RMV, dimrit më së shumti ndotë ngrohja me dru, kantieret ndërtimore verës, ndërsa trafiku dhe industria ndotin gjatë gjithë vitit

Biomasa, gjegjësisht ngrohja me dru, është burimi më i rëndësishëm i ndotjes së ajrit në Shkup në muajt e dimrit. Zjarret në natyrë shkaktojnë ajër të ndotur kryesisht në pranverë dhe verë, ndërsa trafiku, industria dhe djegia e naftës dhe karburanteve janë burime të ndotjes gjatë gjithë vitit. Pluhuri mineral, që është rezultat i punimeve ndërtimore, në Shkup është më i pranishëm gjatë verës, raporton Meta, përcjell Portalb.mk.

Këto janë rezultatet kryesore që i përmban Studimi për përcaktimin e proporcionit të ndotësve në Shkup, i përgatitur në projektin “Trajtimi me ndotjen e ajrit në qytetin e Shkupit”, i financuar nga Agjencia Suedeze për Bashkëpunim Ndërkombëtar për Zhvillim (AIDS), i zbatuar nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim. (UNDP), në partneritet me Qytetin e Shkupit dhe Ministrinë e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor.

Qëllimi kryesor i hulumtimit, i cili zgjati nga tetori 2020 deri në dhjetor 2021, sipas Dejan Mirakovski, profesor në Universitetin “Goce Dellçev” nga Shtipi, i cili i prezantoi rezultatet sot, ishte përcaktimi i arsyeve, por edhe proporcioni i pjesës së tyre në ndotje. Matjet janë kryer në dy lokacione të përhershme në Novo Lisiçe  dhe Karposh, pjesë e rrjetit shtetëror monitorues, dhe tre herë pas here, nga dy javë në çdo sezon, dy në komunën Gjorçe Petrov në Hrom dhe Vollkovë dhe një në komunën e Gazi Babës. .

“Novo Lisiçe ka shtatë burime kryesore të ndotjes. Këto janë djegia e biomasës, gjegjësisht ngrohja e amvisërive, pastaj zjarret e hapura, trafiku, aerosolet dytësore, industria, pluhuri mineral dhe djegia e naftës dhe mazutit. Karposhi gjithashtu ka shtatë burime të rëndësishme të ndotjes, me dallim që ndikimi i trafikut është më i vogël se në Novo Lisiçe, kurse ai ndikimi i industrisë është më i madh”, tha Mirakovski.

Sipas hulumtimeve, Novo Lisiçe ka përqendrime relativisht më të larta të PM 2.5 se Karposhi. Djegia e biomasës është e pranishme nga nëntori deri në mars, pra vetëm në muajt e dimrit dhe jo në verë. Pjesëmarrja e ngrohjes, me dru dimrit, në ndotjen e ajrit është nga 17 deri në 45 mikrogramë PM 2,5 për metër kub në Novo Lisicë dhe nga 12 deri në 30 mikrogramë në Karposh. Nga kjo, sipas Mirakovskit, konstatohet se vetëm me ngrohje tejkalohet kufiri maksimal i lejuar prej 25 mikrogramë të grimcave PM 2.5.

Trafiku, që është burimi i dytë më i rëndësishëm i ndotjes që në Novo Lisiçe ka pjesëmarrje prej 4,82 deri në 17 mikrogramë, në Karposh është shumë më i ulët, nga 0,8 deri në 8 mikrogramë dhe është i pranishëm gjatë gjithë vitit. Djegia e naftës dhe mazutit është faktori i radhës i pranishëm gjatë gjithë vitit, i cili kontribuon në ndotjen e ajrit me vlera nga 3,28 në 6 mikrogramë në Novo Lisiçe dhe nga 0,8 në 7,5 në Karposh. Shkarkimet industriale janë më të ulëta në këto dy lokacione dhe shkojnë nga 0,33 deri në 4,59 mikrogramë në Novo Lisiçe dhe nga 1,33 deri në 3,35 mikrogramë në Karposh. Pluhuri mineral, nga ana tjetër, majën më të lartë e ka në muajt e verës kur kontribuon në ndotjen e ajrit me vlera nga 0,33 deri në 8,25 mikrogramë, që për atë periudhë do të thotë deri në 40 për qind të ndotjes në Novo Lisiçe dhe nga 0,54. deri në 11 mikrogramë në Karposh.

Djegia e zjarrit ka një gjurmë specifike kohore dhe ndodh më shpesh nga maji deri në qershor, megjithëse është i pranishëm gjatë gjithë vitit. Shkupi ka një përbërje specifike, e cila përmban edhe nikel dhe bakër, pra ndryshe nga djegia bujqësore që përmban arsen, kalium dhe karbon. Në Novo Lisiçe zjarret kontribuojnë me 11 mikrogramë në ndotje, ndërsa në Karposh me 7,3 mikrogramë.

“Mund të konstatojmë se biomasa mbetet burimi më i rëndësishëm i ndotjes në periudhën e dimrit me pjesëmarrje prej 36 deri në 57 për qind në totalin e ndotjes në Novo Lisiçe dhe 25 deri në 59 për qind në Karposh. Ka edhe burime të tjera të rëndësishme të ndotjes, si nafta dhe mazuti, pluhuri mineral dhe djegia në natyrë”, tha Mirakovski.

Nafta dhe mazuti janë faktorë që janë të pranishëm në shumë burime të ndryshme ndotjeje, si ngrohja e ndërtesave publike, shkarkimet industriale dhe trafiku. Një nga arsyet përse ky faktor është lartë në listë është se 52 për qind e shkollave në Shkup ose mbi 80 shkolla ngrohen me naftë dhe mazut dhe 48 për qind me ngrohje qendrore. Zgjidhja është ndryshimi i sistemeve të ngrohjes, gjë që nuk është e komplikuar dhe mund të bëhet shpejt. Pluhuri mineral gjithashtu mund të eliminohet në mënyrë efektive si një faktor ndotjeje që vjen nga ndërtimi. Këto janë masa që tashmë ekzistojnë dhe përfshijnë larjen më të shpeshtë të rrugëve, por edhe të gomave të mjeteve që dalin nga kantieret.

“Me pak fjalë, veprimet janë baza e të gjithë sukseseve, që do të thotë se duhet të fillojmë të zgjidhim problemet, veçanërisht ato që i njohim,” këshillon Mirakovski.

Për ministrin e mjedisit jetësor Naser Nuredini, me rezultatet e Studimit, shkenca i konfirmoi burimet e supozuara të ndotjes në Shkup.

“Pasi t’i njohim problemet, do të jemi në gjendje të ndërtojmë më mirë masa dhe rekomandime. Duhet veprim, flasim gjatë gjithë kohës, por nuk investohet sa duhet në infrastrukturë. Shkupi ka ngrohje qendrore, por ndotja kryesore është nga djegia e biomasës. “Kjo do të thotë se në qytetet e tjera ku nuk ka ngrohje qendrore, është vetëm më keq”, thotë Nuredini. Ai theksoi se shteti edhe pse jep subvencione për ngrohje me stufa ne peleta, nuk e di se sa është cilësia e peletit dhe nëse ndotin edhe ato ose jo.

Kryetarja e Shkupit, Danela Arsovska theksoi se shifrat e paraqitura në studim nuk janë befasi dhe se për tejkalimin e tyre duhet të ndëmerren masa sistematike.

“Qyteti i Shkupit para pak kohësh e themeloi Eko Këshillin e Qytetit, detyra kryesore e të cilit është zbatimi i politikave dhe masave cilësore për mbrojtjen e mjedisit dhe jetës urbane. Aktualisht po punohet për investime në një impiant të madh për trajtimin e ujërave të zeza dhe po fillojmë me ndërtimin e të parit nga katër mega parqet, i cili do të jetë në Gjorçe Petrov. Është planifikuar të mbillen 100.000 fidanë çdo vit dhe po punohet për realizimin përfundimtar të kadastrës së gjelbër”, thotë Arsovska.

Sipas Christine Forsgren Bengtson, ambasadorja e Mbretërisë së Suedisë, një nga zgjidhjet është investimi në burimet e rinovueshme të energjisë që do të ndihmojnë në uljen e ndotjes. Një nga shkaqet kryesore të ndotjes është ngrohja me dru, që sipas Forsgren Bengtson mund të lidhet me varfërinë energjetike, por edhe me çmimet e energjisë, joefikasitetin e energjisë dhe faktorë të tjerë. Nga ana tjetër, përdorimi i sasive të mëdha të biomasës kontribuon në shpyllëzimin dhe humbjen e biodiversitetit, por edhe në erozionin dhe rreziqe më të madh nga përmbytjet.

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button