Maqedonia e Veriut tenton ndalimin e shoqatave bullgare
Paralajmërimi për formimin edhe të një shoqate bullgare në Maqedoninë e Veriut me emrin e Car Ferdinandit, ka alarmuar drejtuesit e institucioneve në Shkup për të ndërmarrë masa nëse do të lejojnë ose jo zyrtarizimin e saj në Regjistrin Qendror, raporton REL.
Car Ferdinandi ka sunduar me Bullgarinë gjatë Luftës së Parë Botërore dhe sipas Institutit Maqedonas të Historisë, pas Traktatit të Paqes të Shën Stefanit të vitit 1878, Bullgaria ka fituar autonomi të gjerë dhe si e tillë do të bëhej shteti më i madh në Ballkan në atë kohë, përfshirë gjithë territorin e Maqedonisë së atëhershme.
Veprimtaria e Car Ferdinandit konsiderohet e dëmshme për Maqedoninë e Veriut, andaj edhe kundërshtohet regjistrimi i shoqatës me emrin e tij.
Drejtuesit e Regjistrit Qendror, një institucion që merret me regjistrimin e shoqatave, klubeve e nismave të tjera, kanë bërë të ditur për mediat se nisma ka ardhur nga qyteti i Bogdancit, në jug të Maqedonisë së Veriut, pa saktësuar identitetin e atyre që kanë kërkuar regjistrimin e shoqatës.
Kryeministri maqedonas, Dimitar Kovaçevski, ka thënë se institucionet po bëjnë gjithçka të mundur për zgjidhjen e këtij problemi, të cilin ai e ka quajtur si “provokim të rëndë”.
“Këto shoqata mbajnë emra të personaliteteve nga e kaluara që ishin bashkëpunëtorë të regjimit fashist dhe ngjallin ndjenja negative te qytetarët tanë. Nga Regjistri Qendror janë duke shqyrtuar dokumentacionin dhe duke marrë parasysh synimet për formimin e shoqatave të tilla që indinjojnë qytetarët tanë, por edhe që ndikojnë negativisht në raportet me vendin fqinj”.
“Ne kemi formuar komision që duhet të vlerësojë nëse kjo shoqatë duhet të lejohet. Institucionet duhet të përcaktojnë nëse formimi i tyre është në përputhje me legjislacionin tonë. Gjithashtu, kemi angazhuar Ministrinë e Drejtësisë për hartimin e një ligji të ri për regjistrimin e shoqatave që do të ketë për bazë ligjin gjerman. Veç kësaj, në hartimin e ligjit kam kërkuar që të përfshihen të gjitha palët, e edhe pjesëtarët e komunitetit hebre”, ka deklaruar Kovaçevski.
Kjo është shoqata e tretë që kërkon të regjistrohet pas atyre me emrat e Vanço Mihajllovit në Manastir dhe Car Borisit në Ohër, që nxitën reagime të shumta pasi bartësit e emrave të këtyre shoqatave njihen si bashkëpunëtorë të Gjermanisë Naziste dhe autorët kryesorë të masakrave e dëbimit të hebrenjve, por edhe të maqedonasve për shkak të kundërshtimit të ideve naziste.
Një nga hartuesit e Ligjit për shoqata dhe fondacione, Borçe Davitkovski, thotë se autoritetet që miratojnë shoqata të tilla, para së gjithash duhet të kontrollojnë emrin dhe programin.
Ai thotë se ligji është krijuar për të qenë liberal, por nëse shteti tani nuk e ndal këtë trend të regjistrimit të klubeve me emra të diskutueshëm historikë, do të konsiderohet precedent dhe se regjistrimet e tilla do të vazhdojnë pafundësisht.
Davitkovski i quan absurde reagimet e institucioneve, të cilat pasi regjistrojnë shoqata të kontestueshme, dalin me reagime për ndalimin e punës së tyre.
“Unë nuk e kam të qartë se si është e mundur që së pari lejojmë regjistrimin e shoqatave të tilla dhe pastaj shteti të kërkojë që, atë të cilën e kemi regjistruar, si ta anulojmë. Kjo është e pakuptimtë pasi kjo mund të bëhej që në aktin e paraqitjes së kërkesës, se kjo shoqatë me këtë emër irriton popullatën dhe nuk mund të regjistrohet, por ne bëjmë të kundërtën”, thotë Davitkovski, duke i quajtur të paqëndrueshme edhe thirrjet për ndjekje penale të drejtuesve të shoqatave të tilla.
“Ata njerëz për momentin nuk kanë bërë ndonjë vepër penale që të ndiqen. Ata kanë formuar një shoqatë që është regjistruar, pra nuk kanë bërë asnjë veprim që të ndiqen. Si mund të reagojë Prokuroria Publike, nuk ka asnjë bazë. Përgjigjja duhet të kërkohet diku tjetër”, vlerëson Davitkovski.
Formimi i shoqatave të tilla më së shumti ka shkaktuar reagime te komuniteti hebre.
“Themelimi shoqatave bullgare me emrat e bashkëpunëtorëve të Hitlerit, prek ndjenjat e hebrenjve dhe të vetë maqedonasve. Është e njohur se 7.144 hebrenj janë vrarë dhe më shumë se 11 mijë të tjerë janë dërguar në kampet e përqendrimit nga Bullgaria naziste. Car Borisi është sinonim i nazizmit”, vlerësojnë nga shoqata e hebrenjve në Maqedoninë e Veriut.
Ndryshe, sot u dëmtua tabela me emrin e klubit të ri bullgar “Car Boris i Tretë” në Ohër. Ky klub u hap më 7 tetor, ndërkaq ceremonia e hapjes u përcoll me protesta nga qytetarët maqedonas në Ohër. Protestuesit gjuajtën vezë në drejtim të klubit, e kanë kënduar himnin e Maqedonisë së Veriut dhe kanë bërë thirrje kundër Car Borisit të Tretë, i cili siç thonë, ka qenë aleati i Hitlerit në Luftën e Dytë dhe okupator i Maqedonisë.
- LEXO: Është dëmtuar tabela e klubit kulturor “Car Borisit i Tretë” i Bullgarisë në Ohër
- LEXO: “Car Borisi i Tretë” i Bullgarisë në Ohër, protestë me parulla antifashiste
Paraprakisht, Ministria e Punëve të Jashtme të RMV-së, ka apeluar deri te të gjithë qytetarët, grupet politike dhe jopolitike, për sjellje të matur dhe dinjitoze, të bazuar në respektimin e të drejtës së të gjithë qytetarëve, pavarësisht përkatësisë etnike, për të ushtruar të drejtën kushtetuese për tubim dhe shprehje të lirë të mendimit.
Paraprakisht në Manastir u hap edhe një shoqatë tjetër bullgare me emrin “Ivan Mihajllov”, i cili gjithashtu për opinionin maqedonas ishte emër diskutabil. Pas hapjes këngëtari Lambe Alabakovski ia ka vënë flakën pjesës së hyrjes së klubit.
Sofja zyrtare në vitin 2019-të kërkonte që Shkupi t’i pranojë kërkesat bullgare se gjuha maqedonase është normë e asaj bullgare dhe se kombi maqedonas është krijuar nga Josip Broz Tito. Ky kontest bllokoi për dy vite procesin eurointegrues të vendit, me çka Bullgaria gjatë vitit 2021 i vendosi dy herë veto Maqedonisë së Veriut, njëherë në qershor, kurse më pas, më 14 dhjetor të vitit 2021, edhe një herë e bllokoi fillimin e negociatave RMV-BE.
Me ndërmjetësimin e Francës, në RMV dhe Bullgari u votua një propozim për zgjidhjen e problemeve mes bullgarëve dhe maqedonasve, ndërkaq më 19 korrik u zhvillua konferenca e parë ndërqeveritare midis Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë me Bashkimin Evropian. Negociatat nuk do të fillojnë derisa të bëhen ndryshimet kushtetuese, gjegjësisht derisa nuk futen bullgarët në Kushtetutën e RMV-së.
