Lufta e Rusisë në Ukrainë: Një përplasje e dy filozofive të pushtetit

Pushtimi rus i Ukrainës ka ekspozuar një përplasje të dy koncepteve thelbësisht të ndryshme të pushtetit në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Moska po kërkon të rishikojë rendin ekzistues botëror. Gabimi më i madh i Evropës Liberale do të ishte komprometimi i vlerave të saj thelbësore dhe legjitimimi i qasjes së Putinit ndaj politikës ndërkombëtare.

Nga ana e pushtuesit, fuqia ka të bëjë kryesisht me projeksionin e forcës ushtarake dhe synon të shkatërrojë, vrasë dhe frikësojë. Në anën e Perëndimit Euro-Atlantik, pushteti është në thelb normativ. Ai bazohet në parime dhe rregulla të përbashkëta, si dhe në institucionet shumëpalëshe që i mbështesin ato. Asnjëherë më parë kontrasti midis dy filozofive të pushtetit nuk ka qenë kaq i qartë.

Ajo që shumica e Evropës që nga rënia e Bashkimit Sovjetik e konsideroi si forcën e saj – refuzimin e gjeopolitikës së fuqive të mëdha, mohimin e egoizmave kombëtare dhe transformimin e sovraniteteve në një mekanizëm konsensual vendimmarrjeje – shihen nga Moska si simptoma të dobësisë.

Kremlini mendon se BE-ja nuk është në gjendje të veprojë politikisht, ka sakrifikuar interesat kombëtare për hir të institucioneve mbikombëtare dhe ka humbur cilësitë sovrane të domosdoshme për subjektivitetin ndërkombëtar.

Merrni keqtrajtimin publik të shefit të politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, i cili vizitoi Moskën në shkurt 2021, menjëherë pas burgosjes së liderit të opozitës ruse, Alexei Navalny. Ai takim me ministrin e Jashtëm rus Sergei Lavrov ishte një shenjë e qartë e shpërfilljes së BE-së nga Kremlini si një lojtar ndërkombëtar.

Pothuajse një vit më vonë, Moska as që e përfshiu BE-në në grupin e bashkëbiseduesve me të cilët presidenti rus Vladimir Putin synonte të diskutonte kërkesat e tij të sigurisë ndaj Perëndimit.

Si rezultat, Rusia e Putinit e ka fshirë në mënyrë simbolike BE-në nga vizioni i saj tejet gjeopolitik për botën.

Përbuzja e Rusisë për BE-në mund të shpjegohet gjithashtu me dështimin e synimeve të Moskës për të de-amerikanizuar Evropën dhe për të marrë disa përfitime të dukshme politike nga një grup partish kombëtare konservatore dhe populiste të mbështetura dhe të promovuara nga Kremlini.

Këto plane nuk kanë funksionuar. Edhe lideri më i afërt evropian me Putinin, kryeministri hungarez Viktor Orbán, nuk vuri veton ndaj paketës së re të sanksioneve kundër Rusisë, ndërsa një tjetër nga simpatizantët e Putinit, lideri i opozitës italiane, populisti Matteo Salvini, madje udhëtoi në kufirin lindor të Polonisë për të treguar mbështetje për Refugjatë ukrainas që arritën të shpëtonin nga lufta.

Frustrimi i Rusisë me rendin ndërkombëtar liberal ka një histori të gjatë dhe bazohet në paaftësinë e vendit për të pranuar normat e demokracisë dhe sundimin e ligjit si parime udhëzuese të politikave të saj të brendshme dhe të jashtme.

Pranimi i këtyre parimeve do t’i hapte rrugën ndryshimit eventual të regjimit në Rusi. Kjo shpjegon arsyetimin pas sulmit të Putinit kundër sistemit ndërkombëtar të pas vitit 1991.

Strategjia është të tregojë pafuqinë dhe papërshtatshmërinë e Evropës, me shpresën se do të lejojë Rusinë të forcojë ndikimin e saj në vendet post-sovjetike që, sipas kuptimit të Moskës, formojnë një “zonë gri” dhe nuk kanë mbrojtje nga perëndimi (Armenia, Bjellorusia, Gjeorgjia, Moldavia, Ukraina).

Askush nuk mund të përjashtojë që Rusia mund të shtrijë një vizion të ngjashëm në një mënyrë ose në një tjetër për vendet neutrale si Finlanda dhe Suedia.

Në këto kushte, gabimi më i rëndë nga ana e Evropës liberale do të ishte kompromisi i vlerave të saj thelbësore dhe dhënia e çdo shkalle legjitimiteti për qasjen e Putinit ndaj politikës ndërkombëtare.

Të luash një lojë asimetrike me Kremlinin i sjell Evropës më shumë përfitime strategjike sesa pranimi i vlefshmërisë së imazheve ndërkombëtare të militarizuara dhe kryesisht të vjetruara të Putinit.

Për të kundërshtuar në mënyrë efektive Rusinë, Evropa nuk ka nevojë të ndryshojë mbështetjen e saj parimore në normat liberale. Thjesht duhet t’i përshtatë ato me situatën e re të luftës. Kjo duhet të përfshijë vendosjen e një pakete gjithëpërfshirëse të paprecedentë sanksionesh dhe shtimin e dërgesave të armëve në Ukrainë.

Lajmi i mirë është se Ukraina e sotme duket të jetë më evropiane se disa qeveri me qendër në Evropë.

Ky vend me një popullsi prej rreth 40 milionë banorësh është i bashkuar në vendosmërinë e tij për të rezistuar dhe përfundimisht për të mposhtur Rusinë. Ajo po lufton si për pavarësinë e saj, ashtu edhe për sigurinë e të gjithë Evropës. Këto fakte të thjeshta duhet të njihen pa mëdyshje nga BE-ja.

Në të ardhmen e afërt, BE-ja duhet të lëvizë drejt dhënies së një kualifikimi ligjor dhe interpretimit të mizorive ushtarake si krim lufte dhe këmbënguljes në dëmshpërblimet përkatëse që Rusia do t’i paguajë Ukrainës. Ky është pikërisht momenti politik për të cilin Europa ka nevojë. Në lojë është ruajtja e vlerave të Perëndimit.

Shkroi: Amir Shaban

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button