RMV pa përparim në fushën e mbrojtjes së pronësisë intelektuale, ekziston trup, por nuk funksionon siç duhet

Naile Dauti 11:00, 12-11-2022

Shkup Shkupi Maqedonia e Veriut flamuri i Maqedonisë Maqedoni RMV — Foto: Fisnik Xhelili/Portalb.mk

Në këtë tekst do të shqyrtojmë Kapitujt 4, 6 dhe 7 të Klasterit të dytë për harmonizimin e legjislacionit të vendit me atë të BE-së. Për dallim nga tre kaputjt e parë të këtij klasteri, të cilat i pasqyruam në tekstin paraprak. Në këta tre kapituj, përkatësisht në dy prej tyre niveli i përgatitjes së vendit në raportin e KE-së është vlerësuar si mesatar, ndërsa në njërin kapitull vlerësohet me nivel të mirë përgatitjeje, megjithatë, pa diskutim që nuk mungojnë kritikat, herë të ashpra e herë diplomatike për vonesat e reformave. Në disa kapituj kërkohet me shpejtësi zbatimi i legjislacionit. Nënvizohet gjithashtu se edhe pse ekziston trup koordinues për mbrojtjen e pronësisë intelektuale, megjithatë nuk i adreson sfidat kryesore në këtë fushë, transmeton Portalb.mk.

Kapitulli 4: Lëvizja e lirë e kapitalit

Maqedonia e Veriut është mesatarisht e përgatitur në fushën e lëvizjes së lirë të kapitalit. Është bërë përparim i mirë në harmonizimin e mëtejshëm me acquisin e BE-së, si nëpërmjet miratimit të legjislacionit për sistemet e pagesave, ashtu edhe nëpërmjet një ligji të ri për të luftuar pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit. Ekziston nevoja për të vazhduar me shpejtësi zbatimin e legjislacionit dhe forcimin e mëtejshëm të kapaciteteve administrative. Në vitin e ardhshëm, vendi duhet në veçanti:

të përgatisë një udhërrëfyes me veprime dhe afate kohore për të zbatuar rregullat e BE-së në fushën e lëvizjes së lirë të kapitalit, duke përfshirë blerjen e tokës bujqësore;
të fillojë zbatimin e legjislacionit të ri për sistemet dhe shërbimet e pagesave, duke përfshirë miratimin e legjislacionit sekondar;
të zbatojë legjislacionin e ri kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit në përputhje me acquisin e BE-së, duke përfshirë miratimin e legjislacionit zbatues.

Maqedonia e Veriut mbajti disa kufizime në lëvizjet dhe pagesat e kapitalit. Për shembull, jorezidentët nuk mund të blejnë tokë bujqësore. Në këtë drejtim, Maqedonia e Veriut është vonë në zbatimin e detyrimeve të saj sipas Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit. Ekziston nevoja për të finalizuar një udhërrëfyes për të zbatuar rregullat e BE-së në këtë fushë, në përputhje me detyrimet sipas Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.

Në prill të vitit 2022, Kuvendi miratoi ligjin për sistemet dhe shërbimet e pagesave që synon përafrimin e legjislacionit me acquisin e BE-së, duke përfshirë Direktivën e Dytë për Shërbimet e Pagesave, Direktivën për Paranë Elektronike dhe Direktivën e Llogarive të Pagesave. Në ndërkohë, Banka Popullore ka avancuar përgatitjen e 20 akteve nënligjore përkatëse, përmes konsultimeve me palët e interesuara. Ligji për sistemet dhe shërbimet e pagesave krijon gjithashtu një regjistër të unifikuar të llogarive bankare nën Regjistrin Qendror, siç kërkohet nga Direktiva e 5-të Kundër Pastrimit të Parave (KPP).

Në përgjithësi, bashkëpunimi ndërmjet institucioneve vazhdon të rritet , dhe janë krijuar mjete të reja për të lehtësuar raportimin dhe monitorimin e transaksioneve të dyshimta bazuar në një qasje të vlerësimit të rrezikut. Njësia e Inteligjencës Financiare ka forcuar kapacitetin e saj analitik për përpunimin e të dhënave dhe analizën financiare. Në vitin 2021, subjektet e detyruara kanë dorëzuar 315 raporte të transaksioneve të dyshimta (292 në vitin 2020). Njësia dërgoi 92 raporte (35 në vitin 2020) për rastet e pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit dhe 305 njoftime (122 në vitin 2020) për raste të tjera në organet e zbatimit të ligjit. Si rezultat, 15 persona u paditën dhe 16 u dënuan për pastrim parash në vitin 2021.

Kapitulli 6: Legjislacioni për shoqëritë tregtare

Vendi ka nivel të mirë përgatitjeje në fushën e ligjislacionit për shoqëritë tregtare. Është bërë njëfarë progresi në sjelljen e legjislacionit të kompanive në përputhje me acquisin e BE-së gjatë periudhës raportuese, veçanërisht përmes miratimit të një Kodi të ri të Qeverisjes së Korporatave. Nevojitet progres i mëtejshëm në fushën e kontabilitetit të korporatave dhe auditimit ligjor në përputhje me rekomandimet e mëposhtme.

Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti:

të harmonizojë më tej legjislacionin e BE-së për kompanitë, duke përfshirë inkurajimin e angazhimit afatgjatë të aksionarëve;
të miratojë legjislacionin për kontabilitetin dhe auditimin në përputhje me acquisin më të fundit të BE-së për kontabilitetin e korporatave dhe auditimin ligjor;
të forcojë rolin e Këshillit për Avancimin dhe Mbikëqyrjen e Auditimit.

Në legjislacionin e shoqërive tregtare, përafrimi me acquisin e BE-së është avancuar mirë në formimin, regjistrimin, bashkimin dhe ndarjen e kompanive. Kodi i rishikuar i qeverisjes së korporatës është në fuqi që nga tetori 2021; zbatimi i tij është i detyrueshëm për shoqëritë e listuara, në përputhje me Direktivën e BE-së për pasqyrat financiare vjetore, pasqyrat financiare të konsoliduara dhe raportet përkatëse të ndërmarrjeve të caktuara financiare. Përafrimi i mëtejshëm është i nevojshëm me acquisin e të BE-së 2019 për përdorimin e mjeteve dixhitale, operacionet ndërkufitare, si dhe me rregullat për inkurajimin e angazhimit afatgjatë të aksionarëve.

Për raportimin e kompanive, projektligji për kontabilitetin ende duhet të miratohet, bazuar në një konsensus të gjerë me Shoqatën e Kontabilistëve dhe Odën përkatëse të Tregtisë. Standardet ndërkombëtare të raportimit financiar zbatohen për të gjitha kompanitë, pa detyrime të reduktuara për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme. Në fushën e raportimit jofinanciar, kuadri ligjor mbetet për t’u përafruar me acquisin e BE-së. Është i pazgjidhur edhe miratimi i projektligjit për auditimin, hetimet dhe sanksionet. Vizibiliteti dhe performanca e përgjithshme e Këshillit për Avancim dhe Mbikëqyrje të Auditimit mbetet e dobët. Kërkohen përpjekje të mëtejshme që Këshilli të fillojë të funksionojë si një organ rregullator i vërtetë dhe financiarisht i pavarur.

Kapitulli 7: E drejta e pronësisë intelektuale

Maqedonia e Veriut mbetet e përgatitur mesatarisht në këtë fushë. Nuk është bërë progres dhe rekomandimet e vitit të kaluar mbeten të vlefshme. Nevojiten përpjekje të shtuara për të harmonizuar më tej legjislacionin me acquisin e BE-së në këtë fushë

Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti:

të përmirësojë më tej kuadrin ligjor për pronësinë intelektuale, veçanërisht sistemin e menaxhimit të të drejtave kolektive, duke u përafruar me Direktivën e Menaxhimit të të Drejtave Kolektive dhe të drejtat e pronësisë industriale, duke u përafruar me Direktivën e Zbatimit, me acquisin e BE-së për dizajnin dhe me Direktivën e Sekreteve Tregtare ;
të zbatojë Strategjinë e Pronësisë Intelektuale 2021-2026 dhe të bëjë funksionale platformën e informacionit online për institucionet ligjzbatuese për shkëmbimin e të dhënave për DPI-të.

Në fushën e të drejtës së autorit dhe të drejtave fqinje, miratimi i ndryshimeve në ligjin për të drejtën e autorit për ta harmonizuar më tej atë me acquisin e BE-së, duke përfshirë sistemin e menaxhimit të të drejtave kolektive, është vonuar. Njësia përkatëse e të drejtave të pronësisë intelektuale (DPI-së) në Ministrinë e Kulturës mbetet me mungesë kuadri.

Legjislacioni për pronësinë industriale duhet të përafrohet, veçanërisht me Direktivën e Zbatimit dhe Direktivën e Sekreteve Tregtare.

Sa i përket zbatimit, është ngritur platforma e informacionit për organet e zbatimit të ligjit për të shkëmbyer të dhëna të lidhura me DPI-të por duhet të bëhet funksionale në mënyrë që të ofrojë një pasqyrë të plotë mbi trajtimin institucional të shkeljeve të DPI-ve. Trupi koordinues për mbrojtjen e pronësisë intelektuale ekziston, por ende nuk i ka adresuar sfidat kryesore në lidhje me DPI-të. Drejtoria doganore ka ruajtur nivelin e saj të konfiskimit të mallrave të falsifikuara, kryesisht nga Turqia.

Kujtojmë se raporti i Komisionit Evropian mbi progresin e Maqedonisë së Veriut në rrugën e saj të integrimit evropian u publikua me 12 tetor përpara Komitetit për Çështje të Jashtme të Parlamentit Evropian. Raportin e plotë mund ta lexoni: KËTU.