Si u bë shteti i Maqedonisë së Veriut borxhli në vend që të arkëtojë 17 milionë euro dëme nga rasti “Trusti”

Konfiskimi, i shpallur me pompozitet, i pasurisë së kompanisë “Transmet” në vlerë prej 17 milionë eurosh, me të cilën duhej të kompensohet shteti për shkak të një tenderi të manipuluar në REK “Manastir” në vitin 2011, u shndërrua në një parodi të mekanizmit të konfiskimit. Prona, e cila tashmë është në emër të shtetit, shpërndahet vazhdimisht nëpërmjet përmbaruesve, sepse kreditorët e tjerë, si kompanitë dhe bankat, kanë përparësi në realizimin e kërkesave të tyre, raporton 360 shkallë, përcjell Portalb.mk.

Disa institucione shtetërore, me iniciativë të Zyrës së Avokatit të Shtetit, kanë më shumë se nëntë muaj komunikim, por deri më tani nuk kanë gjetur mënyrën për të mbrojtur pasurinë e konfiskuar nga përmbaruesit. PTHP-ja për NKOK po heton nëse ka përgjegjësi penale të ndonjërës prej palëve të përfshira

Javën e kaluar në emisionin KOD në televizionin Telma u transmetua një rrëfim në të cilin u zbulua se gjatë procesit gjyqësor ndaj Sead Koçanit, në rastin e PSP-së “Trust”, palë të treta kanë fituar të drejtën e një pjese të pasurisë së kompanisë edhe pse fillimisht ajo ishte ngrirë, ndërsa më pas me kërkesë të prokurorisë ishte konfiskuar nga gjykata.

“Dy aktgjykimet që i kam zbuluar në Gjykatën e Apelit edhe të Shkupit edhe të Gostivarit, tregojnë se edhe me konfiskim, pasuria mund të tërhiqet nga përmbaruesit, pavarësisht se ajo është fituar me kriminalitet, gjegjësisht me vepër penale”, thuhet në një pjesë të rrëfimit të KOD, që u transmetua në Tv Telma më 20 mars 2022.

Edhe pse fillimisht e gjithë çështja hedh hije të dyshimit mbi gjyqësorin, përpjekja jonë për të kuptuar se si është e mundur dispozicioni i pronës që në thelb duhet të shërbente për të dëmshpërblyer shtetin, na solli në një përfundim befasues.

Fatkeqësisht, ne kemi “vrima” në ligj”, thotë Darko Avramovski, hulumtues juridik në koalicionin “Të gjithë për gjykim të drejtë”

Por, përveç vrimës në ligj, ka edhe akuza për vrima në sjellje që mund të kenë ndihmuar – në vend të shtetit – asetet e “Transmetit” të përfundojnë tek individë dhe kompani të tjera.

Të gjitha “vrimat” në “Trust”

Më 28 shkurt 2017 PSP-ja njoftoi se kishte hapur një hetim të quajtur “Trust”. I dyshuari i parë është Sead Koçan dhe kompania e tij “Transmet”, së bashku me dy persona të tjerë dhe dy kompani. Ata dyshohen se kanë falsifikuar dokumente për të fituar tenderin prej 17 milionë eurosh në REK “Manastir”.

Më 22 mars 2017 PSP dorëzon propozim në Gjykatën Penale të Shkupit për masë të përkohshme për ndalim të disponimit me pronën e Transmetit. Gjykata fillimisht kërkoi ndryshimin e propozimit, për e ka refuzuar përfundimisht më 17 prill.

Në fillim të majit, më saktë ndërmjet 3 dhe 9 majit, Transmet e shet dhe arrin të transferojë pronësinë e një pjese të aseteve të kompanisë në vetëm pak ditë. Blerës është TV Nova, televizion i cili ishte në pronësi të Sead Koçanit, sipas dokumenteve të cilat “360 gradë” kishte mundësi t’i sheh.

Rastësisht apo jo, të njëjtën ditë (9 maj 2017) kur TV Nova përfundoi regjistrimin në Kadastër të një pjese të pronës së “Transmet”, PSP kërkon dhe të nesërmen (10 maj 2017) gjykata e miraton ndalimin e tjetërsimit dhe disponimit të pasurive të paluajtshme dhe të luajtshme të “Transmet”, si dhe “Çdo pronë tjetër, posedim ose pasuri, të drejta materiale ose jo materiale dhe çdo pronë tjetër”. Në listën e “ngrirjes” është edhe prona e transferuar në TV Nova, ndaj shteti nuk mund ta regjistrojë barrën në Kadastër, pasi nuk ishte më në emër të “Transmetit”.

Një javë më vonë, Sead Koçan kërkon të mbrohet dhe ofron pronën si garancë. Prona që ai e ofron është pikërisht ajo që ai, aksidentalisht ose jo, arrin të transferojë nga “Transmeti” në TV Nova gjatë ditëve para se PSP të kërkojë ngrirjen e saj. Një muaj më vonë, gjykata e pranoi kërkesën.

Në fund të qershorit 2017, Prokuroria Speciale Publike i ngriti 17 aktakuza në Gjykatën Penale të Shkupit. Mes tyre është edhe rasti “Trust”.

Një vit më vonë, Sead Koçan u dënua në shkallë të parë me gjashtë vjet burg. Në aktgjykim gjithashtu thuhet se: Konfiskohet përfitimi në formë të pronës, i realizuar me kryerjen e veprës penale, në shumë prej 1.060.000.000 denarë (17 milionë euro)” dhe më pas citohet tërë pasuria që është ngrirë me vendimet para fillimit të procesit gjyqësor.

Deri më tani, gjithçka duket logjike – një kompani ka kryer vepra kriminale dhe ka përfituar prej tyre, kështu që prona e saj është gati të konfiskohet për të kompensuar dëmin. Por…

…Por, siç kanë zbuluar kolegët e KOD-së, në periudhën tetor-nëntor 2018, pra disa muaj pas dënimit të shkallës së parë, “Transmet” i Sead Koçanit ka arritur marrëveshje me “Pucko Petrol” për arkëtimin e një kërkese monetare prej rreth 1,6 milionë euro. Marrëveshja parashikon – nëse “Transmet” nuk paguan në afatin e paraparë, atëherë “Pucko Petrol” mund të arkëtojë me përmbarim “nga të gjitha llogaritë në të gjitha bankat dhe nga e gjithë pasuria e paluajtshme dhe e luajtshme e debitorit”, “Pucko Petrol” e shfrytëzon mundësinë dhe më vonë nëpërmjet një përmbaruesi kërkon dhe e realizon përmbarimin nëpërmjet shitjes së pasurive të paluajtshme të Transmet. Shitja është realizuar në kohë kur prona veç më ka qenë e konfiskuar nga shteti.

Neni 202 paragrafi 8 i LPP

Sipas Darko Avramovskit, hulumtues juridik në Koalicionin “Të gjithë për gjykim të drejtë”, krejt gjithë kjo është e mundur për shkak të vrimës në ligjin për procedurë penale.

“Neni 202 paragrafi 8 i Ligjit për procedurë penale ku thuhet se masat për konfiskimin e përkohshëm të pasurisë për siguri mund të zgjasin deri në përfundimin e procedurës së shkallës së parë e cila lë vakum nga aktgjykimi i shkallës së parë deri te aktgjykimi përfundimtar i lëndës. aty ku në fakt këto masa për sigurimin e pronës nuk zbatohen”, tha për “360 gradë” Darko Avramovski nga Koalicioni “Të gjithë për gjykim të drejtë”, autor i publikimeve që analizojnë praktikën vendore të konfiskimit si instrument,

Me fjalë të tjera, që konfiskimi të marrë formë të prerë, duhet një vendim gjyqësor i formës së prerë, që do të thotë vendim i gjykatës së apelit. Dhe masa për “ngrirje” e pasurisë nuk duhet të zgjasë më shumë se aktgjykimi i Gjykatës Themelore. Kjo do të thotë se në kohën nga aktgjykimi i shkallës së parë deri në aktgjykimin e shkallës së dytë – prona realisht nuk është e ngrirë.

Ndryshe nga Ligji aktual, ai i vjetri për Procedurën Penale nuk e kishte këtë “vrimë”. Deri në vitin 2010 ishte në fuqi neni 220, i cili thoshte:

“Masat për sigurimin e përkohshëm të sendeve, pasurisë apo aseteve mund të zgjasin deri në përfundim të procedurës”.

Me apo pa boshllëk në ligj – pyetja e madhe mbetet – kush e ka fajin që shteti nuk ka mundur të marrë 17 milionë euro, edhe pse ky ishte qëllimi i ngrirjes dhe konfiskimit. Dhe më e rëndësishmja – a është kjo formula sipas së cilës çdo konfiskim i ardhshëm mund të manipulohet, në dëm të shtetit?

Edhe pse nuk është palë e Trustit, institucioni që ka alarmuar për problemet me konfiskimin e pasurisë së “Transmetit” është Zyra e Avokatit të Shtetit. Avokati i Shtetit, qysh në gjysmën e parë të 2021-shit, nis të dërgojë letra në disa institucione – Prokurorisë, Këshillit Gjyqësor, ministrive, Komisionit Kundër Korrupsionit, madje edhe Kryeministrit.

Përveç shkresave që kanë rezultuar në takime, në të cilat nuk është gjetur zgjidhje, Avokati i Shtetit ka ngritur kallëzime në Gjykatën Themelore Civile Shkup. Paditë janë refuzuar, dhe një pjesë e shpjegimit është se – borxhet që i janë ngarkuar pronës së “Transmet”, si në shembullin me “Pucko Petrol”, janë bërë para se konfiskimi të merrte formë të prerë.

“…aktgjykimi i Gjykatës Themelore Shkup 1” i datës 20.07.2018, me të cilin prona e paluajtshme dhe e luajtshme në pronësi të debitorit “Transmet” i konfiskohet – merret nga ana e Agjencisë për menaxhimin e pasurisë së konfiskuar, është i formës së prerë më 11.03.2019 dhe i ekzekutueshëm më datë 15.07.2019, përkatësisht pas nxjerrjes së Urdhrit për përmbarim mbi pasurinë e paluajtshme… më datë 14.11.2018”, thuhet në një pjesë të aktgjykimit të Gjykatës së Apelit, pas padisë së Prokurorisë së Shtetit.

Nga korrespodenca e Avokatit të Shtetit me institucionet, të cilën e kemi marrë në bazë të Ligjit për qasje në informata publike, shihet se institucioni sheh të meta në veprimet e organeve shtetërore – veçanërisht prokurorisë. Në një nga letrat thuhet:

“Avokati i Shtetit… vlerëson se duhet të informoheni për veprimet që ndërmerren për shkak të lëshimeve të institucioneve shtetërore që e dëmtojnë shtetin … e që kanë për qëllim mbrojtjen e të drejtave pronësore dhe interesave të Republikës së Maqedonisë së Veriut”, shkruan në letrën e ASHRMV-së drejtuar më tepër institucioneve.

Por, formalisht, kërkesës sonë për mendim për disa pyetje, Avokati i Shtetit iu përgjigj se nuk janë organ që përcakton fajësinë. Por edhe pse nuk ishin palë në proces, ata u përfshinë në procesin për mbrojtjen e të drejtave të shtetit.

“Avokatia e Shtetit, përveç se në rastet konkrete ka vënë në dukje të gjitha momentet kontestuese të institucioneve përkatëse, ka propozuar edhe marrjen e masave urgjente nga ana e tyre në fushën e kompetencave të tyre. Njëkohësisht, ai ka paraqitur padi përkatëse pranë gjykatave civile, të cilat kanë ndërmarrë masa dhe aktivitete për mbrojtjen e të drejtave pronësore dhe interesave të shtetit, të cilat lidhen drejtpërdrejt me konfiskimin. “Mbetet të shihet se cili do të jetë rezultati i këtyre veprimeve”, thuhet në një pjesë të përgjigjes që morëm nga Prokuroria e Shtetit.

Pasardhës i rasteve të PSP-së është Prokuroria e rregullt Publike. Jozyrtarisht, disa nga ish-prokurorët e Prokurorisë Publike kanë bërë të ditur se problem në konfiskim është “vrima” e Ligjit për procedurë penale. Mirëpo, për pyetjet zyrtare drejtuar PRRMV-së, kemi marrë përgjigje nga Prokuroria për Ndjekjen e Krimit të Organizuar – dhe se rasti është në procedim.

“… Duke vepruar në bazë të njoftimit nga Avokati i Shtetit…, prokurori i lëndës vepron në përputhje me kompetencat e tij në lidhje me ngjarjet e raportuara për të përcaktuar fajësinë nga aspekti penal. Si në çdo lëndë, edhe në këtë rast, është në interes të prokurorisë zbulimi, vërtetimi i ekzistencës së një krimi dhe ndjekja penale e autorëve të krimeve”, na u përgjigjën nga Prokuroria Publike për Prokurorinë e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit.

Por, për rastin konkret me “Transmet”, prokuroria e udhëhequr nga Vilma Ruskovska shton se puna e tyre është të lokalizojnë, të kërkojnë ngrirjen dhe konfiskimin e mundshëm të pasurisë gjatë procedurës gjyqësore. Jo edhe të merren me pasurinë e konfiskuar, gjegjësisht ta mbrojë pasi të kalojë në duart e shtetit – që ishte punë e Agjencisë për Menaxhimin e Pasurisë së Konfiskuar dhe Avokatisë së Shtetit.

Megjithatë, Ligji për Procedurë Penale ofron gjithashtu një rrugëdalje të mundshme që askush nuk po e përdor për momentin. Neni 541, paragrafi 5, thotë se:

“Aktet juridike të lidhura pas kryerjes së një krimi, me qëllim uljen e vlerës së pasurisë që i nënshtrohet konfiskimit, janë të pavlefshme”, parasheh nenin 541 paragrafi 5 të Ligjit për procedurë penale.

Me fjalë të tjera, ekziston mundësia për të kundërshtuar të gjitha hipotekat dhe marrëveshjet para përmbaruesve, jo vetëm ato të bëra gjatë gjykimit, por edhe më herët. Problemi me këtë artikull është se është e vështirë të dëshmohet.

“Në këtë drejtim, është shumë e vështirë të përcaktohet se cilat nga veprimet e ndërmarra janë për zvogëlimin e qëllimshëm të pasurisë për të shmangur konfiskimin. Sfida e dytë në këtë nen është pjesëmarrja e palëve të treta, të cilët në mirëbesim kanë disa të drejta mbi pasurinë që i nënshtrohet konfiskimit. Maqedonia tashmë ka humbur disa raste në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut pikërisht për shkak se palët e treta nuk janë thirrur në procedurë të tillë dhe nuk iu është dhënë mundësia të komentojnë për pronësinë dhe konfiskimin e pronës.“, thotë Darko Avramovski nga Koalicioni “Të gjithë për  gjykim të drejtë”.

“360 Gradë” konsultoi edhe institucione të tjera përveç atyre që përmenden në këtë rrëfim, por nuk kemi marrë shpjegim prej tyre se si janë shkruar borxhe të reja në pronat që është dashur të “ngrihen” gjatë një procedure gjyqësore. Nuk kemi marrë asnjë përgjigje deri më tani, por do të vazhdojmë t’i kërkojmë.