Institucionet  e Maqedonisë po ndërgjegjësohen gjithnjë e më shumë për rëndësinë e të dhënave të hapura

Vitet e fundit vërehet ndryshim dhe dinamikë e madhe në drejtim të rritjes së hapjes së institucioneve dhe kjo shoqërohet me rritje të interesit publik për tema të caktuara. Institucionet e Maqedonisë dhe shoqëria civile po bëhen gjithnjë e më të vetëdijshme për rëndësinë e zbulimit të të dhënave, por sa më shumë po depërtohet në këtë proces, aq më shumë po dalin në sipërfaqe me të cilat institucionet po përballen gjatë zbulimit të të dhënave. Kjo u theksua në panelin kushtuar “Rrugëtimit të Maqedonisë” në ditën e dytë të Konferencës Ndërkombëtare për të Dhënat e Hapura në organizim të Fondacionit Metamorfozis, shkruan Meta.mk, transmeton Portalb.mk.

Përfaqësues të disa institucioneve shtetërore dhe stafit teknik të punësuar nëpër komuna folën për atë që kanë bërë deri tani në aspektin e pajisjes teknike dhe transparencës së institucioneve, por edhe për sfidat me të cilat janë përballur gjatë këtij procesi.

Marija Petkovska Leses nga Sekretariati i Përgjithshëm i Qeverisë tha se “rrugëtimi” i Qeverisë me të dhënat e hapura ka nisur në vitin 2017, në kohën kur institucionet ishin ende mjaft të mbyllura, ndërsa administratorët kishin frikë kur jepnin të dhëna.

Petkovska Leses theksoi se një nga misionet më të rëndësishme të shërbimit “Qeverisja e Hapur” dhe hapja e të dhënave ishte një qeveri e përgjegjshme dhe transparente me politika dhe praktika plotësisht të përkushtuara ndaj qytetarëve. Ajo shtoi se me “Qeverisjen e Hapur” u ndërtua një mjedis mediatik me liri të shprehjes ku ofrohet qasja në informacione dhe institucionet u obliguan që të publikojnë të dhëna ashtu që qytetarët të kenë pasqyrë në punën e tyre. Gjithashtu, shtoi Petkovska Leses, të gjitha informatat janë deklasifikuar, përveç atyre të natyrës së sigurisë, të cilat kanë të bëjnë me sigurinë e shtetit.

“Besoj se me këtë proces e përfunduam komplet qeverisjen në të gjitha nivelet, ndërsa kësaj nisme iu bashkuan edhe komuna të caktuara. Me këtë, për herë të parë në historinë politike të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Qeveria me vetë-iniciativë e bëri të dukshme punën për qytetarët dhe për herë të parë publikut iu dha mundësia të monitorojë shpenzimin e mjeteve të qytetarëve nga zyrtarët”, tha Petkovska Leses nga Sekretariati i Përgjithshëm.

Ajo shtoi se janë të vetëdijshëm se të dhënat e hapura mund të jenë një shtysë e fortë për zhvillimin social dhe ekonomik.

“Hapja e të dhënave kontribuon në rritjen e transparencës dhe llogaridhënies së institucioneve, në përmirësimin e cilësisë së shërbimeve që ato ofrojnë dhe lë hapësirë ​​për ringjalljen e mundësive të biznesit, të cilat do të kontribuojnë në zhvillimin e shoqërisë në Maqedoni dhe ekonomisë sonë të përgjithshme, si dhe në luftën kundër korrupsionit”, tha Petkovska Leses.

Goran Davidovski nga Byroja për Prokurime Publike tha se ky institucion ka 12 vjet që i publikon njoftimet për prokurime publike dhe të dhënat për kontratat e lidhura, ndërsa nga viti 2018 prokurimi publik është tërësisht elektronik, ku i gjithë komunikimi ndërmjet institucioneve shtetërore dhe sektorit privat zhvillohet përmes sistemit elektronik.

Foto: Meta.mk
Foto: Meta.mk

“Vitin e kaluar, së bashku me Fondacionin Metamorfozis, filluam të punojmë për hapjen e të dhënave tona në kuptimin e vërtetë të fjalës dhe në formatin CSV hoqëm grupet e të dhënave që i referohen institucionit tonë – buxheti, stafi, lista e të gjitha organeve kontraktuese në vend, prokurimet lidhur me pandeminë Kovid, si dhe plani ynë i prokurimit publik”, tha Davidovski.

Ai theksoi se shpreson që përpjekja e tyre me hapjen e të dhënave të përfitojë dhe se e gjithë baza e të dhënave tashmë është në dispozicion të publikut.

Të dhënat e hapura nuk janë të dhëna që institucioni i ofron vetëm publikut, por janë të dhëna që kanë vlerë për vetë institucionin. Viteve të fundit vërehet ndryshim i madh në drejtim të rritjes së nivelit të hapjes së institucioneve qeveritare, tha në panel Viktor Mitevski, ekspert për financa të hapura.

“Ne ishim mësuar të jetonim në një shoqëri ku punët kryheshin në kushte të mbyllura. As mendonim, as kishim ndonjë interes për të kërkuar të dhëna. Procesi i ndryshimit të kësaj kulture është i gjatë dhe i mundimshëm dhe në të duhet të investohet nga të gjitha palët e interesuara,” tha Mitevski.

Ai shtoi se duhet ndryshuar kultura administrative dhe mënyra se si shikohen të dhënat.

“Stigma publike është se ne kemi administratë që nuk është e interesuar të punojë, as të ndajë të dhënat dhe t’i mbajë ato vetëm për vete. Por, nëse kemi sistem funksional që do të jep shans dhe mundësi reale për hapjen e të dhënave, të gjithë do të jemi në të njëjtën linjë kur është fjala për shikimin e të dhënave dhe punën me të dhënat”, shtoi Mitevski.

Në gjithë këtë proces, digjitalizimi i tërë sistemit të të dhënave të hapura është gjithashtu i rëndësishëm sepse mund të lehtësojë proceset e mbledhjes, ndarjes dhe përpunimit të të dhënave.

“Nëse ka një gjë që kemi mësuar nga Kovidi, është se nuk ka arsye të mos shkojmë drejt digjitalizimit të shoqërisë sonë. Kemi nevojë për staf të përshtatshëm IT, problem me të cilin po përballen të gjitha vendet përreth, jo vetëm ne. Duhet të përveshim mëngët dhe jo vetëm të themi se duhet ta tërheqim kuadro në sektorin e TI-së, por edhe të ndërmarrim hapa të duhur për ta bërë këtë, sepse edhe kuadri që akoma ekziston në strukturë do të zhduket”, theksoi Mitevski. 

Portali “Financat e Hapura” u përmend si një shembull i punës transparente që imponon një kulturë të hapur të të dhënave.

Në këtë ngjarje u theksua dallimi mes hapjes së të dhënave nga institucionet e pushtetit qendror dhe atyre të vetëqeverisjes lokale, përkatësisht komunat. Marija Kitanska, eksperte për financat e hapura, tha se në punën e projektit me Metamorfozisin ka vërejtur njohjen e rëndësisë së financave të hapura nga komunat.

“Komunat, disi janë më të kujdesshëm sa i përket përpunimit të të dhënave dhe mënyrës se si i shohin projektet me të cilat duan të ecin përpara. Ato janë proaktive në trajtimin e sfidave ose problemeve. Nga mënyra se si punojnë, ata duan që të dhënat që kanë krijuar të jenë plotësisht të dukshme. Komunat i shohin këto të dhëna të hapura si një pronë të tyre”, tha Kitanska.

Si një nga sfidat me të cilat ballafaqohen komunat, Kitanska e përmendi portalin e Ministrisë së Shoqërisë Informatike dhe Administratës (MSHIA).

“Realisht, nëse synojmë që të dhënat e hapura të jenë në dispozicion në kohë reale dhe nëse kemi të dhëna që përditësohen çdo 3 ose 6 muaj ose një vit, mendoj se vetë portali, i cili do të jetë vendi qendror ku janë këto të dhëna. të publikuara, duhet të jetë më e përgjegjshme”, tha Kitanska.

Në panelin “Rrugëtimi i Maqedonisë” në Konferencën Ndërkombëtare për të Dhëna të Hapura u drejtuan edhe përfaqësuesit e disa nga komunat më të suksesshme sa i përket hapjes së të dhënave – Vallandova dhe Demir Hisar.

Vlladimir Llazov, i cili punon si administrator i TI-së në Komunën e Vallandovës, tha se të dhënat e hapura janë një nga navigatorët që e rrisin hapjen dhe transparencën e një institucioni dhe se procesi i hapjes së të dhënave ka qenë një sfidë e madhe viteve të fundit.

Foto: Meta.mk
Foto: Meta.mk

“Në vitin 2018 ishim të renditur në pozitën e 83-të për transparencë aktive të faqeve të internetit dhe ishim të fundit në rajon në mesin e dhjetë komunave të Rajonit të Planifikimit Lindor. Sipas të njëjtit hulumtim, vitin e kaluar ne u renditëm në pozitën e 5-të në vend për nga transparenca, përpara dy komunave dhe dy ministrive. Ne jemi të parët në Rajonin e Planifikimit Lindor”, tha Lazov.

Shtoi se synimi i radhës është që Vallandova të bëhet komunë 100 për qind transparente. Si sfidat më të mëdha në procesin e hapjes së të dhënave, Llazov i vuri në dukje gatishmërinë teknike të institucioneve dhe punonjësve në institucione, si dhe mungesën e kuadrove që duan të mësojnë. Llazov, veç kësaj, shtoi se problem është edhe paga në administratën publike, e cila nuk është mjaft tërheqëse për njerëzit e TI-së, të cilët për këtë përfundojnë në sektorin privat apo joqeveritar.

Në kuadër të ditës së dytë të konferencës, dje u mbajt trajnimi “Roadmap to Open Data” nga Nathan Coyle, drejtor i New Union. Pasdite,  prezantim me temën ” Rethinking trainings and capacity building” mbajt edhe Cedric Lombion nga Open Knowledge Foundation.

This slideshow requires JavaScript.

Konferenca Ndërkombëtare e të Dhënave të Hapura të Fondacionit Metamorfozis vazhdon edhe sot.

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button