Zoran Gavrillov, fitues i bursës Otto Bayer për zbulimin e ilaçit: Me dëshirë dhe vendosmëri, edhe e pamundura bëhet e mundur

Zoran Gavrillov nga Koçani është një nga fituesit e bursave shkencore për vitin 2022, të cilat Fondacioni gjerman Bayer i ndan për studentët hulumtues në studimet e magjistraturës apo doktoraturës. 25-vjeçi me titull Magjistër i Farmacisë është në mesin e 14 fituesve të Bursës Otto Bayer që jepet për zbulim të ilaçeve, kurse ai e ka fituar si pjesë e një ekipi që zhvillon trajtim për sindromën Usher – sëmundje e rrallë gjenetike që manifestohet me humbje të dëgjimit dhe shikimit, raporton Meta, përcjell Portalb.mk.

Gavrillov ka magjistruar farmaci në Fakultetin e Farmacisë në Shkup dhe aktualisht është i regjistruar në ciklin e dytë të studimeve në fushën e bioinformatikës në FINKI.

Ndër sukseset e tij janë shpallja studenti më i mirë i gjeneratës në Fakultetin e Farmacisë nga Fondacioni Trajçe Mukaetov, si dhe çmimi për studentin më të mirë të diplomuar të këtij fakulteti, i cili ndahet nga Universiteti “Shën Kirili dhe Metodi” (UKIM).

Falë bursës që e ka marrë për pjesëmarrje në zbulimin e trajtimit për sindromën Usher, Gavrillov tani po i mbindërton njohuritë e tij dhe është i përfshirë në një projekt kërkimor në Universitetin Ludwig Maximilian në Mynih – një nga universitetet më të njohura në Gjermani dhe ndër 50 universitetet më të mira në botë, sipas Qendrës për renditjen e universiteteve botërore (CWUR).

Përveç bursave për zbulimin e barnave, Fondacioni Bayer jep edhe bursa shkencore në fushat e shkencave të mjekësisë dhe bujqësisë.

Në një intervistë për “Meta.mk”, Gavrillov flet për bursën, përvojën e tij në veprimtarinë kërkimore-shkencore, por edhe për gjendjen në arsimin e lartë në vend dhe arsyet pse shumë shkencëtarë të rinj, si ai vetë, largohen nga vendi.

Nga çfarë projekte dhe kërkime ke marrë pjesë gjatë arsimimit dhe punës shkencore dhe kërkimore brenda dhe jashtë vendit?

Pas përfundimit të studimeve në vend, kalova rreth dy muaj në një praktikë kërkimore në Fakultetin e Farmacisë dhe Biokimisë në Zagreb për përsosje plotësuese dhe për të fituar më shumë përvojë dhe njohuri, dhe menjëherë pas kësaj kalova gjashtë muaj në Departamentin e Klinikës. Biokimia në Fakultetin e Farmacisë në Lubjanë, ku mora pjesë në një projekt kërkimor mbi karakterizimin funksional të proteinave në osteoporozë. Kjo ishte një përvojë e madhe për mua, gjatë së cilës fitova njohuri dhe aftësi që janë mjaft të dobishme në punën time të tanishme kërkimore.

Në qershor mora pjesë në Kongresin Ndërkombëtar për Studentë të Mjekësisë dhe Shkencave Biomjekësore (ISCOMS) në Groningen të Holandës, ku e prezantova tezën time. Kishte pjesëmarrës nga e gjithë bota dhe ne patëm mundësinë të njiheshim mes nesh, të takohemi me kultura të ndryshme dhe të shkëmbejmë përvoja. Nga pjesëmarrësit aktivë që prezantuan, u përzgjodhën 25 pjesëmarrës për një praktikë dy javore në Qendrën Mjekësore Universitare Groningen (UMCG), gjatë së cilës u njohëm me punën kërkimore dhe mundësitë që ofron Qendra Mjekësore Universitare Groningen, duke përfshirë laboratorët shumë modern.

Je një nga fituesit e bursës së Fondacionit Bayer. Çka është kjo bursë, për çfarë ndahet, sa dhe si do të të ndihmojë në avancimin e mëtejshëm në fushën në të cilën punon/hulumton?

Jam fitues i bursës Otto Bayer, të cilën e ndan Fondacioni Bayer. Iu ndahet studentëve aktualë në studime të magjistraturës, pas përfundimit të studimeve të magjistraturës, ose studentëve në studime të doktoraturës, kryesisht në fushën e farmacisë, për të hulumtuar trajtime të reja. Këtë vit janë ndarë gjithsej 14 bursa të tilla. Jam krenar dhe e lumtur që jam fitues i një burse kaq prestigjioze, e cila në të njëjtën kohë paraqet obligim, por edhe motiv e nxitje për punë të palodhur, e cila shpresoj të rezultojë me suksese të mëtejshme në të ardhmen. Falë kësaj burse, kam mundësinë të kaloj gjashtë muaj në Universitetin Ludwig Maximilian në Mynih, i cili është një nga universitetet më të mira në Gjermani dhe në përgjithësi në botë, për të fituar përvojë, njohuri dhe aftësi shtesë në punën kërkimore që do të jetë me dobi për mua në të ardhmen.

Bursën e fitove për pjesëmarrje në zhvillimin e një trajtimi për sindromën Usher. Çfarë është sindroma Usher dhe si do të ndihmojë ilaçi që po zhvilloni në trajtimin e tij?

Siç e përmenda, është një nga universitetet më të mira në Gjermani. Jam pjesë e departamentit të farmakologjisë, ku fokusi primar është studimi i sëmundjeve të trashëguara të syrit dhe zhvillimi i qasjeve të reja të terapisë gjenetike në trajtimin e këtyre sëmundjeve. Hulumtimi i grupit tonë është fokusuar në sindromën Usher, e cila është një sëmundje e rrallë gjenetike që manifestohet me humbje të dëgjimit dhe shikimit.

Kjo sëmundje ka disa nëntipe,  ndërsa puna jonë kërkimore është fokusuar në mënyrë specifike në sindromën Usher 1b, e cila shkaktohet nga mutacionet në gjenin MYO7A. Mutacionet mund të jenë të pranishme në të gjithë gjenin, gjë që e bën atë një sëmundje heterogjene dhe e ndërlikon më tej trajtimin e mundshëm. Karakterizohet me humbje të trashëguar me lindje të dëgjimit dhe degjenerim gradual të retinës dhe humbje të shikimit. Humbja e dëgjimit mund të trajtohet me implante kokleare, por ende nuk ka terapi për dëmtimin e shikimit.

Në shumicën e rasteve, shurdhimi është i lindur, kështu që pacientët me Usher 1b lindin të shurdhër. Prandaj, këta pacientë mund të identifikohen që në moshë të hershme, që do të thotë para fillimit të degjenerimit të retinës dhe humbjes së shikimit. Ky fakt i bën këta pacientë kandidatë të mirë për terapi gjenetike.

Qëllimi i hulumtimit është zhvillimi i vektorëve të virusit të dyfishtë rekombinantë adeno-shoqërues të mARN-së. Sekuenca koduese e gjenit MYO7A do të ndahet në dy fragmente që nuk mbulohen mes veti, të pajisura me elementë të nevojshëm për shprehjen e transkriptit dhe rindërtimin e mëvonshëm përmes transsplejsing të mRNA dhe do të paketohet në vektorë virusi të lidhur me adeno-rekombinantë. Për të vlerësuar potencialin terapeutik të kësaj strategjie, ajo do të zbatohet për modelet e kafshëve (minj) dhe organoidet e retinës. Kjo strategji është ende në fillimet e zhvillimit, kështu që nëse rezulton e suksesshme, do të vazhdojë të zhvillohet nga një kompani farmaceutike.

A ke qenë gjithmonë i interesuar të studiosh farmakologjinë dhe të punosh në kërkime? Cila është pjesa jote e preferuar e punës kërkimore në industrinë farmaceutike?

Dashuria dhe interesimi im për shkencat natyrore ka ekzistuar qysh si i vogël. Në fillim të shkollimit kam shfaqur një interesim të konsiderueshëm për kiminë, por gjatë studimeve, përveç kimisë, u interesova veçanërisht për biologjinë – më konkretisht, biologjinë molekulare dhe gjenetikën dhe farmakologjinë. Ashtu që, për momentin dega ime e preferuar është farmakologjia dhe studimi dhe hulumtimi i mekanizmave të veprimit të barnave në nivel molekular, si dhe i mekanizmave të shfaqjes së sëmundjeve në nivel molekular. Gjithashtu, ka edhe gjenetikë, kështu që për mua është më mirë kur kërkimi është ndërdisiplinor dhe përfshin fusha të shumta, që është pikërisht projekti në të cilin po marr pjesë.

Gavrillov e mori çmimin për studentin më të mirë të diplomuar në Fakultetin e Farmacisë.

Sipas përvojës tënde si ish-student i cili është diplomuar dhe ka magjistruar në vend, sa thua se investon shteti në kërkimin shkencor? A kishe mundësi edhe këtu të jesh pjesë e projekteve kërkimore shkencore të ngjashme me ato në Slloveni dhe Gjermani?

Në vendin tonë investohet shumë pak, madje do thosha thuajse fare nuk investohet në aktivitete dhe projekte kërkimore-shkencore. Gjatë studimeve nuk kam pasur mundësi të takohem apo të bëhem pjesë e projekteve kërkimore-shkencore. Ashtu që, përvojën e vërtetë fitova pasi dola jashtë vendit.

A planifikon të vazhdosh shkollimin apo punën dhe ku?

Kam në plan të vazhdoj studimet e doktoraturës në ndonjë vend të Evropës Perëndimore apo skandinave. Ende nuk kam vendosur se në cilën fushë saktësisht – ndoshta në lidhje me terapinë gjenetike dhe projektin në të cilin jam përfshirë aktualisht. Nuk kam menduar afatgjatë, por do të doja të merrem me kërkime shkencore.

Çfarë duhet të bëjë, sipas teje, shteti për të parandaluar ikjen e trurit dhe për të mbajtur shkencëtarë të rinj të talentuar?

Një pjesë e të rinjve largohen për arsye financiare, por unë do të thosha se shumica largohen për jetë më cilësore, pra shëndetësi më të mirë, arsim, mjedis më të pastër, funksionim më të mirë të institucioneve dhe mbi të gjitha mundësi më të mëdha për avancim. Gjithashtu do të veçoja se cilësia dhe dija vlerësohen më shumë jashtë vendit, askush nuk të pyet kush je dhe nga vjen, por e rëndësishme është që të jesh i aftë dhe punëtor i zellshëm. Më shumë vëmendje duhet t’i kushtohet personelit të ri, ambicioz dhe të suksesshëm dhe ata duhet të stimulohen më shumë. Nevojiten më shumë investime në arsim dhe shkencë, financim të projekteve kërkimore shkencore, veçanërisht për të mbajtur shkencëtarë të rinj të talentuar.

Çfarë do t’i këshilloje studentët (e ardhshëm) që duan të studiojnë farmaci?

Farmacia padyshim ka prosperitet në vendin tonë dhe në botë më gjerë dhe unë do t’i këshilloja studentët e ardhshëm që hezitojnë, le ta zgjedhin farmacinë. Para së gjithash, është fakt që nuk ekziston ndonjë farmacist i papunë. Farmacistët nuk janë “farmacistë apo shitës” të zakonshëm, por kanë shumë më tepër njohuri dhe aftësi se kaq. Farmacistët nuk punojnë vetëm në një farmaci. Janë disa kompani farmaceutike në të cilat punojnë shumë farmacistë dhe në të cilat bëhen investime në kërkimin dhe zhvillimin dhe përmirësimin e kuadrit profesional. Ata gjithashtu mund të angazhohen në kërkime shkencore. Në përgjithësi, do t’i këshilloja të gjithë studentët që të shfrytëzojnë sa më shumë periudhën e studimit për të fituar njohuri, aftësi, eksperienca, njohje, të kalojnë një pjesë të studimeve jashtë vendit përmes ndonjë prej programeve të shkëmbimit, sepse është një përvojë e shkëlqyer. të kenë ëndrrën e tyre dhe të bëjnë çmos për ta realizuar atë. Për të arritur sukses, është e nevojshme të duash atë që studiohet, gjegjësisht të mësohet. Kur ka dëshirë dhe vendosmëri, e pamundura bëhet e mundur.