, duhet ta mbyllim vetë REK siç e parashikon skenari i gjelbër. Qytetarët e rajonit të Manastirit kanë vuajtur mjaft nga ndotja”, thonë nga kjo organizatë.
I gjithë plani operativ parashikon rreth njëzet aktivitete, nga të cilat vetëm disa janë shënuar si të përfunduara. Projektet kryesore për uljen e ndotjes nga kapaciteti energjetik janë planifikuar për dy vitet e ardhshme dhe investimet totale do të kushtonin rreth 157 milionë euro.
Nga ShA EMV thonë se totali i investimeve për të gjitha projektet e parapara me lejen e integruar A ka kushtuar 251 milionë euro, nga të cilat deri më tani janë investuar 94 milionë euro. Pjesa e mbetur prej 157 milionë duhet të realizohet deri në fund të vitit 2025.
Një nga investimet më të larta të parashikuara në planin operativ, përveç filtrave dhe desulfurizuesit, është parandalimi i hetimit të deponisë së hirit, që duhet të kushtojë 2.1 milionë euro dhe të përfundojë deri në fund të vitit 2024. REK është e angazhuar për të reduktuar emetimet fugitive të pluhurit të qymyrit në deponitë e qymyrit dhe thërrmuesit deri në vitin 2025. Deri në instalimin e impiantit të desulfurizimit deri në vitin 2025 parashikohen disa aktivitete, si ulja e temperaturës së punës së kazanit, shtimi i aditivëve në procesin e djegies së linjitit dhe të tjera që do të kushtojnë 360 mijë euro. Në dokument theksohet se një nga investimet më të larta, rivitalizimi dhe modernizimi i kaldajave me avull, tashmë ka përfunduar për dy blloqet, për të cilat janë dhënë 60 milionë euro, ndërsa në vijim është për bllokun e fundit, për të cilin do të investohen 30 milionë euro të tjera.
Deri në vitin 2024 është planifikuar të përcaktohen vendet për depozitimin e llojeve të ndryshme të mbetjeve dhe të formohet një zonë mbrojtëse sanitare rreth zonës më të gjerë të REK duke ngritur një pyll me kërcell të lartë. Kjo mbi të gjitha i referohet zonës së kufirit perëndimor drejt zonave bujqësore dhe vendbanimeve përreth. Deri në vitin 2024 është planifikuar edhe ndërtimi i një pishine të mbrojtur për fuçi me vaj motorik të përdorur për pastrim, pasi tani ruajtja e fuçive është e pamjaftueshme.
Leja e integruar A parashikon që brenda gjashtë muajve nga dhënia e lejes, impianti të krijojë një Sistem për menaxhim me mjedisin jetësor, Program për menaxhim të mjedisit jetësor, Plan për menaxhimin e mbeturinave dhe Program për komunikim që do të sigurojë qasjen e publikut në informacionet që kanë të bëjnë me gjendja e mjedisit, ndërsa brenda 18 muajve edhe Studim për praninë e metaleve të rënda në ujërat nëntokësore.
