Ndërsa lufta në Ukrainë është ndezur, shqiptarët po luftojnë për mbijetesë ekonomike

Ndërkohë që lufta në Ukrainë vazhdon të shpërthejë, për mijëra shqiptarë është një betejë e vazhdueshme për të ushqyer familjet dhe për të paguar faturat e tyre. Protestat e tyre nuk vijnë nga mungesa e mëshirës, por më tepër nga një nxitje primare për të mbijetuar.

Alice Taylor, foto: Respublica
Alice Taylor, foto: Respublica

Të mbledhur në bulevardin kryesor të kryeqytetit të Shqipërisë, një grup të rinjsh qëndrojnë me flamuj ukrainas të mbështjellë mbi supe. Pankarta dhe lule janë të varura mbi kokat e tyre për të shënuar festën kombëtare të fillimit të verës, por grupi nuk është aty për të festuar.

Prej shtatë ditësh ме рресхт qytetarët shqiptarë protestojnë për rritjen e çmimeve të ushqimeve, karburanteve dhe energjisë. Qeveria, megjithatë, i ka quajtur turp kombëtar dhe i ka akuzuar se protestat e tyre i shërbejnë Rusisë dhe Kremlinit.

Pas pushtimit të Rusisë ndaj fqinjit të saj, çmimet e karburantit, energjisë dhe ushqimeve bazë janë rritur ndjeshëm dhe në shkallë globale. Shqipëria nuk i ka shpëtuar kësaj, por për qytetarët e saj, një e treta e të cilëve jetojnë nën kufirin e varfërisë, është e vështirë për të përballuar.

Institucioni kombëtar i statistikave, INSTAT, zbuloi se kostoja e 30 artikujve ushqimorë esencialë u rrit me 40% nga janari i vitit 2022, përfshirë mishin, produktet e qumështit, vajrat e gatimit, frutat dhe perimet. Çmimi i karburantit është rritur me 40%, kurse disa kanë vështirësi që të paguajnë faturat e rritura të energjisë.

Gjithçka që ne duam është ndihma

Një nga organizatoret, studiuesja, gazetarja dhe aktivistja Rezearta Çaushaj tha për Exit se “Qeveria po tallet me protestat, është përpjekur të zvogëlojë rëndësinë e tyre dhe është përpjekur të na turpërojë sepse po protestojmë në kohë lufte. Megjithatë, ajo që ne kërkojmë nuk është më shumë se sa po marrin fqinjët tanë: ndihmë për konsumatorët dhe bizneset për të qëndruar në këmbë në këtë kohë të pafund krize.”

Ajo shpjegoi se uljet e fundit të taksave të shpallura nga qeveria nuk janë të mjaftueshme, sepse barra në fund do të kalojë mbi taksapaguesit.

“Do të ketë një ndikim edhe më të keq në ekonominë tonë, e cila tashmë është e lënduar nga korrupsioni dhe e kontrolluar nga pak oligarkë miqësorë me qeverinë, siç është rasti i tregtisë së karburanteve, të dominuar nga kompania Kastrati, e cila është e vetmja që përfiton”, tha ajo.

Çaushaj shtoi se shumica e shqiptarëve jetojnë nga pagat e tyre nga muaji në muaj dhe është “imorale që qeveria jonë të përfitojë nga fluksi më i lartë i taksave në një kohë që qytetari i rëndomtë lufton për mbijetesë”.

Më tej ajo theksoi se kjo çështje ka qenë prezente shumë kohë para luftës. “Të ardhurat tona vlejnë më pak se një javë më parë dhe do të vlejnë më pak nesër. Me nivelin e varfër të pagave, njerëzit kanë filluar të kenë panik.”

Protestat që janë zhvilluar në të gjithë vendin kanë bashkuar studentë, fermerë, gastronomë, aktivistë dhe qytetarë të rëndomtë në disa nga demonstratat më të mëdha jopartiake që janë mbajtur vitet e fundit.

Protestuesit thonë se rritja e kostos së artikujve ushqimorë, si dhe karburantit dhe energjisë elektrike është e tepërt për një nga vendet më të varfra të Evropës, ku paga minimale është vetëm 240 euro.

Ndërsa qeveria ka ndërmarrë disa hapa për të mbrojtur kategoritë më të rrezikuara të shoqërisë, protestuesit argumentojnë se rritja e kostove është aq e lartë sa edhe ata që më parë nuk ishin në rrezik të varfërisë tani po përballen me sfida të tilla si sigurimi i ushqimit për familjet e tyre ose ngrohja e hapësirave të tyre të banimit.

Të bashkuar kundër Rusisë

Por kryeministri Edi Rama ka ushqyer retorikën se protestuesit po demonstrojnë kundër pasojave të luftës në Ukrainë. Kjo më tej është ngitur në pretendime se protestuesit po paguhen për të protestuar, janë militantë dhe po “i shërbejnë Putinit”.

Çaushaj ishte e prerë në mohimet e saj, “Unë në asnjë mënyrë nuk jam e mbështetur, e ndikuar apo e lidhur me Rusinë apo këdo që ka lidhje me Rusinë. Unë nuk e mbështes pushtimin rus, apo pushtimin e cilitdo vend tjetër.

Martin Gjonaj, përfaqësues nga sektori i turizmit në vend ka shpjeguar madje edhe motivet e tij.

“Ajo që më shqetëson është mirëqenia e familjes sime e prekur drejtpërdrejt nga rritja e çmimeve dhe mungesa totale e përgjegjësisë dhe reagimit nga qeveria”.

Ai është gjithashtu i qartë se nuk e mbështet Rusinë dhe është “plotësisht kundër sulmit rus ndaj Ukrainës, që është një sulm ndaj një vendi të pavarur dhe demokratik, dhe unë e dënoj me forcën time më të madhe këtë agresion tipik fashist të Putinit kundër popullit ukrainas.”

Exit iu afrua gjithashtu Organizata Politike, një lëvizje e majtë e shoqërisë civile e përfshirë në organizimin e protestave. Në temën e ndikimit ose simpatisë ruse për Moskën, ata deklaruan, “ne dënojmë kategorikisht pushtimin e Ukrainës nga Vladimir Putin dhe ne solidarizohemi me popullin ukrainas që lufton për lirinë e tij”.

Sa i përket motivimit të tyre, ata shpjeguan se besojnë se mënyra më e dukshme për të shprehur pakënaqësinë dhe për të shprehur revoltën kundër represionit është përmes protestës.

“Kjo është shpresa e vetme për të sfiduar elitën e konsoliduar qeverisëse në bashkëveprim me disa oligarkë,” thanë ata.

Për sa i përket rritjes së çmimeve, ata thanë se është e papranueshme një rritje prej 40% e çmimit të karburantit, e barabartë me 20% të të ardhurave ditore shqiptare.

“Është një manovër spekulative nga Edi Rama dhe oligarkët që kontrollojnë industrinë e karburanteve në Shqipëri. Kjo ka shkaktuar një rritje të përgjithshme të çmimeve të shportës së mallrave, diçka që ne e konsiderojmë si kriminale në një vend ku 1/3 e popullsisë jeton nën kufirin e varfërisë, me pagën minimale më të ulët në rajon”, shpjegoi një zëdhënës.

Kapja endemike e shtetit

Protestuesit besojnë se reflektimi i qeverisë është i qëllimshëm në një përpjekje për të larguar vëmendjen nga problemet e tyre të tjera; Politikanët shqiptarë po lejojnë manipulimin e tregut me urdhër të oligarkëve të fuqishëm dhe janë të përfshirë në korrupsion dhe krime financiare.

Në fakt, sipas disa raporteve të ndryshme, duke përfshirë Transparency International, Shqipëria konsiderohet në rrezik të konsiderueshëm të skapjes së shtetit  dhe ndikimit indirekt të elitës së biznesit.

“Organizata Politike” ka kritikuar qeverinë për një “përgjigje joadekuate” të vazhdueshme ndaj tërmetit të vitit 2019 që vrau 51 njerëz, pandemisë COVID-19 dhe pasojave të luftës.

“Ndjenja e përgjithshme e zhgënjimit në Shqipëri vjen nga grabitja shumëvjeçare e burimeve publike për përfitimin e disa individëve, si dhe nga paaftësia e përgjithshme e qeverisë në menaxhimin e krizave. Më në fund, njerëzit po reagojnë”, shtuan ata.

Çaushaj gjithashtu vuri në dukje se qeveria ka përdorur vazhdimisht “retorikën e luftës” për pandeminë dhe krizat e tjera, por nuk ka arritur të ndihmojë siç duhet qytetarët.

I pyetur për pakënaqësitë e tij me qeverinë, Gjonaj rendit korrupsionin, keqqeverisjen, shpërdorimin e pushtetit, favorizimin e monopoleve dhe oligopoleve – të gjitha këto që ai thotë se bëhen edhe më të shprehurë në një kohë krize.

“Unë e shoh nevojën për një përgjigje qytetare ndaj kësaj situate, kështu që u jam bashkuar dhjetëra mijëra aktivistëve dhe qytetarëve në protestat e fundit,” tha ai.

Gjithçka që dua është demokracia dhe liria

Exit also contacted Arben Kola, a tour guide and activist who was recently detained for three days for protesting.

“Unë po protestoj për demokraci, liri, paqe, prosperitet dhe ndëshkim për ata që vodhën paratë publike shqiptare, tokën dhe shkatërruan gjithçka, nga industria e rëndë deri te lumenjtë e bukur dhe parqet kombëtare.”

Kola, i cili i kalon fundjavat duke organizuar aksione publike për pastrimin e lumenjve dhe liqeneve në të gjithë vendin, dëshiron gjithashtu që reforma e vërtetë zgjedhore të përfshijë edhe diasporën.

“Ne duam të shmangim një diktaturë të re ose dikë si Putini në pushtet,” tha ai, duke aluduar për 50 vitet e së shkuarës komuniste shqiptare.

Kur u pyet për pretendimet e ndikimit rus në protestë, ai thjesht tha: “Rama është ai që po mbështet indirekt Rusinë përmes Open Balkan dhe marrëdhënies së tij me Vuçiqin”.

Ai i referohet nismës së Ballkanit të Hapur që përfshin Shqipërinë, Serbinë dhe Maqedoninë e Veriut që parashikon lëvizjen e lirë të qytetarëve dhe të mallrave në këto vende.

Grupi i tij i protestuesve beson se shoqëria shqiptare dhe anëtarët e saj kanë nevojë për mbështetjen maksimale të qeverisë dhe se dështimi i tyre për ta bërë këtë po çon në rritje të varfërisë dhe rritjen e shkallës së lartë të emigrimit.

Grupe të ndryshme protestuesish i kanë bërë kërkesa qeverisë dhe i kanë dhënë një afat deri të shtunën, 19 mars. Nëse nuk plotësohen, protestuesit do të mblidhen sërish në qendër të qytetit, për të marshuar drejt zyrës së Ramës, duke kërkuar siguri sociale dhe ekonomike.

Ndërkohë që lufta në Ukrainë vazhdon të shpërthejë, për mijëra shqiptarë është një betejë e vazhdueshme për të ushqyer familjet dhe për të paguar faturat e tyre. Protestat e tyre nuk vijnë nga mungesa e mëshirës, por më tepër nga një nxitje primare për të mbijetuar.

Burimi: Respublica, Autore: Alice Taylor

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button