Arseni në Llojan, vitin tjetër studim fizibiliteti dhe tender për kompaninë që do e pastrojë

F. Xh. 11:57, 06-11-2022

Në vitin 2023 do të publikohet thirrje e re publike për gjetjen e një koncesionari që do të duhet të pastrojë arsenin dhe mbetjet e tjera minerale nga mbetjet e ish-minierës “Llojan”. Nga Ministria e Ekonomisë për Meta.mk njoftojnë se kanë filluar procedurën për përgatitjen e studimit të fizibilitetit për dhënien e koncesionit për shfrytëzimin e lëndëve të para minerale të prodhuara nga njeriu nga ish-miniera “Llojan”, transmeton Portalb.mk.

“Është duke u zhvilluar procedura për marrjen e mendimeve nga të gjitha organet kompetente dhe nga komuna e Likovës, në pajtim me nenin 41 paragrafi 3 dhe 4 të Ligjit për Burime Minerale. Pas dorëzimit të të gjitha opinioneve, pritet të përgatitet studimi i fizibilitetit gjatë vitit 2023, pas së cilës do të shpallet thirrje e re publike për dhënien e koncesionit në fjalë”, njoftoi Ministria e Ekonomisë.

Ndryshe, pastrimi i arsenit dhe mbetjeve të tjera minerale ka disa vite që ka ngecur, për faktin se koncesionari i mëparshëm – “Kaltun Maddenjilik” ka arritur të pastrojë dhe shesë vetëm 60 tonë nga gjithsej 15.000 ton sulfur arseni, siç vlerësohet të ruhet në deponinë e ish-minierës “Llojan”. Për këtë, Qeveria e RMV-së në pranverë mori vendimin që në mënyrë të njëanshme të ndërpresë kontratën me kompaninë turke “Kaltun Maddenjilik” për koncesionin e dhënë në vitin 2014.

Përpara se të zgjidhet kompania e re që do të vazhdojë të shfrytëzojë arsenin nga lokacioni Llojan, fillimisht duhet bërë një studim fizibiliteti për arsyetimin e dhënies së një koncesioni të ri nga Ministria e Ekonomisë, që është një hap i detyrueshëm i përcaktuar në Ligjin për Koncesionet dhe partneritetin publiko-privat.

Përveç kësaj, ende nuk është zgjedhur koncesioner për 1000 ton arsen dhe mbetje të tjera të mbetura që janë të shpërndara në deponinë e vendosur afër stacionit hekurudhor afër Tabanovcit.

Në ndërkohë, qytetarët e fshatrave Llojan dhe Tabanovcë janë lënë të përballojnë vetë rrezikun që i pret nga substancat helmuese të shpërndara.

Meta.mk dhe Portalb.mk shkruan muajin e kaluar se nuk kryhen analiza të rregullta laboratorike për praninë e këtyre helmeve në ujë, tokë dhe ushqim në zonën e kontaminuar me arsen dhe metale të tjera të rrezikshme.

Në përgjigjet që morëm nga Instituti i Shëndetit Publik thuhet se deri më tani nuk kanë kryer analiza laboratorike për ushqimin e prodhuar nga blegtoria dhe arat që gravitojnë rreth dy fshatrave, por bëjnë analiza të rregullta në ujin e pijshëm.

Mirëpo, gjatë ekzaminimit laboratorik të ujit nga gypat lokalë të ujësjellësit dhe puset individuale në Llojan dhe Tabanovcë në vitin 2021 dhe 2022 nga Qendra për Shëndet Publik – Kumanovë, nuk ka rezultate për sasinë e arsenit në ujin në afërsi të zonës së kontaminuar, sepse analiza nuk përfshinte arsenin.

Kjo është në kundërshtim me Rregulloren për kërkesat për sigurinë dhe cilësinë e ujit të pijshëm të Agjencisë së Ushqimit dhe Veterinarisë, në të cilën thuhet qartë se testimet e ujit duhet të përfshijnë zbulimin jo vetëm të parametrave mikrobiologjikë, por edhe të parametrave kimikë, mbetjeve të pesticideve, parametrave tregues të detyrueshëm. Sipas kësaj rregulloreje kufiri maksimal i lejuar i arsenit në ujin e pijshëm është 10 mikrogramë për litër dhe ky kufi rekomandohet edhe nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).

Për të parandaluar rrezikun e ndotjes nga arseni, ajo që mund të bëjnë organet shtetërore është që rrethinat e fshatrave Llojan dhe Tabanovcë, ku janë të shpërndara substanca të rrezikshme minerale, të shpallen si zonë të kontaminuar.

Kuvendi i RMV-së në pranverë miratoi ndryshimet dhe plotësimet në Ligjin për mjedisin jetësor, të cilat rregullojnë trajtimin e zonave të kontaminuara në vend.

Qeveria mund ta ndërmarrë këtë hap për ta shpallur zonë të kontaminuar, duke marrë parasysh faktin se Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor është duke përgatitur Metodologjinë për identifikimin e zonave të kontaminuara.

Meta.mk dhe Portalb.mk në dhjetor të vitit të kaluar kanë vizituar Llojanin dhe Tabanovcën, me ç’rast kemi vërejtur se dy lokacionet e rrezikshme me arsen të shpërndarë nuk janë të rrethuara me tela, gjë që mundëson lëvizjen e lirë jo vetëm të njerëzve, por edhe të bagëtive.

Gjithashtu, në afërsi të arsenit të shpërndarë ka fusha në të cilat mbillen kultura të ndryshme bujqësore, për të cilat lind pyetja se ku përfundon ushqimi i tillë.

Meqë ra fjala, pranë fshatit Llojan është ndërtuar një linjë lokale e ujësjellësit, por shumica e shtëpive vazhdojnë të përdorin ujin nga puset, i cili është jashtëzakonisht i ndotur me arsen, gjë e cila është vërtetuar nga analizat laboratorike të kryera nga kompetentët. institucionet në periudhën para vitit 2021.